hertaling door Hans van Dam

De Linji-lu (Linji-yulu, Rinzai-roku) is een verzameling van ruim honderdtwintig monologen en dialogen toegeschreven aan chanmeester Linji Yixuan (Linji Huizhao, Lin-chi I-hsüan, Rinzai Gigen). De Linji-lu is van grote invloed geweest op de verdere ontwikkeling van chan in China en ligt ten grondslag aan een van de twee grote zentradities van Japan (rinzai).

Hans van Dam

De Nederlandse hertaling van Hans van Dam is vooral gebaseerd op The record of Linji van Ruth Fuller Sasaki, terug te vinden op het internet. Voor een alternatieve vertaling uit het Chinees in het Engels, zie The zen teachings of Rinzai van Irmgard Schloegel. Deze versie is vertaald in het Nederlands door Aleid Knottnerus Swierenga, en antiquarisch verkrijgbaar onder de titel Zenleer van Rinzai (1979).

De Linji Lu is op diverse manieren uitgegeven:

• de Linji lu als webpagina
• de Linji lu als boek (204 pagina’s, ISBN 978 94 92185 05-1, € 25,-)
• de Linji lu als pdf (50 pagina’s A4, afdrukbaar)
  de Linji lu als epub (135 pagina’s, reflowable)
• 135 pagina’s, reflowable

Monologen

• 01: Bekijk het maar Wedergangers, onze nijvere voorvaderen hadden elk hun eigen kijk op het rijk. Wat mij betreft, ik volsta ermee te zeggen dat je niemand moet geloven.
• 02: Drie keer niks Hoeveel tijd is je nog gegund? Magere Hein kan ieder moment toeslaan.
• 03: De weetnietgeest Ons lichaam, opgebouwd uit de vier elementen, kan de leer niet doorzien. Onze milt of maag kan de leer niet doorzien.
• 04: Stalpalen voor ezels Waarom zeg ik dit allemaal? Omdat jullie als dollen rondtollen.
• 05: Spoken en spikken Padvinders, jullie tijd is kostbaar. Waarom studeren, speculeren, praktiseren en mediteren?
• 06: Uitgeleerd Je blijft maar naar de boeddha zoeken, maar de boeddha is een woord.
• 07: Ongekend De weetnietgeest – dat is kijken zonder kopen; denken zonder geloven; proeven zonder slikken; voelen zonder vatten. Meer komt er niet bij kijken.
• 08: Heer noch meester Voor wie niets gelooft, is er geen situatie om meester van te worden, geen plek om heen te gaan.
• 09: Melkmuilen Nestvlieders wonen nergens. Niet in de Boeddha, niet in Mara, niet in onthechting, niet in gehechtheid, niet in de vorm, niet in de leegte, niet in het goede, niet in het kwade, niet in het ware, niet in het valse, niet in het wereldse, niet in het heilige.
• 10: Een roze wolk Wie meent dat ik een hogere leer heb, doet uit de hoogte. Hij leeft in een roze wolk.
• 11: Verluchting Doordat zijn geest nooit vol raakt, brengt hij overal verluchting. Hij is nergens op uit en zijn duisternis straalt ongehinderd in alle richtingen.
• 12: Kop noch staart Wie de weg kent, is hem kwijt. Maar wie de weg kwijt is, kent hem.
• 13: De Boeddha doorzien Zo simpel is het: boeddha’s ontstaan uit ongeloof. Geloof niets, dit ook niet, en je hoeft geen boeddha meer te worden.
• 14: Het mysterie Hij valt, maar nooit te pletter. Hij stinkt, maar nergens in. Hij spoort, maar laat geen sporen na.
• 15: Gedachtevlucht Je propt je vol met eten en besteedt je kostbare tijd aan het oplappen van je gewaden. Zoek liever een lege leraar.
• 16: Elementair Waterlopers, degene die hier nu naar mijn kletspraat staat te luisteren, bestaat net zomin uit elementen als de elementen.
• 17: Heilloos Wie het heilige aanbidt, aanbidt namen. Wie het aardse minacht, minacht namen. Wat is er heilig aan ‘heilig’? Wat is er aards aan ‘aards’? Niets.
• 18: Beroepsgeheim De leer is geen beroep. Je nergens op beroepen, dat is de leer.
• 19: Rimpelingen Alleen wie geen speelbal meer is van zijn gedachten, belichaamt het mysterie.
• 20: Tegenlicht Wie er ook aan het woord is, lekker laten leuteren. Zonder uitzondering, ook niet voor mij.
• 21: Staar Buiten de geest om is er geen leer. Erbinnen valt niets te winnen. Wat nu?
• 22: Dharmakarma Wat is het dat de boeddha’s en de patriarchen onderscheidt? Ze hebben niets meer te doen. Ze hebben niets meer te laten. Ze zijn van god los en van onthechting onthecht.
• 23: Stille hoop Wat valt er te blussen aan bluswater? Wat valt er te verlichten aan het licht dat alles doorziet?
• 24: Vallende sterren Trillend van ontzag kus je hun voeten en lik je hun hielen. Je houdt angstvallig je stomme kop, en als je je mond toch een keer voelt opengaan, smoor je hem subiet in zo’n boeddhistische ster uit het bruine verleden.
• 25: Het duistere licht Doelzoeker, je zoekt een doel voor je zoektocht. Je zoekt de bril op je neus.
• 26: Papkindjes Broedgasten, opgelet. Alle dingen in deze wereld en in alle volgende zijn leeg. Het zijn windeieren.
• 27: Al te menselijk Lichtgelovigen, zelfs de struisvogels onder ons kan het niet zijn ontgaan dat de Boeddha net zo sterfelijk was als u en ik.
• 28: Beeldspraak Goeroelopers menen een boeddha te herkennen aan de tweeëndertig primaire en de tachtig secundaire kenmerken.
• 29: De kracht van het ongeloof Wegdromers, maak jezelf niets wijs. Goden, duivels, engelen, feeën en tovenaars hebben allemaal bovennatuurlijke krachten. Zijn zij daarom boeddha’s?
• 30: Schijngestalten Een ware boeddha wil niets te maken hebben met boeddha’s. Hij wil niets te maken hebben met bodhisattva’s.
• 31: Geen weg te gaan Wegwerkers, zolang je tot inzicht probeert te komen, zul je een speelbal van je gedachten blijven.
• 32: Korte metten Wie kent het verschil tussen goed en slecht?
• 33: Die de minste tanden hebben kauwen het meest Er zijn nou eenmaal van die sullen die hun kop niet van hun kont weten, die de ene dag naar het oosten wijzen, de andere dag naar het westen; die van lekker weer houden of van vies; die de tempel vereren en de beelden aanzien voor de Boeddha.
• 34: Dood de Boeddha Thuisverlaters, als je de dharma wilt doorzien, laat je dan niet misleiden. Geloof niemand. Kom je de Boeddha tegen, dood de Boeddha.
• 35: Smoeshanen Niet te geloven zeg. In al die vijf, nee tien jaar heb ik niet één onafhankelijke geest gezien. Niet één. Alleen maar angsthazen die zich verstoppen in holen en gaten.
• 36: Laat toch gaan Meester Linji zei: Goudzoekers, er is geen boeddha en er is geen dharma.
• 37: En dan? Wegsluipers, de wereld waaruit je wilt ontsnappen is de wereld waarnaar je zult ontsnappen.
• 38: Ontworteld De plaats waar je geest tot rust komt, wordt de boom der verlichting genoemd. Maar alleen door boomklevers. Wanneer je geen gedachten koestert, woon je nergens.
• 39: Doorzien, niet inzien Zien, niet geloven; meer heeft het ‘mysterieuze principe’ niet om het lijf.
• 40: Medisch Centrum Oost Omlopers, ik geef deze voorbeelden opdat je de bluffers en de knoeiers kunt herkennen.
• 41: Clair-obscur Hoeveel doodlopende wegen wou je nog afstruinen?
• 42: Een mens zonder weg Wie stilte en onbeweeglijkheid aanziet voor de weg, loopt aan de leiband van de dood.
• 43: Buiten mededinging Maar de mens zonder categorie ziet het met zijn ogen dicht. Hij doorziet het duister én het licht.
• 44: Gebakken licht Spiegelbeelden, luchtkastelen: Ga er niet in wonen. Goed en kwaad, winst en verlies: Boek ze af, voorgoed.
• 45: Erfzonde Zal deze pijl ooit doel treffen?
• 46: Uitgehold Wanneer iemand mij zoekt, houd ik niets achter. Toch ziet hij mij over het hoofd. Dan trek ik mijn gewaad aan en ineens ziet hij een meester.
• 47: Uit de kast Zolang je de verpakking aanziet voor de inhoud zul je ook na ontelbare eeuwigheden niet meer zijn dan een kleerhanger voor een grauwe pij. Zelf sta ik liever in mijn hemd. Wat jij?
• 48: Vliegen op een koeienvlaai En als je ook maar even doorvraagt, staan ze meteen met hun mond vol tanden. Hè hè, eindelijk rust.
• 49: Steunzolen voor moederzielen Jacobsgangers, de ware boeddha heeft geen vorm, de ware weg heeft geen richting, de ware leer heeft geen inhoud.
• 50: Eén ei is geen ei Boeddha is de zuivere geest, dharma is de uitstraling van de zuivere geest, de weg is het zuivere licht dat alles doorziet. Deze drie verschillen niet, want het zijn lege namen zonder realiteit.
• 51: Van de letter naar de geest Degenen die zich onberispelijk aan de regels en de geloften houden, zijn geen haar beter af dan degenen die ze aan hun laars lappen.
• 52: Alles voor niets ‘Opperste Wijsheid’ betekent niets of niemand geloven omdat de tienduizend dingen leeg zijn.
• 53: Fopspenen Noch in deze wereld, noch in de volgende, is er ook maar één boeddha of dharma te vinden.
• 54: Vijf Meesterlijke Misdaden Ontdekken dat je redeneringen gebaseerd zijn op lege woorden, waardoor er niets valt te verhelderen en overal inktzwarte duisternis heerst, heet ‘het bloed van de boeddha vergieten’.
• 55: Bal masqué Slaven van de weg, geloof niets van wat ik zeg.
• 56: Instinkers Zowel het bodhisattvaschap als het arhatschap zijn kluisters die je boeien.
• 57: Vergeet het maar Hoogvliegers, zoek het niet in woorden. Daar word je alleen maar winderig van.
• 58: Hoeders van de porseleinkast Nu sta ik hier voor jullie mijn zelfgebakken lucht te verkopen.
• 59: Vertegenwoordigers Meester Linji zei: Overal waar ik verschijn, staan monniken zich op de borst te slaan: “Zoek niet langer. Ik ben een man van Chan. Ik weet de Weg. Ik heb een Plan.”
• 60: Genoeg Ik kan praten tot ik een ons weeg, maar dat is nog altijd een ons teveel. Minder kan ik niet voor je doen. Nou jij weer.

Dialogen

• 01: Fratsen en strapatsen Een schriftgeleerde zei: “De Drie Voertuigen en de Twaalf Afdelingen van het Onderricht spreken boekdelen.” “U moet uw tuintje nog wieden”, antwoordde meester Linji.
• 02: Oog om oog De meester ging vlak voor hem staan en vroeg: “Wat ziet het ware oog nu?”
• 03: De mens die zich liet kennen Meester Linji greep de monnik in zijn kraag en riep: “Hebbes!”
• 04: Weinig wol “Hoe vond je mijn schreeuw?” zei de meester. “Nogal schreeuwerig”, antwoordde de monnik.
• 05: Rare kwast Een monnik vroeg: “Wat is de kern van de boeddhistische leer?” Meester Linji stak zijn vliegenkwast omhoog.
• 06: Vlieg er eens in Wat zou ik er graag weer eens van langs krijgen. Wie neemt de handschoen op?
• 07: Wie naar het zwaard grijpt bij de wortel
• 08: Geen half werk De stamper gestampt.
• 09: Tussen neus en lippen Weten is een wassen neus en niet weten is een wassen neus. Gewoon je neus achterna lopen, is dat nou zo moeilijk?
• 10: Hardlopers Wie komt het verst?
• 11: Doodlopers Wie is het eerste thuis?
• 12: Poppenkast De meester zei: “Als de poppen sjansen, heb je de poppenspeler aan het dansen. Wie trekt hier aan de touwtjes?”
• 13: Grensgevallen Meester Linji zei: “Soms valt het subject weg, soms het object, soms beide, soms geen van beide.”
• 14: Stokblind De meester zei: “Doorzien is niet-doorzien.”
• 15: Een koekje van eigen deeg “Hier heeft u uw portie vast!” riep Linji en gaf meester Huangbo een draai om zijn oren. “Die dwaas moet weer zo nodig zijn hoofd in het hol van de leeuw steken!” riep de meester.
• 16: Uit de school geklapt De monnik maakte een buiging en kreeg een klap.
• 17: Vrolijke keuken Puhua riep: “Grof en fijn, waar denkt u wel dat we zijn!” “Puritein!” riep de meester.
• 18: Een dwijze “Zeg eens, ben jij een dwaas of een wijze?” vroeg de meester.
• 19: Broeder ezel “Ia, ia!” balkte Puhua.
• 20: Feest Komt het van overal dan ben ik nergens.
• 21: Hengstenbal De meester zei: “Wie ging hier over de schreef, de gastheer of de gast?” “Servies hoort in de kast”, zei de hoofdmonnik.
• 22: Voor paal “Is deze werelds of heilig?”
• 23: Een streep door de rekening De chef-kok, die net was binnengekomen, zei: “Hij snapt het niet.” “Jij wel soms?” vroeg de meester.
• 24: Uitgemaakte zaak De meester vroeg: “Stel dat iemand volledig inzicht had gekregen in de Twaalf Afdelingen van de Drie Voertuigen, en iemand anders niet; zou dat wat uitmaken?” “Voor degene met volledig inzicht zou het hetzelfde zijn; voor degene zonder inzicht anders”, zei de schriftgeleerde.
• 25: Stokdoof Meester Deshan de Tweede zei dikwijls: “Dertig stokslagen als je spreekt, dertig als je zwijgt!”
• 26: Voor geen goud “Lezen de monniken in dit klooster soetra’s?” “Welnee”, zei de meester.
• 27: Kalfsleer voor koeienkoppen Meester Linji zei: “Wat is een witte stier op een kale vlakte? “Boe!” deed Xingshan.
• 28: Dichterbij Meester Linji vroeg: “Sommigen schreeuwen het uit, anderen slaan erop los. Wat komt dichterbij?”
• 29: Weg versperring Meester Linji zag een monnik aankomen, ging in de weg staan en stak zijn armen uit. De monnik keek hem stom aan.
• 30: Een kleine correctie “De anderen klagen dat je mij niet correct begroet hebt”, zei hij. “Hoi”, zei Dajue, en keerde terug naar de meditatiezaal.
• 31: Voetlicht Zhaozhou zei: “Waarom kwam Bodhidharma uit het westen?” “Ik zit net mijn voeten te wassen”, zei de meester.
• 32: Voor niks gaat de zon op Broeder Ding zei: “Wat is de kern van de boeddhistische leer?” De meester greep hem in zijn kraag en duwde hem ruw van zich af.
• 33: Gezichtsverlies Mayu vroeg: “Welke van de twaalf gezichten van Guanyin is het ware?” De meester riep: “Welke Guanyin!”
• 34: Kretologie Soms is een schreeuw als een zwaard dat alles afhakt.
• 35: Kommer Welkom of nietkom.
• 36: Buiten westen Longya vroeg: “Waarom kwam Bodhidharma uit het westen?” De meester haalde uit. Longya zei: “Moest Bodhidharma daarvoor uit het westen komen?”
• 37: Groot onderhoud Bijna geen monnik vroeg meer om een onderhoud…
• 38: De laatste ronde Puhua riep: “Ik ga nu naar de Oostpoort om een einde aan mijn leven te maken!” Zijn stadsgenoten liepen massaal uit; dit wilden ze weleens meemaken.
• 39: Goedzakken Eindelijk ging Linji een lichtje op. “Goh, de leer van Huangbo stelt ook niets voor!” riep hij uit.
• 40: Profetie van het meesterschap van Linji “Heb ik je daarvoor dertig stokslagen gegeven”, zei de meester. “Had u maar een houweel moeten gebruiken”, zei Linji.
• 41: Stom “Zelfs als hij slaapt houdt hij zijn mond niet”, zei Linji.
• 42: Het betere werk Terwijl hij weer begon te schoffelen, zei Linji: “Overal cremeren ze de doden, maar ik begraaf ze levend!”
• 43: Zo mond, zo kont “Eerwaarde, u weet zelf niet waar de klepel hangt, maar u luidt wel de klok voor deze jongeling.”
• 44: Wakkere lieden “Die jongeman daarginds zit tenminste te mediteren, maar wat u zich allemaal in het hoofd haalt!”
• 45: Een slag in de lucht Linji riep: “U kan me nog meer vertellen!” “Ik denk het niet”, zei de meester en keerde terug naar de tempel.
• 46: Klare jonge “Hoeveel leerlingen heeft u, eerwaarde?” “Vijftienhonderd”, zei de meester. “Klaar bent u ermee”, zei Linji.
• 47: Letterknechten Toen hij meester Huangbo een soetra zag lezen, zei Linji: “En ik maar denken dat u uitgeleerd was. Wat een veelvraat!”
• 48: Brand meester Lachend riep meester Huangbo zijn bediende: “Breng me de priestertekenen van wijlen mijn meester Baizhang!” “De brand erin!” riep Linji.
• 49: Gedenk te doden De beheerder vroeg: “Priester, wilt u eerst eer bewijzen aan de Boeddha of aan Bodhidharma?” “Ik wil helemaal niets bewijzen”, zei Linji.
• 50: Woordenstrijd “Hoe slaat men een slag zonder zijn wapen te trekken?”
• 51: Vrijspraak “Donderend sloeg de bliksem in; de vogel was gevlogen.”
• 52: Nijd kent geen reden “Wat zit u nou te sippen in uw kamertje”, zei Linji. “Wat zit je nou te sippen op je kussentje”, zei meester Daci.
• 53: Stafbespreking “Eerwaarde, wat staat u hier te suffen!” riep Linji. “Eindelijk iemand die van wanten weet!” riep de meester.
• 54: Uitgesproken “Wat heeft Huangbo te melden?” vroeg de meester. “Huangbo heeft niets te melden”, zei Linji.
• 55: Schijnheiligen Linji slaakte een kreet en riep: “Wat doen al die kaalkoppen hier dan!”
• 56: Halve zolen “Waar is al dat rondreizen goed voor?” vroeg Minghua. “Voor mijn zolen,” zei Linji, “dan slijten ze nog een beetje.”
• 57: Ver gezocht “Ik zoek meester Fenglin”, zei Linji. “Kan je lang zoeken”, zei het vrouwtje.
• 58: Tong of bot Meester Guishan zei: “Als de Grote Weg werkelijk zo snel is, hoe zouden we hem dan ooit in woorden kunnen vangen? “Woorden maken deel uit van de Grote Weg”, zei Yangshan.
• 59: Tussen de regels Meester Guishan vroeg: “Wie van de eerwaarden trok hier aan het langste eind?” “Welk eind zou het langste moeten zijn?” zei Yangshan.
• 60: Dooddoener “Ik was er al bang voor”, zuchtte de meester. Het waren zijn laatste woorden.