“Dit leven is alles wat er is.” Wie dit als zenbeoefenaar werkelijk meent, heeft nog het een en ander te leren over de bodhisattvaweg. Het westerse agnosticisme dat uit dit ene zinnetje spreekt, staat op gespannen voet met heel de ervaringshorizon van vijfentwintig eeuwen boeddhisme.
Ongeveer zeshonderd jaar geleden, in een tijd dat in Europa de Zwarte Dood rondwaarde, stuurde een man uit Kumasaka in Japan een brief aan zijn zenleraar. De man was ziek en bedlegerig. Hij klopte bij zijn leraar aan om raad. Wat kon hij in deze situatie doen aan beoefening?
Ook nadat Nico Tydeman (1942) het geestelijk leiderschap van het Zen Centrum Amsterdam heeft overgedragen aan een groep opvolgers, is hij er actief gebleven als docent. In drie blogberichten aan de sanghaleden van het ZCA heeft hij deze maand stilgestaan bij de betekenis van het coronavirus voor de zenbeoefening.
‘Over de hele wereld zijn mensen die op gezette tijden onvermoeibaar stukjes produceren over de vraag of recente uitspraken die in cyberspace aan de Boeddha worden toegeschreven, werkelijk van hem afkomstig zijn. Niet al deze scribenten lijken zich ervan bewust te zijn dat zij bijdragen aan de mythe dat de Boeddha uit een sutra beter, zuiverder is dan de levende Boeddha die voortkomt uit het voorstellingsvermogen van mensen, volgelingen of niet’.
Waarom praten Theravada en Mahayana niet met elkaar over de uitdagingen van het westerse boeddhisme, in plaats van met elkaar te steggelen over eeuwenoude verschillen?
Als puntje bij paaltje komt heb ik liever een e-mailaccount bij Google dan bij Baidu, liever een smartphone waarvan ik zelf de proxyservers kan instellen dan een Chinese mobiele telefoon, waarin de proxyservers onveranderbaar zijn voorgeprogrammeerd.
Het is goed dat er wordt gezaagd aan de pijlers van ons hedendaagse boeddhisme. Het is een uitdrukking van de impermanentie en opent een venster op de mogelijkheid van een boeddhistische paradigmavernieuwing die de dharma toegankelijk maakt voor meer mensen.
Schrijven over boeddhisme is geen wedstrijd in de mooiste taarten bakken. Ieders deeg loopt wel eens uit. Helder inzicht herkent zich echter zowel in voldragen dhammalessen als in teksten waarin de moeite van het dolende zoeken zich verraadt.
Yoga in aansluiting op zazen zou een wereld kunnen doen opengaan voor zenbeoefenaars.
Gautama kende de goden en Mara, voorbije levens en spirituele ervaringsverruiming. Waar zijn wij, met onze steriele beoefening? Bevooroordeeld als wij zijn zien wij onze vooroordelen niet en laten wij ons kanaal naar juist inzicht verstoppen. Zurück, zurück, gij demonen van een allesverslindend nihilisme!
