• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Het zelf als vaardig middel

23 maart 2014 door Taigu

Waar komt de leer van het niet-zelf toch vandaan? De Boeddha heeft zich hier namelijk niet over uitgesproken, zegt Thanissaro Bhikkhu.

Het is altijd een genot een geluidsopname van Thanissaro Bhikkhu te beluisteren. De man zoekt nooit naar woorden, maar formuleert zonder lange stiltes in korte, trefzekere zinnen.

Deze week sprak de theravadaleraar bij het New York Insight Meditation Center drie avonden achtereen over zelf en niet-zelf. Ik heb eerder zijn boek wel eens genoemd dat hij heeft geschreven over deze materie.

Kort gezegd, de leer van het niet-zelf (anatman) vormt geen juiste aanvliegroute om het boeddhisme van de Boeddha te begrijpen, betoogt Thanissaro Bhikkhu. Je gaat je er maar al te gemakkelijk door afvragen wat dan de drager is van je ervaring wanneer jouw ‘zelf’ niet zou bestaan.

Speldenprik
En als er geen ‘zelf’ bestaat, wie dood je dan wanneer je iemand vermoordt? In het voorbijgaan suggereert Thanissaro Bhikkhu  dat dit een typische zenvraag is; een speldenprik naar een andere traditie, maar zo uitgesproken voor een boeddhistische leraar wel een ongebruikelijke speldenprik. Ik heb me er het hoofd over zitten te breken wat hij bedoelt. Is dit een verwijzing naar het Japanse Zen van de Tweede Wereldoorlog? Dat vloog flink uit de boeddhistische bocht door rekkelijk mee te gaan met de heersende geweldsmoraal. Of bedoelt hij er iets anders mee?

Thanissaro Bhikku
Thanissaro Bhikku

De metafysische en ethische vragen die je uitlokt door het ‘zelf’ te willen ontreïficeren, zijn precies de reden dat de Boeddha zweeg toen hem hiernaar werd gevraagd, betoogt Thanissaro Bhikkhu. Wanneer je de Pali Canon uitpluist, dan zie je dat de Boeddha een pragmatisch zelfbegrip voorstond: in hoeverre is jouw zelfervaring een vaardig middel, wanneer is het heilzaam en wanneer is het onheilzaam?

Lievelingsspeelgoed
Per dag zijn er vele vormen die onze zelfervaring aanneemt. Thanissaro Bhikkhu geeft een voorbeeld. Wanneer als jongetje jouw jongere zusje op straat wordt belaagd door andere jongens, dan ga je eropaf om haar te helpen. Het is jouw zusje; zij en jij zijn een. Maar wanneer jouw zusje daarna thuis jou je lievelingsspeelgoed afpakt, dan is dat van jou en niet van haar.

De Boeddha onderwees over het ‘zelf’ dan ook situationeel, in termen van ‘dit ben ik, dit is van mij’, en analyseerde in hoeverre de ervaring van het ‘ik’ en het ‘mij’ onder de gegeven omstandigheden bijdroeg aan de vermeerdering of de vermindering van lijden.

Gezindtes
Het zelf als vaardig middel. Het onthult boeddhisme maar weer eens als een dynamische leermethode. Voor anatman als dogma is daarbinnen geen plaats. Pragmatisme, niet dogma, staat voorop, altijd.

Het is leerzaam om de stem van Thanissaro Bhikkhu het eens uit te horen leggen in plaats van hem te lezen. Het gesproken woord blijft toch op een andere manier hangen. Daarbij komt dat ik mij graag laat stichten door boeddhisten uit andere tradities. Het helpt je eraan herinneren dat alles wat vóór het woordje boeddhisme komt, een beperking aangeeft. De Boeddha kende geen gezindtes. Wij, boeddha’s die we (in aanleg) allemaal zijn, evenmin.

–
De genoemde geluidsopname van Thanissaro Bhikkhu, ‘Selves & Not-Self, Part I’ staat op de website van Dharma Seed en  kun je hier beluisteren.  Van Dharma Seed kun je ook de app downloaden.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Columns, Dharma en filosofie, Jules Prast Tags: het zelf, ik, New York Insight Meditation Center, niet zelf, Taigu Prast, Thanissaro Bhikkhu

Lees ook:

  1. Besta ik, of besta ik niet?
  2. Deconstructie der dharma’s
  3. Hoe lang voordat je boeddha wordt?
  4. Het jaar 2019 – dag 65 – terugtreden

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Kees Moerbeek zegt

    23 maart 2014 om 13:03

    ‘De metafysische en ethische vragen die je uitlokt door het ‘zelf’ te willen ontreïficeren, zijn precies de reden dat de Boeddha zweeg toen hem hiernaar werd gevraagd, betoogt Thanissaro Bhikkhu.’
    Wat is in vredesnaam ‘ontreïficeren’, Jules? In het Latijn betekent ‘res’ ‘zaak’ of ‘ding’.

    • Jules Prast zegt

      23 maart 2014 om 19:07

      Reïficatie is het verstoffelijken van een begrip of concept:
      http://www.encyclo.nl/begrip/reïficatie

      In dit geval: het voorstellen van het ‘zelf’ als ding of entiteit.

      Thanissaro Bhikkhu wijst erop dat wij, ook wanneer we zeggen dat het ‘zelf’ geen ding of een entiteit is, ons afvragen wat ‘het’ dan wel is.

      De Boeddha, zegt hij, begon aan de andere kant. Hij plaatste niet karma in de context van het ‘zelf’ maar zag de verschillende vormen van zelfervaring als een product van handelen (karma). Actie constitueert zelfervaring in snel wisselende gedaantes. De situatie bepaalt of de zelfervaring heilzaam is of niet.

      Ontreïficeren is een woord dat ik in dit stuk in het leven heb geroepen. Ik hoopte dat dit kernachtig zou aangeven dat in het geval van ‘het zelf’ het omkeren van reïficatie ons nog steeds met een (denkbeeldig) probleem achterlaat.

Primaire Sidebar

Door:

Taigu

Historicus en auteur Jules Prast (Taigu), dobbert ergens tussen zen en reine land. Ondertussen laat hij zijn geest vrijmoedig zweven over de wereld en het boeddhisme. Zijn website is bereikbaar op www.julesprast.com (Twitter @julesprast). 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 25 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 26 januari 2021
    Jataka (Huis ter Heide)
  • 26 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 27 januari 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • 27 januari 2021
    Lezingenserie ONLINE: 'Reïncarnatie en karma’
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Verkiezingen 2021 – ‘Er is menselijke warmte nodig in de politiek’

Wouter ter Braake - 18 januari 2021

Ik lanceer een ander alternatief. Een brede bewustzijnsbeweging. Een beweging van kiezers die het geluk van alle mensen vooropstelt en als uitgangspunt neemt. Op basis van een bewustzijn dat boosheid transformeert in wijsheid. Een bewustzijn dat gefundeerd is in het besef van verbondenheid van al wat leeft. Een bewustzijn dat verschillen respecteert en met een warm hart en open mind openstaat voor dialoog.

De Lotussoetra – boeddhisme en politiek

Erik Hoogcarspel - 14 januari 2021

In de Lotussoetra worden de geboorte, de meditaties, het ontwaken het preken en de dood van de Boeddha beschreven als niet meer dan een show die hij opvoert. Het is een didactische methode. In feite is hij de eeuwige wetgever van het universum en daarom de inrichter van de ware politiek.

Het boeddhisme en religie

Erik Hoogcarspel - 12 januari 2021

Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.

Tien jaar Boeddhistisch Dagblad

Joop Ha Hoek - 8 januari 2021

...

Jasper Schaaf – Marx’ diepe respect voor Aristoteles

gastauteur - 1 januari 2021

Jasper Schaaf: 'Aristoteles noemt het doel van het menselijk bestaan ‘geluk’. Klinkt dit te makkelijk? Is het vreemd? Speelt zo’n ver, groot en toch belangrijk doel echter ook geen belangrijke rol in de vroegere geschriften van Marx, waar hij nog meer dan later op de werken van Georg Hegel en Ludwig Feuerbach leunt?'

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Leven in Thailand: Nog meer beessies
  • Woordenboek niet-weten: de lege geest
  • Dick – vertrouwen 2 (niet)
  • Mijn geest ademt ruim en vrij
  • Hans van Willenswaard – Het mysterie van de Zwarte Tulp (3) -lsd en meditatie

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens