Drie dagen lang gebeurt er helemaal niets. Niemand belt of klopt aan zijn deur. Hij hoort wel gestommel op de gang en deuren slaan, waaruit hij afleidt dat de andere jongens thuiskomen, hun bezigheden hebben en weer weggaan, maar hij durft hen niet onder te ogen komen. Ongetwijfeld weet iedereen in het Stads– en Academisch Ziekenhuis Utrecht inmiddels dat broeder Menno Prins de dood van een Marokkaanse patiënt op zijn geweten heeft doordat hij… ?
Dharmapelgrim
Nieuwe Orde opgericht – Ordo Benevoli Populi
Er zijn overal op de wereld orden te vinden, zowel religieuze als niet-religieuze. Veel mensen denken bij het woord “Orde” vooral aan monniken en nonnen, zoals de Benedictijnen en Franciscanen. Deze Orden zijn vaak honderden jaren geleden opgericht. Er zijn al lang geen nieuwe bij gekomen. Er zijn drie redenen om nu dan toch een nieuwe Orde op te richten. De eerste is dat veel mensen, vooral jongeren, zoekende zijn naar twee dingen tegelijk: zingeving én ergens bij willen horen. De tweede is dat deze wereld mensen nodig heeft die voor haar op willen komen, te beginnen bij de eigen leefomgeving. En dan de derde: een groep is sterker dan een eenling. Maar het begint wel altijd bij die eenling! De Regel biedt hem/haar/het houvast en geeft sturing.
Zingeving of zinkrijging
De laatste tijd heb ik weer eens het een en ander over zingeving gelezen en ik ben tot de conclusie gekomen dat het eigenlijk bijna altijd over zinkrijging ging. Wat is er aan de hand? Dit: veel mensen denken dat de zin ergens van – van wat ook – van buiten hen aangereikt of tenminste binnen hun bereik gebracht dient te worden. En met de zin bedoel ik: het antwoord op de eeuwige vraag ‘waartoe’? Waartoe dient dit? Waartoe dient dat? Waartoe ben ik op aarde?
Menno – Ja…maar
De eerste nacht maakt Menno kennis met Abdel, een Marokkaan van in de veertig. Hij is pas enkele maanden in Nederland als er keelkanker bij hem wordt ontdekt, en de artsen zullen de volgende dag zijn strottenhoofd verwijderen, waarna hij niet meer kan spreken.
Dharmapelgrim – Hond in Zuiver Land?
Er zijn van die momenten in een mensenleven waarop zich ineens vragen opwerpen waar je voordien niet zo bij hebt stilgestaan. Een van die vragen is voor mij: waar is mijn hondje nu? Korte toelichting: het beestje is op mijn schoot in slaap gevallen na een prikje van de dierenarts, en daarna geëuthanaseerd. Er is op mijn verzoek opzettelijk een einde aan zijn hondenleven gemaakt om uitzichtloos en ondraaglijk lijden te voorkomen. Er waren uiteraard al voor dat moment vragen, maar daarna waren ze er ook. En op geen van die vragen heb ik een sluitend antwoord.
Menno – afgoderij
In september krijgt Menno te horen dat hij zal worden overgeplaatst naar KNO, om daar zijn opleiding tot verpleger te vervolgen. Met gemengde gevoelens neemt hij afscheid van zuster Wegink en de collega’s op afdeling V en W. Enerzijds is het fijn om een volgende stap te zetten, in de wetenschap dat hij nieuwe indrukken op zal gaan doen, anderzijds valt het hem zwaar om juist naar KNO te gaan, waar hij nog maar zo kortgeleden als patiënt heeft gelegen. Vol goede moed, en gesterkt door een goede beoordeling voor praktijk door zuster Wegink, meldt hij zich bij zijn nieuwe afdelingshoofd.
Menno – ars moriendi
Meneer Van Hall slaapt. Menno ’s maag rommelt. Zijn darmen spelen op. Hij wil naar het toilet, maar durft niet om aflossing te vragen en blijft daarom maar zitten. Hij maakt zijn hand voorzichtig los en zoekt de polsslag van de patiënt. Zesennegentig slagen per minuut telt hij. Menno zucht, schuift zijn stoel een beetje naar achteren en begint allerlei figuurtjes in het witte pleisterwerk van het plafond te bestuderen. Hij voelt zich slaperig worden.
Menno – groentje
“Ben jij homo of zo?” vraagt een vroegere klasgenoot aan Menno wanneer hij hem een keer samen met een paar anderen op straat in Utrecht tegenkomt. “De verpleging? Dat is toch geen werk voor jongens? Billen wassen… ha, ha, ha… Getverderrie. Volgens mij ben jij echt van de kletsklets.” Na deze woorden slaat hij met zijn rechterhand op de rug van zijn linkerhand. Menno reageert niet en loopt door.
Menno – pre-klinische periode
Menno staart een paar tellen gebiologeerd naar de enorme billen. Het zijn beslist de grootste die hij tot dan toe ooit heeft gezien. Om de thermometer te kunnen plaatsen moet hij met zijn linkerhand de bovenste bil enigszins omhoogduwen, zodat hij zicht krijgt op de plaats waar hij de anus hoopt te vinden. Het ziet er daar beneden echter anders uit dan hij verwacht.
Menno – van school af
Rond een uur of negen neemt een van de zwaarste gesprekken uit Menno ’s leven een aanvang. Hij vertelt van zijn reis naar Amsterdam en over de gesprekken die hij in het Wilhelmina Gasthuis en in het S.A.Z.U. heeft gevoerd. De opmerking over naïef zijn, groen als gras of een mietje, slaat hij over. Vader en moeder zeggen niets. Zelfs nadat hij eindigt met “en dus ga ik nu van school af,” blijft het lange tijd stil. Tenslotte zegt vader: “Daar komt niets van in.”
Menno – yoga
Door zijn gesprekken met Bart neemt Menno ’s belangstelling voor Yoga alleen maar toe. Hij zoekt naar meer mogelijkheden om zich er in te kunnen verdiepen. Hij bestelt zelf de lessen van SRF uit Amerika, en studeert erop. Bart geeft waar nodig wat ondersteuning door te vertalen. Daarnaast neemt Menno stapels boeken door, vooral om erachter te komen dat hij alleen maar moe wordt van alle commentaren die anderen op oorspronkelijke teksten geven.
Menno – autobiografie van een yogi
Menno neemt doorgaans ruim de tijd om zorgvuldig één of twee spannende avonturenverhalen uit te kiezen. Aansluitend loopt hij naar de boekenkasten met non-fictie om er lukraak een paar uit te pakken. Thuis ziet hij dan wel of er iets interessants tussen zit of niet. Meestal leest hij er slechts enkele pagina’s uit, om te constateren dat de boeken hoogst oninteressante onderwerpen behandelden. Een enkele keer zit er onverwacht toch een leuk boeken tussen, zoals een boek van Thor Heyerdahl over zijn reis met de Kontiki, of een boek van Albert Schweitzer over zijn Afrikaanse missie in Lambarene.
Menno – gewelddadig
De mogelijkheid van een derde wereldoorlog wakkert Menno ’s nieuwsgierigheid aan voor wat er in de eerste en tweede wereldoorlog is gebeurd. Wat hij daarover leest, voedt zijn verbeelding met afschuwelijke gedachten, die op hun beurt weer worden versterkt door foto’s uit geïllustreerde naslagwerken en beelden uit documentaires of speelfilms. Hij kan er vaak niet van slapen. Vooral twee foto’s bezorgen hem nachtmerries. De eerste foto toont een stapel lijken in een bevrijd concentratiekamp, de tweede slachtoffers van de bom op Hiroshima.
Menno – tweetalig
Er zijn meer factoren die Menno de lust tot leren ontnemen. Hij spreekt er met niemand over, uit wisselende mengelingen van angst, boosheid, eigenwijsheid, gekrenktheid en pure rebellie. Hij ondergaat school als pure vrijheidsberoving en vindt de inhoud van de meeste lessen amper de moeite waard om op te blijven letten, doordat ze op geen enkele manier beantwoorden aan zijn behoeften. Het meest duidelijke voorbeeld is Duits.
Menno – omdat ik het zeg
Volgens de ene docent is de HBS voor Menno veel te hoog gegrepen en kan hij het niveau totaal niet aan, volgens de ander is hij intelligent genoeg maar is hij gewoon te lui, en volgens weer een ander heeft hij vooral aanpassings- en concentratieproblemen.
Loop, maar niet naar Santiago de Compostela?
Niet naar Compostela dus, volgens Hans, maar – vraag ik mij dan af – wanneer je je door weerzin tegen de religieus getinte geschiedenis van Europa en de huidige maatschappelijke tendensen laat tegenhouden om op pad te gaan, of om een pad te blijven volgen, kun je dan niet beter gewoon thuisblijven? Waar in Europa is nog grond te vinden waarop geen bloed is vergoten? Waar zijn oude kunstwerken te vinden die niet direct of indirect zijn te verbinden met schendingen van mensenrechten. Wellicht volslagen onbewust, maar desalniettemin?
Menno – Ophangen
Menno vindt het rigide schoolregime onverdraaglijk. Sommige leraren zijn volgens hem zelfs echte tirannen, zoals ene Verburg, docent biologie. Hij eist aan het begin van het jaar dat iedere leerling een schrift met een hard kaft heeft. Wanneer het Verburg duidelijk is dat Menno er geen bij zich heeft, stuurt hij hem direct naar huis om er een te halen. Menno mag zijn schooltas niet meenemen maar moet hem in de klas achterlaten.
Menno – tegengehouden
Het kan niet anders of zijn ouders horen hoe allerlei gevoelens hem de adem benemen en hem de strot dichtknijpen. Hij is ongelooflijk blij dat opa hem moet hebben gevoeld en gehoord, zoals Aya haar vader voelde en hoorde in haar slaap. Maar hij is ook boos op zijn grootvader, omdat hij hem heeft verraden aan zijn ouders, door zijn naam te noemen. Hij voelt een intens verdriet opkomen om wat er staat te gebeuren.
Menno – het zwaard van Manjoesri
“Je leest te veel ridderverhalen.” lacht mevrouw Musegaas. Ze zoekt in een dik boek naar een tekening van Manjoesri. Ze laat Menno een blauw-witte tekening zien van een man op een woeste leeuw. Om de nek van de man hangt een rij tijgertanden aan een snoer. Het vlammende zwaard lijkt in de ogen van Menno meer op een knots dan op Excalibur of het Zingende zwaard.
Menno – uitgetreden
Met een lichte schok realiseert Menno zich dat hij uit zijn lichaam is gestapt, en om zich ervan te overtuigen dat hij niet dood is, werpt hij een blik op zijn lichaam dat als een standbeeld in het gras naast zijn fiets zit. Intuïtief voelt hij aan dat hij onmiddellijk in de zittende figuur terug kan keren, als hij dat wil. Maar nu nog niet. Nu wil hij op bezoek bij opa.
Menno – sterven (1)
Menno denkt na. Uiteraard heeft zijn broer gelijk, zoals altijd. Honden en katten gaan dood, net als vogels, koeien en paarden. Alles wat leeft, gaat vroeg of laat een keer dood. En alles wat niet leeft, gaat op den duur stuk. Het is alleen niet eerlijk dat opa juist nu doodgaat. Hij wil het niet.
Menno – Bhima
(Zeist) Mevrouw Musegaas reikt Menno de trommel met Mariakaakjes aan, terwijl zij de vraag herhaalt die hij haar zojuist heeft gesteld: “Wat zijn dat, NSB’ers?
Dharmapelgrim – Wakker liggen?
Ik vermoed dat vrede op aarde een illusie is, wanneer dat aan de mens ligt. Er zijn volgens mij twee wegen naar vrede: de eerste is het uitsterven van de mens als soort. Als dat ooit gebeurt, waarschijnlijk door eigen toedoen, houdt intermenselijk geweld door gebrek aan mensen gewoon op. De tweede weg is: vrede vinden in jezelf vinden. Dat houdt in dat je met de hand op je hart kunt zeggen: “Het kan zijn dat er mensen zijn die mij vijandig gezind zijn, maar ik ben niemands vijand, wil dat niet zijn en zal ook geen acties ondernemen die erop zijn gericht zijn iemand te beschadigen, laat staan te doden”.
Menno – guna-guna
(Zeist) Menno komt graag en vaak bij mevrouw Musegaas en zij vindt het fijn om hem verhalen te vertellen over het Nederlands–Indië van vóór de oorlog, over de Jappenkampen en over guna–guna, de stille kracht.
