Veel boeddhisten (de goede natuurlijk niet te na gesproken) lijken geen haar beter dan andere mensen. Boeddhisme is goed in het kleine, maar onvermogend in het grote.
Jules Prast
Taigu – Bevrijd door religieuze verbeelding
Dat ik me nog nooit heb vertoond in een shintempel komt niet alleen omdat de dichtstbijzijnde zich in Antwerpen bevindt. Ik vind shinboeddhisme, hoe sympathiek ook op papier, in de praktijk een beetje eng.
De zoete broodjes van een zorgeloos boeddhisme
Als je het boeddhistische spoor volgt van bevrijding, dan kan er een punt komen dat je niet meer de dingen anders kunt doen, maar ook andere dingen moet gaan doen. Er is, met andere woorden, een soort maatstaf, al is het een pragmatische, niet een serie geboden; in de boeddhistische methodiek, van welke richting dan ook, kan en hoort een ‘systeem’ te zitten van drukpunten op geest en gedrag. Dan is boeddhisme niet vrijblijvend meer.
Een grote luchtbel vol compassie
“Waar was ik voordat ik geboren werd?, vraagt het kind. Zenpapa glimlacht.” Over de kern van Zen en onvermogen tot spirituele zelfverheffing.
Met stomheid geslagen
Het boeddhisme beweegt zich op het slappe koord van de middenweg en de val van eternalisme is altijd dichtbij. Ik heb een zekere mate van allergie ontwikkeld voor woorden als leegte en eenheid. Hoe rechtvaardig je deze vanuit de fenomenologie van het boeddhisme en het voorwaardelijk ontstaan, waarin niet-weten altijd vóór de abstractie komt?
Deconstructie der dharma’s
Je focus richten op je ervaring, die ervaring adequaat analyseren, dingen omdenken naar relaties en ontdekken hoe je gemoedstoestanden en gedrag kunt omvormen tot heilzaamheid – dit behoort tot de kern van het boeddhisme.
De hunkering naar heil en de macht van zelfbedrog
Als je niet oppast kan boeddhisme worden vervormd in de mal van het al te menselijke wensdenken in termen van houvast waar geen houvast is. Op iedere stap loert de dreiging van zelfbedrog.
Taigu – de heilige natuur van de mens
Belangrijker dan verwarrende tekstfragmenten uit een ver verleden te analyseren, is het misschien beter pragmatisch om te gaan met boeddhisme.
De anti-consensusboeddhist
Hoe meer ik in de Pali Canon lees, des te meer groeit de twijfel. Het boeddhisme van de Boeddha is niet het boeddhisme van ná de Boeddha.
China is niet antireligieus
Wat er in China tijdens en na Mao is gebeurd, en gebeurt, zou je bijna kunnen vergelijken met de familiebreuk die de westerse sociaal-democratie teweegbracht binnen de marxistische beweging. De tegenstelling tussen arbeid en kapitaal wordt van zijn scherpe kantjes ontdaan door de werkenden recht te geven op een deel van de koek van de economische groei. Precies deze uitruil is het vlot waarop de staatsmacht in de Chinese eenpartijstaat dobbert. Met dien verstande dat de krachten van de vrije markt in het land niet, zoals in het Westen, samengaan met een pluriforme politieke democratie.
Taigu – De lijn en de cirkel
Tijd is een moeilijk onderwerp voor boeddhisten. Om te beginnen bevinden wij ons in een periode en een cultuur die diep geïmpregneerd is met de idee van een lijn van gestage progressie waarlangs wij ons bewegen. Af en toe flakkert er een golf van cultuurpessimisme op, op basis van de idee dat ook regressie, een terugval in de tijd, mogelijk is.
Taigu – De smalle en de brede weg
De dharma is, behalve de leer, ook de werkelijkheid zoals deze als voorstelling aan ons, levende wezens, verschijnt. Het is een begrip met meerdere betekenissen.
Taigu – ‘Zen op je ziekbed’
Hoe moet je zen beoefenen vanaf je ziekbed? De veertiende-eeuwse Japanse zenmeester Bassui kreeg deze vraag ooit per brief door een patiënt voorgelegd.“Wie is hij die ziek is?”, schreef hij terug. “Wie is hij die zen beoefent? Iemands gehele zijn is de Grote Weg. Deze Weg is naar zijn inhoud inherent rein en overstijgt alle vormen. Is er hierin enige ziekte?”
Huilen om Dogen
Ryokan Taigu en Eihei Dogen behoren beide tot de culturele helden van Japan. Ryokan, de rondreizende zenmonnik en dichter, leefde in de tweede helft van de achttiende en de eerste helft van de negentiende eeuw. Hij had een bijzondere voorliefde voor het werk van Dogen, de religieuze vernieuwer die zo’n vijfhonderd jaar eerder het zenboeddhisme in Japan een nieuwe impuls had gegeven.
De hunkering naar heil en de macht van zelfbedrog
Als je niet oppast kan boeddhisme worden vervormd in de mal van het al te menselijke wensdenken in termen van houvast waar geen houvast is. Op iedere stap loert de dreiging van zelfbedrog. Door zijn ontkenning van het bestaan van een onsterfelijke ziel (atman) heeft het boeddhisme in zijn lange wordingsgeschiedenis vaak gekampt met een ‘nihilistisch’ imago.
Gedachten over vergankelijkheid…
Zal men in de zee ooit zoeken naar de resten van de verzonken stad New York, de eens zo machtige stadstaat in het oosten van het Noord-Amerikaanse continent?
Taigu – absurd boeddhisme
Vijfentwintig eeuwen boeddhisme hebben geen gedragsverandering teweeggebracht. Of je nu verlossing zoekt in wereldverzaking of in een gedachteloze realisatie van bevrijdende wijsheid, het lijkt geen bal uit te maken.
Taigu Prast – Een bodhisattva aan je bed
“Goedemiddag, mag ik me even voorstellen? Ik ben boeddhistisch geestelijk verzorger en ik kom even langs omdat ik zag dat er vandaag een boeddhist is opgenomen. Bent u dat? Dit komt namelijk niet vaak voor.”
Taigu – maatschappelijke mobilisatie
Een nieuwe Koude Oorlog is door Ruslands jongste agressie tegen Oekraïne een feit geworden, maar deze werkelijkheid is nog te weinig doorgedrongen tot onze individuele beleving en ons maatschappelijk handelen.
Oorlog en vrede (deel 2)
Onder boeddhisten wordt liever gesproken over vrede dan over gewapende strijd, maar feit is dat autocratieën veld winnen in de wereld en het aantal democratieën terugloopt. Alle zeilen moeten worden bijgezet om leven in vrijheid, met inbegrip van de vrijheid van belijdenis van boeddhistische signatuur, in stand te houden in de strijd tegen de vijanden van democratie. Daar horen de benodigde militaire middelen bij.
Schoenen van geweven gras
Ik heb tijdens mijn leven veel dood meegemaakt – oorlog, hongersnood, ziekte. Ik ben nu aan het einde van mijn leven. Over niet al te lang zal ik sterven.
Taigu – Zen is geen mystiek
Het is niet vergezocht om een vergelijking te trekken tussen Jakob Böhme’s oergrond, het Philadelphia van zijn Europese aanhangers, het mystieke piëtisme van het Nederlandse Reveil en het vormloze zelf van zen.
Taigu – geestelijke verduistering
In mijn hart ben en blijf ik een zenboeddhist. De gang naar de nembutsu heb ik alleen maar gemaakt omdat mijn haperende gezondheid de regelmaat van zitmeditatie in de weg zit. De nembutsu kun je altijd en overal beoefenen, zelfs wanneer je met je sangha in de zendo zit.
Een boeddhistische maatschappijvisie?
Een ander soort bodhisattva leeft tussen ons in. Het zijn de onbaatzuchtige mensen die zich, al dan niet vanuit een boeddhistische overtuiging, geheel inzetten voor hun omgeving. Die niet blijven zitten op de mat, maar zich zo nodig zonder vrees tegen bestaande maatschappelijke verhoudingen in bewegen.
