Robert Morris Sapolsky (1957) is professor aan de Amerikaanse Stanford Universiteit. Hij doceert er biologie en neurologie. Hij gaat regelmatig naar Afrika om bavianen te observeren en let daarbij speciaal op het ontstaan van stress. Hij is openlijk atheïst en ervan overtuigd dat er niet zoiets bestaat als een vrije wil. Omdat er geen vrije wil bestaat, kunnen we volgens hem niet verantwoordelijk worden gehouden voor onze daden en moeten we misdadigers niet straffen maar genezen. Hij constateert dat veel mensen aan de onderkant van de samenleving nooit een kans krijgen om iets van hun leven te maken en zelfs misdadigers worden zonder dat ze er zelf veel aan kunnen doen. Ze worden niettemin geminacht en moeten zware straffen ondergaan. Dit vindt hij onrechtvaardig en om dit uit te leggen heeft hij een dik boek geschreven.
Gezondheid
Het verouderende brein
Wat gebeurt er met je brein als je ouder wordt? We associëren ouderdom vaak met achteruitgang en vergeetachtigheid. Maar in het brein van een ouder iemand ligt ook veel meer kennis opgeslagen dan in het brein van iemand die net om de hoek komt kijken. Bovendien zijn de ouderen van nu veel actiever en zelfredzamer dan een paar decennia geleden. Wat zijn de belangrijkste veranderingen in het verouderende brein?
Hoge gehaltes van de ‘forever chemical’ TFA in pepernoten en alledaagse graanproducten
In alledaagse graanproducten als ontbijtgranen en brood, maar ook in pepernoten, zitten hoge concentraties van de reprotoxische ‘forever chemical’ trifluorazijnzuur (TFA), een afbraakproduct van onder andere PFAS-pesticiden. Dit blijkt uit onderzoek van Pesticide Action Network Europe (PAN Europe) in 16 Europese landen waaronder Nederland. De gemiddelde concentratie is ruim 100 keer hoger dan die in leidingwater, waarover eerder zorgen ontstonden.
‘De piemel is goed voor de sfeer’
Het boeddhisme en cabaret vormen een aparte combinatie, stelt Arie Vuyk. ‘Lastig is in cabaret een spirituele waarheid te verkondigen. Ook de intentie om niet onzuiver te spreken is uitdagend voor een boeddhistische cabaretier.’
Het jaar 2025 – dag 336 – senioren
Vroeger moest je een bordje met Slecht Horend achter op de fiets plakken, nu: uitvreter bejaarde.
Somewhere over the rainbow, skies are blue.
Take care out-there.
Mindful Digidetox voor schermverslaafden
Trouwe lezers van mijn rubriek B’eter hebben misschien gemerkt dat de recepten de laatste tijd erg simpel zijn, dan wel afgekeken van mijn dochter. De reden is dat ik momenteel kamp met concentratieproblemen. Op advies van iemand ben ik begonnen aan het boek ‘Scattered Minds’ van Gabor Maté (Nederlandse titel ‘Het verstrooide brein’), maar ja, concentratieproblemen.
Gesprekjes: Nieuwe woorden
Bij mij in de buurt noemen ze mij soms “ ’t vogeltje” doordat ik vrijwel altijd liedjes fluit zodra ik buiten ben. Dat doe ik al zolang ik mij dat kan herinneren, dus pak ‘m beet: zo’n jaar of zeventig. Het gaat mij ook best goed af, vind ik zelf. De melodieën variëren van ‘Die Forelle’ van Franz Schubert tot kinderliedjes die wij uit volle borst op de lagere school zongen, begeleidt door een meester of juf die vaardig was met een blokfluit. Helaas wordt er tegenwoordig op school nog maar zelden muziek gemaakt of gezongen. Maar eerlijk is eerlijk: niet iedereen is van vrolijkheid gecharmeerd.
Femmianne Bredewold: ‘Laten we ervoor waken dat zorg opnieuw steunt op liefdadigheid’
Gemeenten en zorginstellingen richten hun blik steeds meer op de inzet van familieleden, buren en vrienden bij de langdurige zorg voor ouderen en mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische achtergrond. Laten we hier kritisch naar blijven kijken, bepleit Femmianne Bredewold, bijzonder hoogleraar Samenleven met Verschil in haar oratie ‘Goed Samenleven? Morele spanningen in de langdurige zorg’. En laten we vooral onze lessen trekken uit het verleden en luisteren naar de stemmen van degenen die van deze zorg afhankelijk zijn en hun naasten.
Onderzoek Greenpeace: lucht in huizen schoner na verwijderen van gasfornuizen
Het vervangen van gasfornuizen door elektrische kookplaten kan de luchtkwaliteit in huis significant verbeteren. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Greenpeace Centraal- en Oost-Europa uitgevoerd in huizen in Kroatië en Hongarije. Bij overstappen op inductie werd er een flinke afname in de concentraties van stikstofdioxide en het kankerverwekkende benzeen gemeten. Nederland hoort Europees gezien bij de hekkensluiters : bijna twee op de drie huishoudens kookt nog op gas. ‘Dit zijn schokkende cijfers. We kunnen gezondheidswinst boeken als we afstappen van het ouderwetse gasfornuis. Laten we hier snel werk van maken’, aldus Maarten de Zeeuw, klimaatexpert bij Greenpeace Nederland.
Foodwatch – maak met wet einde aan krimpflatie
De Oostenrijkse regering gaat met een zogeheten Krimpflatie-wet optreden tegen verborgen prijsverhogingen bij levensmiddelen. Supermarkten moeten voortaan in de schappen duidelijk aangeven wanneer de inhoud van een product is verminderd terwijl de prijs gelijk is gebleven.
Rotterdam Palestina Coalitie organiseert Glazen Huis van Verzet
Na het grote succes van vorig jaar, organiseert de Rotterdam Palestina Coalitie dit jaar weer een Glazen Huis actie op het Schouwburgplein in Rotterdam in het weekend voor Kerst, van 19 t/m 22 december. Dit jaar doet de organisatie dat in samenwerking met stichting Charity from the Heart, Yalla for Sudan en Glodi Music namens de Congolese gemeenschap. Onder de naam Glazen Huis van Verzet, willen de organisaties verzet tegen genocide en onderdrukking uit de silo’s trekken, met elkaar verbinden en zo samen opstaan voor een eerlijkere, rechtvaardige wereld. Voor vrijheid. Overal. Voor iedereen.
B’eter: Gnocchi uit de oven, verbeterd recept
Enkele weken geleden herplaatste de redactie van het Boeddhistisch Dagblad een oud recept van mij, ik was er even tussenuit. Ik herlas mijn oude stukje over zelf gnocchi maken en ik dacht terug aan de tijd waarin ik dat stukje schreef. Ik sta er nog steeds achter: proberen om de producten van multinationals te mijden – de winst gaat naar de aandeelhouders, boeren worden uitgemolken, het beschermen van Moeder Aarde en het lijden van alle levende wezens verminderen ontbreekt op hun prioriteitenlijst. Het liefst zou ik hun producten boycotten.
BUN-voorzitter Michael Ritman: ‘de waarheid van de dharma kan niet aangetast worden door wangedrag van een leraar’
Eind november 2025 neemt Michael Ritman afscheid als voorzitter van de Boeddhistische Unie Nederland (BUN). In maart 2020 interviewde Nicole Mulders hem voor het Boeddhistisch Dagblad. De boeddhistische wereld verkeerde geruime tijd voor dat interview in zwaar weer door seksueel- en machtsmisbruik door boeddhistische leraren. Het aantal leden van de BUN is van 37 naar ruim 50 gegroeid, onder meer door de aansluiting van Aziatische boeddhistische tempels waar Ritman het contact mee aanging.
Gerard Endenburg en de Sociocratische Kring Methode
‘Alle mensen zijn verschillend’, zegt Gerard Endenburg. ‘Tegelijkertijd zijn alle mensen gelijkwaardig. Mijn hele leven heb ik gewerkt aan een besluitvormingsmethode die recht doet aan die gelijkwaardigheid. Tegenstellingen worden dan niet langer uitvergroot, maar je gaat uit van wat mensen delen. Je denkt niet meer in of-of, maar in en-en. Dat maakt niet alleen de effectiviteit van organisaties groter, maar ook de leefbaarheid van de samenleving.’
Boeken – ademnood
Op 19 november 2025, Wereld COPD Dag, verschijnt Ademnood van Stana van Ginkel. Het boek geeft een stem aan iedereen die te maken heeft met COPD: patiënten, mantelzorgers, nabestaanden en zorgprofessionals.
PFAS in snoepgroenten voor kinderen
In een steekproef met snoepgroenten van Pesticide Action Network Netherlands (PAN-NL) zijn 8 pesticiden gevonden waaronder meerdere PFAS-pesticiden en pesticiden die hormoonverstorend zijn. Als de pesticidenresten in potjes peutervoeding zouden zijn gevonden dan hadden 4 van de 20 geteste snoepgroenten uit de handel genomen moeten worden. In 16 van de 20 snoepgroenten werden geen pesticidenresten gevonden. Dat is wel beter dan verwacht.
World Right to Die Day 2025: Nederland nog altijd uniek
De inventarisatie laat zien dat er in veel landen langzaam beweging komt op het gebied van het zelfgekozen levenseinde, ook in landen waar dit onderwerp tot voor kort taboe was. Dit wil niet zeggen dat er grote stappen worden gezet. Als er ergens al iets gebeurt, is de voorwaarde meestal dat de mens die om hulp vraagt om te sterven terminaal ziek is. In Nederland en België hoeft dat niet het geval te zijn. Bovendien is in deze twee landen euthanasie bij lijden aan een psychische aandoening mogelijk.
Het jaar 2025 – dag 302 – wedergeboorte
Het eeuwige leven ligt op de loer.
Somewhere over the rainbow, skies are blue.
Take care out-there.
‘Alle dakloze mensen moeten urgentie krijgen’
Corine (47) is na haar scheiding in februari 2023 in een bizarre situatie terechtgekomen. Met haar twee kinderen (nu 18 en 13) vond ze noodgedwongen onderdak in een B&B en daarna tot twee keer toe bij vrienden, maar een urgentieverklaring voor een sociale huurwoning kreeg ze niet. Nu zitten ze in een veel te dure particuliere huurwoning. Al Corine’s spaargeld gaat op aan de huur, maar voor urgentie komt ze nog steeds niet in aanmerking. En de huisbaas heeft laten weten dat ze over een paar maanden weg moeten.
Meer dan 100 juristen beloven niet meer voor fossiel te werken
Fossil Free Lawyers is een nieuw initiatief dat streeft naar een juridische sector die mensenrechten en de rechtsstaat dient in plaats van de belangen van de fossiele industrie. De toezegging is hier een onderdeel van. Initiatiefnemer Rosanne Rootert: “De fossiele industrie zet mensenrechten onder druk en dat gebeurt helaas met hulp van advocaten en andere juristen. Het is mooi dat steeds meer geëngageerde juristen zich positief willen inzetten voor klimaat, milieu en mensenrechten. Hun inzet is echter dweilen met de kraan open zolang de juridische sector zich als geheel voor het veelvoudige blijft inzetten voor fossiele belangen.“
Geen dood, geen vrees 85 – overpeinzingen
‘Pas wanneer je gemotiveerd wordt door het verlangen om degenen die ten prooi zijn aan onwetendheid te helpen, ben je vrij van je lijden en van je gevoel geschonden te zijn.’
Verboden elkaar te helpen
Ik werd opgeschrikt door het bericht dat een goede vriend van mij was overleden. Hij had zijn pols doorgesneden en was doodgebloed. Hij had een goede positie, maar verloor zijn baan en ook zijn huis. Hoewel zelfdoding toeneemt, is er nooit onderzoek gedaan naar het aantal gevallen dat mede door het beleid van de overheid wordt veroorzaakt.
Geen dood, geen vrees (84) – Foute concepten
Vrij van het ik-concept is vrij zijn van angst. Angst loslaten is beginnen te geven. Geluk geven!
Geen dood, geen vrees (83) – Wie ben je?
Als je je kunt overgeven aan de stilte weet je dat je je volledig moet overgeven aan het niet-weten, wat betekent dat je in alle ontspanning beschikbaar bent voor wat het leven van jou vraagt.
