Alles wat je altijd al wilde weten over niet-weten maar nooit durfde vragen. Lichte inleiding in een duistere zaak; kennismaking met wat geen kennismaking verdraagt. Voor beginners, gevorderden en gesjeesden.
In den beginne, meer dan tien jaar geleden alweer, bestond mijn website, NietWeten.nl, welgeteld uit één pagina met 30 korte teksten van één zin per alinea en kleine, kant-en-klare illustraties, niet veel groter dan een postzegel, uit zo’n clipartcollectie die je toen nog kon kopen op cd. Alles bij elkaar een paar duizend woorden, meer vond ik niet nodig. Meer woorden had ik niet.
Die kiemplant van een inleiding groeide uit tot een woudreus van 200 webpagina’s, waarvan er een aantal als serie verscheen in het Boeddhistisch Dagblad.
Die woudreus van 200 pagina’s slonk weer tot een reeks van 12 boeken over niet-weten, de Agnosereeks, die op dit moment nog volop in ontwikkeling is.
Een van de boeken van de Agnosereeks, de elfde en laatste, is het Witboek Niet-Weten. Het is in dit Witboek dat je mijn oorspronkelijke inleiding van 30 tekstjes terug kan vinden, verspreid als spelden in een hooiberg tussen een heleboel schrijfsels van later datum, dus je moet er een beetje naar zoeken.
De blurb die lange tijd op mijn enige pagina prijkte is met een paar kleine aanpassingen de blurb van het Witboek Niet-Weten geworden:
Alles wat je altijd al wilde weten over niet-weten maar nooit durfde vragen. Lichte inleiding in een duistere zaak; kennismaking met wat geen kennismaking verdraagt. Voor beginners, gevorderden en gesjeesden.
De oorspronkelijke inleiding mag dan uitgegroeid zijn tot een soortement boek, de stijl is gebleven: eenvoudige woorden, korte zinnen, elk op een eigen regel, en brute illustraties, maar nu van de hand van Lucienne, die al het tekenwerk voor de website en de Agnosereeks verzorgt.
Ik schrijf inmiddels vijf jaar non-stop voor het Boeddhistisch Dagblad en in die tijd heb ik er van alles en nog wat gepubliceerd, zelfs over het boeddhisme, maar nooit mijn oorspronkelijke inleiding niet-weten, vraag me niet waarom. Eindelijk is het dan zover, al is het dan in de vorm van een uit zijn krachten gegroeid witboek.
Als je aan het eind van deze serie nog steeds niet weet wat niet-weten is, als je niet-weten dan nog steeds niet herkent als de rode draad van je eigen leven, dan weet ik het ook niet meer.
Veel leesplezier!
Hans van Dam, Amsterdam, voorjaar 2020.
Omgekeerd chronologisch archief
0 – Het Witboek Niet-Weten – alle links (deze tekst)
1 – Proloog: Niet-weten is blues
2 – De witte wereld van de weetniet
3 – Verlos ons van het weten
4 – Verlos ons van niet-weten
5 – Niet-weten voor beginners, gevorderden en gesjeesden
6 – Wat je minstens moet weten van niet-weten
7 – Wat ik tegen kennis heb
8 – Vallen is de weg
9 – Wie niet weet die niet dweept
10 – Wie niet weet die niet met zich laat dwepen
11 – Niet-weten betekent gewoon dat je het niet meer weet
12 – Het leven is een paling
13 – Zwammen of verzuipen
14 – Leven in het Teken van de Vraag
15 – De vreemde vrede van niet-weten
16 – Elf misverstanden over innerlijke vrede
17 – Elf vormen van vrede zonder rede
18 – Gekke vrede of de vrede van een gek?
19 – De wet van de weteloosheid
20 – Niet-weten is geen therapeutisch scepticisme
21 – Voor iedereen die er een zwaar hoofd in heeft
22 – Voor niet-weten moet je bij jezelf wezen
23 – Hoe heet het – de bodemloze bucket van Samuel Beckett
24 – Niet-weten is je Waterloo
25 – De plaats van niet-weten – tips van een gesluierde
26 – Woordenboek niet-weten: ‘En dat ook niet!’
27 – De mantra van niet-weten
28 – Niet-weten als lege canon
29 – Niet-weten als leeg kanon
30 – Niet-weten als oneindige lus
31 – Wat er achter niet-weten zit
32 – Van niet-weten wil ik zingen!
33 – Niet-weten is passen zonder meten
34 – Niet-weten is verder kijken
35 – Niet-weten is geen traditie
36 – Eeuwige leerlingen die eeuwig de leraar uithangen
37 – Oeddha de Neanderlander, onze innerlijke goeroe
38 – Een rechtstreekse overdracht buiten de geschriften om
39 – Het masker van je ware gezicht
40 – Kwezels zijn ezels – de mahakarunaval
41 – De enige gelofte die ik dagelijks afleg is de lege
42 – Was niet-weten de Boeddha, dan doodde het zichzelf
43 – Stijlfiguren niet-weten: overzicht
44 – In niet-weten is best ruimte voor weten
45 – Wanordenen is het moeilijkste wat er is
46 – De reiger en de vis
47 – De ooievaar en de kikker
48 – De schaatsenrijder en de bromvlieg
49 – Zegt het ene raadsel tegen het andere…
50 – Woordenboek niet-weten: kokervisie en megafonie
51 – Niet-weten biedt perspectief
52 – Er is meer gelijk dan eigen gelijk
53 – Wie niet weet blijft kijken
54 – Kijk eens wat vaker in de spiegel van niet-weten
55 – Niet-weten is dwars door je ideeën en idealen heen kijken
56 – Lied van een eerlijke verliezer
57 – Lied voor de deerlijke verliezer
58 – Niet-weten is leven op de tast
59 – Niet-weten is zien dat je denkt dat je de wereld ziet
60 – Niet-weten is steeds door een ander raam kijken
61 – Belijdenis van een agnost
62 – Negenennegentig bekentenissen van een weetniet
63 – Niet-weten voor puzzelaars
64 – Niet-weten voor adelaars
65 – Niet-weten voor holisten
66 – Niet-weten voor alcoholisten
67 – Niet-weten voor junks
68 – Woordenboek Niet-Weten: 66 negatieve definities van niet-weten
69 – Niet-weten is het weten terugsnoeien
70 – Vrije bomen vangen veel wind
71 – Vierenveertig mantels der wijsheid
72 – Drieëndertig eufemismen voor niet-weten
73 – Niet-weten is het anker lichten en schipbreuk lijden
74 – De weg begint met de laatste stap
75 – Woordenboek niet-weten: agnose
76 – Wie niet weet gelooft zijn gedachten niet meer
77 – In niet-weten zijn gedachten zelfbezwerend
78 – Niet-weten is niet meer doen alsof
79 – Niet-weten is niet meer doen alsof je niet meer doet alsof
80 – Zalig zijn de armen van geest
81 – Niet-weten is een sleutel zonder slot
82 – Denken is geen weten
83 – De metageest is tweedimensionaal – het droste-effect
84 – Wortelen doen het gat bortelen
85 – Gedachten zijn gedachtewerelden
86 – Woorden zijn woordenboeken
87 – Horror vacui – het verstand verafschuwt een vacuüm
88 – Wie schiep de Schepper?
89 – Tweeëntwintig voorbeelden van het regressieprobleem
90 – Verklaren is het onbekende herleiden tot het onbekendere
91 – Stijlfiguren niet-weten: de regressievraag
92 – Niet-weten is een vragenvuur
93 – Niet-weten is een burn-out
94 – Meester Zwerver is zoek
95 – Zoeken naar het einde van het zoeken
96 – Het regressieargument
97 – Het illusieprobleem en het illusieargument
98 – Het onzekerheidsprincipe en het onzekerheidsbewijs
99 – Het ononzekerheidsprincipe
100 – Het onononzekerheidsprincipe
101 – Het on-on-on…zekerheidsprincipe
102 – Niet-weten is weten tussen aanhalingstekens
103 – Weten zonder weten en doen zonder doen
104 – Stijlfiguren niet-weten: oxymoron
105 – Stijlfiguren niet-weten: de oxymoronautomaat
106 – Niet-weten voor kapitalisten
107 – Niet-weten is overal de keerzijden van zien
108 – Niet-weten heeft geen keerzijden
109 – Niet-weten is thuiskomen in den vreemde
110 – De macht van niet-weten is de onmacht van het weten
111 – De leegte van de leegte en de illusie van de illusie
112 – De man die alles wist
113 – Denken tussen aanhalingstekens
114 – Waarom meesters slaven zijn
115 – Zolang je denkt dat er een poort is, zul je er niet doorheen gaan
116 – Niet-weten tussen aanhalingstekens
117 – De KONING! is dood, leve de ‘koning’
118 – Wat een nar(cist) in de spiegel ziet
119 – Niet-weten is uit de boot vallen
120 – Mijn koninkrijk voor een leven zonder koninkrijk
121 – Levensloop van een agnost in 11 stappen
122 – Niet-weten voor ballenjongens
123 – Niet-weten als gedachtengum
124 – In niet-weten ben je niet vrij van gedachten
125 – Stijlfiguren niet-weten: ironie
126 – Woordenboek niet-weten: agorafilie
127 – Een agnost is een ontsnappingskunstenaar
128 – Woordenboek niet-weten: dwijsheid
129 – Woordenboek niet-weten: dwijsbegeerte
130 – Woordenboek niet-weten: dwaasbegeerte
131 – Woordenboek niet-weten: tja
132 – Wijsheid is een hond
133 – Weergaloze agnose!
134 – Wat je ziet op de top van de heilige berg
135 – Stijlfiguren niet-weten: ellips
136 – Woordenboek niet-weten: het Lege Boek
137 – Monnikenwerk van een meesterschrapper
138 – Het Boek Zonder Antwoorden
139 – Het Lege Boek als naslagwerk
140 – Een agnost is geen obscurantist
141 – Een agnost is geen anti-intellectueel
142 – Een agnost is geen monist
143 – Een agnost is geen nihilist
144 – In niet-weten verliest het gezond verstand zijn gezag
145 – Woordenboek niet-weten: waaiweg
146 – Woordenboek niet-weten: de gulden uitweg
147 – Woordenboek niet-weten: de Lege Leer
148 – Niet-weten is de afvoer van je geest
149 – De lege leer is geen karwei
150 – De lege leer is geen partij
151 – De lege leer is niemands heer
152 – Bekijk het maar (van alle kanten)
153 – Een lege lering heeft geen leerling
154 – De kleren zonder keizer
155 – Wat ik leerde zonder leren van een vogel zonder veren
156 – Niet-weten is geen devies
157 – Van niet-weten krijg je nooit een kater
158 – Denk je vast of denk je vrij
159 – Stijlfiguren niet-weten: paradox
160 – Woordenboek niet-weten: hyperleer
161 – Niet-weten is leven in de paradox
162 – Niet-weten is een dwaalgesprek met jezelf
163 – Niet-weten is een denken dat zichzelf tegen het licht houdt
164 – Het Lege Lied – holle woorden voor holle geesten
165 – Hoe je de Lege Leer het best kan onthouden
166 – Woordenboek niet-weten: de Hele Leer
167 – Het Hele Lied – hele woorden voor hele geesten
168 – Hoe je de Hele Leer het best kan onthouden
169 – Halve waarheden zijn halve leugens
170 – Het halve lied – halve woorden voor halve geesten
171 – Gedachte-experimenten maken je vrij
172 – Woordenboek niet-weten: variologie
173 – Woordenboek niet-weten: utopie, dystopie, atopie
174 – Woordenboek niet-weten: weteloosheid
175 – Woordenboek niet-weten: leegte
176 – Lettergrepen naar de onmacht
177 – Weetnietgeest, wegwerpgeest
178 – Woordenboek niet-weten: weg ermee
179 – Niet-weten is al je denkketens verbreken
180 – Niet-weten is enkel spel
181 – Niet-weten is dubbel spel
182 – Niet-weten is gelijkspel
183 – Niet-weten als taalspel
184 – Niet-weten is een kaartenhuis
185 – Niet-weten als wijsheid, openheid, liefde en mededogen
186 – Woordenboek niet-weten: vrijdenker, vrijgeest
187 – Voor mensen wier denken zich bedenken is
188 – Zo klein worden als je bent
189 – Je hoort het niet, mijn stille lied
190 – Woordenboek niet-weten: agnosticon (Ø)
191 – Verder, verder! Van enso naar agnosticon
192 – Niet-weten is een slØkØp
193 – Herpex perplex
194 – De vrouw die ineens weer kon zien
195 – De vrouw die ineens weer kon lopen
196 – Een standpunt is een loopgraaf
197 – Wie op een standpunt staat is een standbeeld
198 – Maak van je standpunten vertrekpunten
199 – Je weet niet wat je zegt
200 – 22 Betekenisvelden van niet-weten
201 – Niet-weten is vrij rondzwemmen in eindeloze betekenisvelden
202 – Woordenboek niet-weten: dwaaltekst
203 – Woordenboek niet-weten: dwaalgesprek
204 – Woordenboek niet-weten: ontzeggingskracht
205 – Een dwaaltekstautomaat – van woordwielen en wielwoorden
206 – Woordenboek niet-weten: dwaalgast, dwaalgeest, dwaalgids
207 – Woordenboek niet-weten: dwaaltaal
208 – Een standpunt deelt wat heel is in tweeën
209 – Niet-weten is het punt waarin alles verdwijnt
210 – De ene ezel leidt de andere
211 – Rennende ezels balken niet
212 – Waar ik voor sta
213 – De hoofdwetten van de psychostatica
214 – Niet-weten is latin
215 – Een premodern misverstand
216 – Een postmodern misverstand
217 – Sterven aan het bekende
218 – Eenheid is ook niet alles
219 – Niet-weten als katalysator
220 – Niet-weten is jezelf vrijspreken van je favoriete uitspraken
221 – Stijlfiguren niet-weten: koekoekstekst
222 – Niet-weten is worstelen en ondergaan
223 – Rouwen om wat wanen zijn geweest
224 – Kapitale misverstanden over radicaal niet-weten
225 – Woordenboek niet-weten: filasofie, asofie
226 – Asofia, beschermheilige van niet-weten
227 – Kennen tot je niet meer kan
228 – Niet-weten is geen existentialisme
229 – Niet-weten is geen-filosofie
230 – Woordenboek niet-weten: de lege filosofie
231 – Woordenboek niet-weten: de lege stelling
232 – Woordenboek niet-weten: athese
233 – Wegwijzers voor wegwezers
234 – Niet-weten in één woord
235 – De weg eindigt met de eerste stap
236 – Niet-weten is blindzien
237 – Niet-weten lijdt geen twijfel
238 – Woordenboek niet-weten: polderspiritualiteit
239 – Niet-weten is een blindganger
240 – Niet-weten is het einde van je spirituele hebzucht
241 – Stijlfiguren niet-weten: accumulatio en dubitatio
242 – De wandelaar en de drenkeling
243 – Woordenboek niet-weten: het lege paradigma
244 – Van meningen krijg je meningitis
245 – Weten is een fuik
246 – Niet-weten is je laatste fuik
247 – Niet-weten is iets waar je niet in zit en waar je niet uit komt
248 – De weg van de meeste weerstand
249 – Schijt aan alle spiritualiteit
250 – Agnose is altijd actueel
251 – Niet-weten is geen dogma
252 – Woordenboek niet-weten: adoxie en paradoxie
253 – Het laatste woord over niet-weten
254 – Niet-weten is geestverruimend, maar niet heus
255 – Woordenboek niet-weten: de lege boodschap
256 – Niet-weten is een val zonder strik
257 – Woordenboek niet-weten: de lege mens
258 – Woordenboek niet-weten: de lege geest
259 – Woordenboek niet-weten: het lege nest
260 – Niet-weten als het einde der tijden
261 – Tegenwoordiger dan vertegenwoordigers van het verleden
262 – Niet-weten is alles verbranden
263 – Niet-weten is een oorverdovende stilte
264 – Niet-weten is een fopspeen voor de geest
265 – De weg naar hier
266 – Voor niet-weten ben je nooit te bang
267 – Laat de mislukking van je eigen denken voor je spreken
268 – Niet-weten is een denken dat nooit victorie kraait
269 – Niet-weten is een vlucht uit het vluchten
270 – Vluchten in dwaasheid
271 – Woordenboek niet-weten: weetnietkunde
272 – Niet weten, niet-weten of nietweten?
273 – Wijsheid ontwijden
274 – Woordenboek niet-weten: afleraar
275 – Je draait eromheen
276 – Het Eeuwige is zo voorbij
277 – Als de ragebol rust werkt de spin
278 – De dubbelzinnigheid van de waarheid
279 – Leeg worden voor gekken
280 – Eerst was ik een hele pief, nu sta ik aldoor paf
281 – Niet-weten is geen pied-à-terre
282 – Niet-weten gaat voorbij waarheid en leugen
283 – Niet-weten is geen fatalisme of activisme
284 – Niet-weten is geen cynisme of naïviteit
285 – Stilte is de slaap die dromen vangt
286 – Niet-weten is een overwinning van de rede op de rede
287 – Niet-weten is ongedaan maken
288 – Het achtvoudige pad van niet-weten
289 – Niet-weten is uit je woorden komen
290 – De afzetter
291 – De grenzeloze ruimte tussen de woorden
292 – Niet-weten is geen metenschap
293 – Niet-weten is leven in onduidelijkheid
294 – Als je in de afgrond springt, spring je in jezelf
295 – Uit de hoogte
296 – De smaak van niet-weten
297 – Reis naar het einde van de reis
298 – Stijlfiguren niet-weten: antithese
299 – Niet-weten is geen gezicht
300 – Bijna raak is helemaal mis – de via negativa naar niet-weten
301 – Bijna mis is helemaal raak – de via positiva naar niet-weten
302 – Stijlfiguren niet-weten: tetralemma
303 – Verloren wijsheid
304 – De illusie van het einde van de illusie
305 – Hopen op een gat in je zak
306 – Vinger uit de dijk!
307 – De lege leer voor doven en slechthorenden
308 – De lege leer is immuun voor haarkloverij
309 – Wijzen is voor dwazen
310 – Lijdt een weetniet aan ingebeelde onwetendheid?
311 – Niet-weten is dansen op je graf
312 – Verschuilen is ook een vorm van leven
313 – Niet-weten is weten van het bord voor je kop
314 – Niet-weten is geen truc
315 – Het modernisme van het postmodernisme
316 – Het einde van het postmodernisme
317 – Wie niet weet kan nog alle kanten op
318 – Ik wens je alle twijfel die je aankan
319 – Niet-weten is geen scepticisme
320 – Niet-weten is iets wat je vindt terwijl je iets anders zoekt
321 – Woordenboek niet-weten: weetniet-
322 – Woordenboek niet-weten: weetnietes, weetnietis
323 – Acht wegen uit niet-weten
324 – Zonder weg komt alles terug
325 – Waarschuwing uit het verleden
326 – Van Grote Vrees naar Grote Vrede
327 – Niet-weten is wat alles in zijn waarde laat
328 – Woorden zijn bergen, daden zijn dwergen
329 – Had ik maar…
330 – Niet-weten voor proctologen
331 – In de wolk van niet-weten is geen niet-weten
332 – Het onverstand van het genie
333 – Pech is de weg naar het Grote Soit
334 – Je ziet het als je niet meer ziet
335 – Het nietnietlied
336 – Niet-weten als passe-partout: non-dualiteit
337 – Niet-weten als passe-partout
338 – Niet-weten als passe-partout: onvoorwaardelijke liefde
339 – Niet-weten als passe-partout: keuzeloos gewaarzijn
340 – Niet-weten als passe-partout: het zelf
341 – Niet-weten als passe-partout: maya
342 – Niet-weten als passe-partout: genade
343 – Niet-weten als passe-partout: zoheid
344 – Niet-weten als passe-partout: koans
345 – Niet-weten als passe-partout: eenvoud
346 – Niet-weten als passe-partout: zen
347 – Niet-weten als passe-partout: universele verlichting
348 – Niet-weten als passe-partout: plotselinge verlichting
349 – Niet-weten als passe-partout: eeuwige wijsheid
350 – De dwijze is dronken van nuchterheid
351 – Aanschouwelijk onderricht
352 – Apologie voor mijn apologie van niet-weten
353 – Hans neemt een snipperdag
Tussen 1 januari 2020 en 1 januari 2021 publiceerde ik iedere eerste van de maand een dertigtal definities voor die maand, een voor elke dag, in totaal 365 stuks, plus een dertiende maand. Die definitiekalender vormde in het BD een aparte serie die ik later heb geïntegreerd in het Witboek Niet-Weten.
365 Definities van niet-weten – januari
365 Definities van niet-weten – februari
365 Definities van niet-weten – maart
365 Definities van niet-weten – april
365 Definities van niet-weten – mei
365 Definities van niet-weten – juni
365 Definities van niet-weten – juli
365 Definities van niet-weten – augustus
365 Definities van niet-weten – september
365 Definities van niet-weten – oktober
365 Definities van niet-weten – november
365 Definities van niet-weten – december
365 Definities van niet-weten – de dertiende maand
