Deel 9 van een dwaalgesprek in 14 delen over niet-weten als sleutel zonder slot voor de poort zonder poort. (De delen kunnen los van elkaar gelezen worden.)
Sofie: Een voor de hand liggende vraag misschien, wat zijn koans voor jou?
Hans: Een voor de hand liggend antwoord misschien, gesprekjes over niet-weten. Demonstraties van spreken zonder spreken. Maar uit een andere tijd en plaats. Ik bedoel verouderd.
Sofie: Het ontbreekt je niet aan zelfvertrouwen.
Hans: Dat heeft er niets mee te maken. De meeste koans zijn zonder toelichting gewoon onleesbaar. Iemand die ‘wu’ antwoordt op de vraag ‘Heeft een hond de boeddhanatuur?’ – wat moet je daar nou mee als Hollandse kaaskop?
Sofie: Een koan is een raadsel.
Hans: ‘Het hangt in een boom en het tikt’ is een raadsel. ‘Waarom kwam Bodhidharma naar China’ is geheimtaal. Alleen al om te begrijpen wat er staat ben je afhankelijk van de uitleg van een ingewijde. Vergeet je portemonnee niet.
Sofie: In de Wumenguan wordt de uitleg standaard meegeleverd.
Hans: Die uitleg is geschreven in dezelfde geheimtaal als de koans. Zo blijf je aan de gang.
Sofie: Maar is het wel waar dat koans alleen maar over niet-weten gaan? Heb je daar wel gelijk in?
Hans: Natuurlijk heb ik daar geen gelijk in. In niet-weten bestaat geen gelijk of ongelijk. Koans zijn koans. Dat ze over niet-weten gaan is gewoon een van de tienduizend visies op koans. Kijk met dit idee in je achterhoofd eens naar die dingen, laat de buiklach opborrelen en weg ermee.
Sofie: Met die koans?
Hans: Met die koans, met de visie dat koans over niet-weten gaan, met de visie dat koans over een transcendente waarheid of werkelijkheid gaan, met welke visie op koans of op wat dan ook, hoppetee.
Sofie: Weg ermee.
Hans: Een ander woord voor niet-weten.
Sofie: Heb jij alle koans achter je gelaten?
Hans: Heb ik ze voor me gehad?
Sofie: Heb jij eruit gehaald wat erin zat?
Hans: Zat er wat in?
Sofie: Vind jij koanstudie zinvol?
Hans: Heeft een hond de boeddhanatuur?
Sofie: Oei.
Hans: Niet slecht.
Sofie: Wat zou jij zeggen?
Hans: Doei.
