Mijn Japanse vrouw vond het bijzonder komisch dat Nederlandse mensen een zwarte soepjurk aantrokken en dan in een achterafzaaltje voor zenmonnik speelden. “Jullie westerlingen verwarren de parafernalia van de oosterse wijsheid met die wijsheid zelf”, zei ze dan altijd. Ik denk dat ze gelijk had. Zelf had mijn vrouw zeer occulte opvattingen over boeddhisme en shinto, het animistische Japanse volksgeloof. Ze bad iedere dag voor schrijntjes in de woonkamer, maar gaf nooit een serieuze toelichting. Toen ik vroeg waarom ze iedere dag bad, zei ze: “Omdat ik bid gaat het beter met mijn carrière.”
meditatie
Wouter Doorn – Sila, Samadhi, Pañña
Samatha meditatie is er op gericht je mind (bewustzijn) te zuiveren. Een zuivere mind is een voorwaarde voor het kunnen laten opkomen van wijsheid. Ahba vergelijkt het met een raam. Als het raam vies is zie je niet wat er buiten gebeurt. Maak je het raam wat schoner dan kun je er wat beter doorheen kijken. Pas als het raam helemaal schoon en zuiver is kun je precies zien wat zich buiten afspeelt. Door middel van samatha meditatie kalmeer en concentreer je je mind waardoor hij zuiver en helder wordt en je de werkelijkheid kunt doorgronden.
Nathan – De geest als illusie
De bril die we dragen is niet langer glashelder maar gekleurd. We weigeren simpelweg te kijken naar de feiten, zoals ze voor ons liggen. Zei de Boeddha niet: doe het goede, laat het kwade en zuiver de geest?
Taigu – De M van Manjusri
De M van meditatie hebben wij eveneens paraat voor de heer Milders, mocht hij zijn mededogen en metta willen belijden en van minder, minder willen migreren naar meer, meer.
Onheilzame emoties in de kunst
De meditatieve houding is niet gebruikelijk bij popconcerten. In de musea valt het ook niet mee te contempleren op de emoties in de schilderijen, wanneer men in dichte rijen langs de beroemde doeken schuifelt. Maar ons tijdperk heeft één voordeel: de overvloed aan goede en betaalbare reproducties : niets weerhoudt de huidige westerse mens ervan om een muziekstuk of kunstwerk thuis in alle rust tot zich door te laten dringen. De mogelijkheden zijn dus volop aanwezig. Als mensen dit meer gaan doen, stimuleert dat ook de kunstenaars om meditatiever werk te maken. En omgekeerd: als er weinig belangstelling voor is, moet een kunstenaar wel heel stevig in zijn schoenen staan om toch meditatieve kunst te maken.
Bespreking – Een cursus logica uit de 18e eeuw
Josina Carolina baronesse van Lynden werd eind 1716 of begin 1717 geboren op landgoed Huis de Parck bij Elst in Gelderland. Tegen de zin van haar familie trouwde ze beneden haar stand met een gereformeerde predikant en het stel verhuisde in 1748 naar Amsterdam. Ze kregen geen kinderen. Hun huwelijk gaf echter wel aanleiding tot een vruchtbare samenwerking op het gebied van prediking, publicaties, catechisatie en onderwijs. In 1770 verscheen de eerste editie van Josina’s Handboek Logica, dat zo succesvol was dat er 10 jaar later een tweede editie van verscheen.
Ksaf – Iets over tijd (2) – De mythe van het ‘hier en nu.’
Misschien toont mijn tuin het grootst mogelijk perspectief, de open, stralende tijdloze realiteit die alles omvat. Ons geluk én lijden, het geluk én lijden van al wat leeft. Onze geest is in staat om dat allemaal vanaf een sympathiserend afstandje te beschouwen. En ook om te zien wat er op de lange termijn aan de hand is. Dat is de essentie van mediteren, tenminste als we inzien dat mediteren meer is dan stilzitten, dat mindfulness meer is dan stress verminderen. De essentie is een open geest ontwikkelen
Taigu – Percepties over Palestina, een essay voor boeddhisten
Gautama bevroeg en gaf raad aan wereldse heersers met snode plannen. Juist spreken, een van de onderdelen van het Achtvoudig Pad, was voor hem een middel om zijn middenweg aan de man te brengen. Dus waarom zou spreken in moeilijke omstandigheden een beletsel kunnen zijn voor boeddhisten en hun leraren? Wat is er mis met je verdiepen in de standpunten en gevoelens van anderen, voordat je in hun ogen genocide preekt wanneer je in een daad van protest uit volle borst de leuze ‘From the river to the sea’ scandeert om jouw steun voor de bevrijding van de een ten koste van de ander uit te drukken?
Wie mediteert er nu eigenlijk?
Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.
Edel – Wat valt er te doen?
Het onderricht van de Boeddha gaat niet alleen maar over meditatie en wijdse open ruimte. Doen is minstens even belangrijk. Het woord ’karma’ betekent gedrag en bij uitbreiding de gevolgen van ons gedrag. Ook dit staat centraal. Meer nog: uiteindelijk komt het daarbij uit, bij wat we doen, hoe we leven, hoe we handelen.
Een spirituele oorlog?
Op een dag zag ik direct zonder enige twijfel, dat ik voor de volle 100% de persoon ben. Het zogenaamde object van de waarnemer. Toen zag ik ook, direct zonder enige twijfel, dat ik de waarnemer ben voor de volle 100%.En dat de persoon en de waarnemer niet verschillend zijn maar een en hetzelfde.
Waar is het ego van mijn vader gebleven – geworteld zijn
Een lezer vroeg me na het lezen van mijn vorige columns over het dementeren en de dood van mijn vader welke boeddhistische visies er zijn op het geheugen. Er is opvallend weinig gezegd of geschreven over ons ‘gewone’ geheugen, terwijl de westerse psychologie daar zeer veel theorieën over formuleert. Binnen het boeddhisme is het geheugen, net als andere psychische functies gewoon één van de vele middelen om al dan niet een dieper of breder bewustzijn te ontwikkelen.
Het kind met ons oorspronkelijke gezicht
Ik genoot eerst als vader en nu als grootvader ontzettend van mijn kinderen en kleinkinderen. Ik ben een speelvogel gebleven en heb altijd een hekel gehad aan de saaie, al te ernstige aspecten van het ‘volwassen zijn.’ Maar soms zijn kinderen ook kleine diertjes die je moet temmen en helpen om mens te worden. Uiteraard hebben kinderen een natuurlijke wijsheid, maar evengoed moeten we hen als volwassene voldoende regels, grenzen en kennis aanbieden om hun plaats te vinden in een complexe samenleving.
De taal van het lijden (deel 1 van 3)
De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen. Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.
Inzichtmeditatie en de vier elementen
Waar water, aarde, vuur en wind geen vaste voet vinden, daar schitteren geen sterren, geen zon straalt er, er schijnt geen maan, er wordt geen duisternis aangetroffen. Als de wijze, de brahmaan, zelf in wijsheid hiervan weet, is hij bevrijd van vorm en het vormloze, van geluk en leed. Bahiya Sutta (1) In de meditatiemaand […]
Wat zou de Boeddha doen? (1)
Ik droomde zo’n twintig jaar geleden eens dat de helft van mijn schedel verlicht was. Die helft was gemaakt van mat glas, zoals sommige bolvormige lantaarns. Het glas gloeide van een zacht wit licht. Ik vond dat toen een bijzonder treffend beeld voor mijn bewustzijnstoestand. Half verlicht.
Boeken – De oorspronkelijke mystieke wijsheid van de Dao Deh Jing
Het mondelinge onderricht van de Oude Meester. Lao Zi over verlichting, wijsheid en meditatie. Een kritische zen-interpretatie op basis van de oudste Dao-geschriften.
HBO-opleiding meditatieleraar – geen meditatie-ervaring vereist
Hoe zouden we op het idee komen dat een korte opleiding ons in staat zou stellen om anderen te begeleiden in het verkrijgen van geestelijk en spiritueel inzicht door meditatie, dit keer gebaseerd op de boeddhistische leer? Kunnen we voorbij gaan aan alle serieuze en langdurende opleidingen, en veronderstellen dat we een ander kunnen begeleiden zonder een solide ondergrond?
Hoe knip je de verlichting aan? (1) – geen woorden-meer
Ik heb mezelf getraind in vertrouwen op intuïtief weten. Ik kan mijn denken vaak loslaten maar toch kan ik niet volledig vertrouwen op het totaal andere, de ondefinieerbare toestand van niets moeten ‘weten’ en je totaal durven overgeven aan de realiteit. Paradoxaal genoeg blijft het belangrijk om goed om te gaan met kennis, met het juiste onderscheid tussen de dingen.
De boeddhistische humor van een appel
Zo was ik laatst op een stilteretraite. Het was eerlijk gezegd een hele uitdaging om niet gek te worden van alle gongs en klankschalen en gekuch en blatende schapen en een boiler die elke vijf minuten opsprong, ronkend als een bejaarde straaljager. Toch was ik er graag. Vooral het alleen en in stilte eten ervaarde ik als heilzaam.
Westers boeddhisme (2)
Er is nog een andere motivatie die westerlingen bij het boeddhisme brengt. Velen voelen hoe het ongebreideld streven naar succes, macht en financiële winst onze morele waarden uitholt en zowat alle domeinen van ons leven bepaalt. We accepteren daarom niet langer dat verziekte morele waarden van buitenaf worden opgelegd, maar willen ethiek vanuit onze eigen inzichten toepassen. Boeddhisme komt aan die behoefte tegemoet
Het uitwisselingsgesprek tijdens retraites
Uitwisselingsgesprekken kunnen dienen als een waardevolle mogelijkheid te checken hoe ongemak gehanteerd wordt en of het nodig is hierin extra ondersteunende adviezen mee te geven. Soms kan er sprake zijn van meditatie-dukkha, waarbij mediterenden ongemak tegenkomen als een manifestatie van het groeiende vipassanā-inzicht ‘dat er lijden is’. Soms is er ook meer sprake van een fysieke of psychiatrische klacht of beperking, die niet alleen aanschouwd behoort te worden maar ook extra zorg en wijsheid nodig heeft.
Psychotherapie en meditatie
Meditatie en psychotherapie vormen in feite twee polen van eenzelfde gebied. Na een tijd heeft het in psychotherapie geen zin meer om eindeloos in jezelf te blijven wroeten. Na een tijd mediteren, beland je weer in een diepere laag van waaruit inhouden naar boven komen waar in feite psychotherapie of op zijn minst ondersteuning van een ander voor nodig is. Meditatie en psychotherapie overlappen mekaar, vullen mekaar aan maar hebben ook belangrijke verschillen.
Nut en noodzaak van hechting op het pad naar bevrijding
Het is daarom helemaal niet erg om tijdelijk in meer of mindere mate gehecht te zijn aan onderdelen van het pad en de beoefening. Het stelt ons in staat de rijke boeddhistische leer eigen te maken en het hart te cultiveren. Na een tijd zal de hechting en interesse daardoor vanzelf afnemen en kunnen we ook die hechting los- en achterlaten. En wie weet horen we dan opeens, totaal onverwacht, de koelkast niet meer brommen.
