Ik woonde ooit een lezing van een filosoof bij over de vraag: waarom zijn filosofen zo gehecht aan hun gedachten? Wat mij vanuit mijn zenachtergrond verbaasde was dat hij die gehechtheid als heel belangrijk ervoer. Het boeddhisme ziet die gehechtheid als een bron van lijden. Filosofen koesteren hun gedachten, bouwen ze zorgvuldig op en toetsen ze aan de vereisten van een heldere redenering. Een filosoof kan niet zomaar eender wat beweren. Filosofie is een boeiende wetenschap.
Edel – De hond en zijn boeddhanatuur
Zhaozhou was een Chinese zenmeester uit de 10de eeuw. Het meest bizarre is dat hij flagrant het verkeerde antwoord geeft. In het Chinese Mahayana hadden alle levende wezens de boeddhanatuur. Toch antwoordt Zhaozhou hier onverstoord ‘nee’.
Doel of intentie?
In de tijd toen ik nog maar pas was beginnen mediteren, bij Ton Lathouwers in Leuven, belde ik op een dag Ton op. Waarover kan ik mij niet meer herinneren, maar ik herinner me wel dat ik begon met de vraag: ’stoor ik niet?’. Ton antwoordde prompt: ‘Ik was nu net aan het mediteren en ik stond op het punt de verlichting te bereiken’. Het was uiteraard een grapje maar je kunt het ook horen als een moderne koan.
Het teken van een groot man
Sommige zentradities gaan de emotie zelfs kunstmatig opwekken. Maanden, jaren zitten met een koan als ‘wu’, met niets anders dan één lettergreep, zonder de minste aanwijzing, zonder iets om je aan vast te klampen. Het maakt je radeloos. Je kunt er letterlijk ziek van worden. Het is de bedoeling om tot op de bodem te gaan. Tot je niet anders meer kunt dan loslaten, tot je niet langer weerstand biedt, tot het openbreekt.
Edel – De mening van de Boeddha
Essentialisme en nihilisme waren metafysische stromingen in de tijd van de Boeddha. Het is duidelijk dat hij daar niet wil mee vereenzelvigd worden. Daarbij zou eender welk antwoord op de vraag Vachagotta op zijn zoektocht eerder gehinderd dan geholpen hebben.
Edel – Searching for a heart of gold
Passie is de grondstof van onze verhalen, van romans en van films. Het gaat niet alleen maar over liefde. Er zijn veel dingen die mensen willen bereiken, op alle mogelijke vlakken. Dingen die we belangrijk vinden, een prestatie, een overwinning, erkenning, gezondheid.
Edel – Het wegvallen van het zelf
Er rest mij niets anders dan mijn eigen integriteit. Misschien is er iets wat zij hebben wat ik nog niet heb, maar als ik naar hen kijk stel ik mij de vraag: ‘Wil ik zo worden, wil ik zelf op deze manier met mensen omgaan?’ En dan roept alles in mij: ‘Zo wil ik nooit zijn. Als dat verlichting is, laat mij dan voor altijd een onverlichte dwaas blijven.’
Edel – De hond en zijn boeddhanatuur
Zhaozhou was een Chinese zenmeester uit de 10de eeuw. Het meest bizarre is dat hij flagrant het verkeerde antwoord geeft. In het Chinese Mahayana hadden alle levende wezens de boeddhanatuur. Toch antwoordt Zhaozhou hier onverstoord ‘nee’.
Edel – Bestaat Guanyin?
Bestaat Guanyin? In het theravada is er helemaal geen Guanyin. Het theravada kent ook geen Lotus Sutra of Avatamsaka Sutra of Hart Sutra. Blijkbaar geloven zij niet in Guanyin.
Edel – Woke, anti-woke, un-woke
Woke vertrekt vanuit het besef dat mensen met respect bejegend willen worden. Een belangrijke vorm van respectloosheid is een persoon te reduceren tot de groep waar hij of zij toe behoort of geacht wordt te behoren. Woke ontstond in de context van rassendiscriminatie in de VS, maar het slaat op iedere denkbare vorm van discriminatie.
Edel – De dochter van de drakenkoning
Maar er is meer. Wat maakt dat het drakenmeisje ter plekke verandert in een Boeddha? Wat bewerkstelligt de transformatie?
Edel – Hoe common sense is gezond verstand?
Het is een kritiek die ik wel vaker hoor, en die ik graag op mij neem. Recent, in een commentaar op een column in het Boeddhistisch Dagblad, formuleerde iemand het als: ‘gaan de inzichten van de Boeddha nou werkelijk niet dieper dan gewoon gezond verstand?’ Dat alles vergankelijk is dat weet iedereen met een beetje levenservaring toch. Maar in de Palicanon plaatst de Boeddha dat in de context van wedergeboorte. Is dat dan niet meer dan een culturele saus? Het is een discussie die het westerse boeddhisme blijft achtervolgen.