Erik Hoogcarspel studeerde filosofie en Indische talen aan de rijksuniversiteiten in Groningen en Leiden. Hij publiceerde ‘Koken met Filosofie’ en een vertaling van de belangrijkste tekst van Nagarjuna ‘Grondregels van de filosofie van het midden’.
Norbu vergelijkt terecht het optreden van de Boeddha in de Mahāyāna- en tantrateksten met dat van een Bollywood-acteur. In elke tantra en mahāyāna-sutra treedt de Boeddha in een andere goddelijke setting op, de ene nog fantastischer en absurder dan de andere. Het boeddhisme is door de op hol geslagen fantasieën van de Indiërs een echt Bollywood-boeddhisme geworden.
De vraag naar de relatie tussen boeddhisme en het kerstfeest heeft natuurlijk niet alleen een pragmatische aspect. De gedachte die er achter zit is dat het kerstfeest een soort christelijke ritueel is, terwijl het boeddhisme een andere religie is. Je zou als het ware een soort verraad plegen door kerstmis te vieren. Het is eigenlijk een soort vreemd gaan.
Hier, Śāriputra, is vorm leegte leegte juist is vorm, vorm bestaat niet zonder leegte, leegte niet zonder vorm. Wat vorm is, is leegte. Wat leegte is, is vorm. Dit geldt net zo voor gevoel, kennen, disposities en bewustzijn.
Helaas heeft Kalb van het boeddhisme niet veel begrepen, blijkbaar is haar enige bron het boekje van Chögyam Trungpa ‘Smile at fear’. Dat blijkt ook uit de nogal gepsychologiseerde uitleg van de angst als een pijnscheut van het ego. Het ego is fragiel en eenzaam en het verstand heeft dat door, vandaar onzekerheid en angst. Volgens Kalb is het ego in het boeddhisme dus een soort interne ruzie.
Het viel me op dat deze korte monologen een soort rituelen waren. Ze lijken op de getuigenissen die in Evangelische kringen gebruikelijk zijn en op het ‘sharen’ (in vertrouwen mededelen) dat in de V.S. een vast onderdeel is van elke groepstherapie.
Mensen die niet geloven in wat anderen geloven dat je hoort te geloven, worden vaak nihilisten genoemd.
Hoe moeten we echter de koploze ervaring begrijpen? Douglas Harding beschrijft hem accuraat: hij stopte even met denken en daarna ontdekte hij dat hij geen hoofd had.
De Boeddha zelf zou niet erg blij geweest zijn met al deze beelden en afbeeldingen. Zoals hij zelf zegt is hij zijn persoonlijke identiteit ontstegen en behoort thatāgatha genoemd te worden, iemand geworden die tot de waarheid is gekomen
Het dilemma is dat we van willen onvrij, dus ongelukkig, worden maar dat we er niet mee kunnen ophouden. Wat de Boeddha ontdekte, was dat je een wil kunt hebben die zichzelf niet wil.
Oorzaak en gevolg maken met andere woorden deel uit van onze interpretatie van de werkelijkheid, niet van de werkelijkheid zelf. De werkelijkheid zelf, die Kant het ‘Ding an Sich’ noemde, kunnen we niet kennen, omdat we vanaf onze geboorte al afhankelijk zijn van onze gebrekkige zintuigen en een verstand dat de indrukken ervan aan elkaar moet passen om er chocola van te maken.
