Je hoort nogal eens zeggen dat mensen van nature redeloos zijn en tot de meest bizarre meningen en handelingen in staat. Voor wie regelmatig de krant leest of het nieuws via andere media volgt, lijkt dit zelfs vanzelfsprekend. Het is daarnaast allang in zekere kringen gebruikelijk om de mens te beschouwen als een onderdeel van de natuur, een wezen dat zijn dierlijke afkomst verbergt onder een dun vernislaagje van beschaving.
Boekbespreking- De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren
Het begrip ‘moraal’ is niet voor iedereen even duidelijk, dus laat ik hier eerst een definitie ervan geven. In het algemeen is ethiek het nadenken over wat je hoort te doen en waarom. Moraal is het stelsel van normen (gedragsregels) en waarden (dingen waar je om geeft) dat daarmee samenhangt. Waarom zou iemand nu zijn moraal willen verbeteren? Klaas Rozemond, filosoof, jurist en universitair hoofddocent strafrecht aan de VU, is ervan overtuigd dat hier een grote behoefte aan is.
Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen
Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.
Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.
De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.
Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte
Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.
Boekbespreking – Jean-Jacques Rousseau. De solitaire wandelaar
De wandelingen hebben allemaal een eigen thematiek. Ze beginnen met een lofrede op de eenzaamheid en een beschrijving van de berusting in de vijandschap die Rousseau denkt te ondervinden van zijn oude vrienden. Zijn vrouw, Thérèse de Lavasseur, die hem voedt en verzorgt, komt niet in het verhaal voor. Hij heeft het voortdurend over zijn ‘kwelgeesten’, die hem sinds een paar maanden niet meer van streek kunnen brengen, als hij hen maar mijdt.
Grenzeloos mediteren
Verschillende filosofen, waaronder Martin Heidegger, hebben erop gewezen dat het psychologische wereldbeeld niet klopt. Niemand komt uit zichzelf op de wereld en niemand leeft in zijn eentje. Zelfs kluizenaars hebben anderen nodig om zich van hen af te zonderen. Deze afzondering is een specifieke manier om zich tot anderen te verhouden. Ze keren daarom eens terug naar de samenleving of laten geschriften na. Hun gedachten zijn in de taal die ze van anderen hebben geleerd en zijn tot hen gericht. De taal is het huis van de samenleving.
Boekbespreking – Antinihilisme, engagement in de 21ste eeuw
De filosofen Arthur en Jarmo Berkhout zijn ervan overtuigd dat we ons in een veelzijdige wereldwijde crisis bevinden. Het is een crisis die niet zomaar weggaat, die niet kan worden opgelost door de Vooruitgang, of door een sterke leider. Het is een crisis die ingrijpt in ons persoonlijke leven, zoals we inmiddels allemaal hebben gemerkt.
Boekbespreking – De man die zijn hoofd verloor, over wanen en illusies
Een waan is een geloof dat door de samenleving wordt afgewezen. Als je iedereen vertelt dat je de reïncarnatie bent van Cleopatra maak je je niet erg populair. Als je daarentegen vertelt dat je de reïncarnatie bent van een Tibetaanse lama die enkele jaren daarvoor is overleden, kan het heel goed uitpakken.
Boekbespreking – Oorspronkelijke volmaaktheid, Vairochana’s vijf vroege vertalingen
Dzogchen is een stroming binnen het Tibetaans boeddhisme waarbij de praktiserende rechtstreeks een ervaring van het nirvāṇa probeert te krijgen. Dit is ambitieus en daarom niet gemakkelijk. De basisteksten van deze stroming vormen een eigen literair genre met veel metaforen, symbolen, woordspelingen en tegenspraken. De tantra’s zijn vanwege hun ingewikkelde symboliek al niet gemakkelijk te begrijpen, de Dzogchenteksten zijn zo mogelijk nog moeilijker.
Boekbespreking – Je weg vinden in het daoïsme
Het daoïsme is een manier van leven en denken. Hierin zijn verschillende opvattingen en benaderingen ontstaan, die in teksten voor het nageslacht zijn bewaard. Niet om deze als een leer te volgen, maar om erover verder door te discussiëren. Het inzicht ontstaat daarbij in het proces.
Boeken – Kies bewust, hoe je het geluk in jezelf kunt vinden
Gonnissen adviseert te beginnen met het oefenen in het bewust kiezen en dat is vooral kiezen hoe je met de situaties die je ervaart omgaat. En daarvoor moet je op zoek gaan naar het plekje in jezelf waar een overvloed is aan liefde en geluk en waar alle antwoorden liggen. Dit doe je door meditatie, maar volgens Gonnissen kan het ook door tuinieren, de hond uitlaten of naar muziek luisteren. Gonnissen is ervan overtuigd dat iedereen zo’n plekje heeft, ze noemt dit de “voedingsbodem”.