De salade op de foto bevatte romainesla – los verkocht maar in de winkel door mij in een plastic zak gestopt, tomaten, komkommer, paprika, salade-uitjes (alles los verkocht), kikkererwten, groene asperges en olijven uit een glazen pot, en verder zout, kruiden, olijfolie en azijn, de laatste twee uit een glazen fles. Al met al een hele hoop afval – helaas lukt het op reis niet om verpakkingsvrij te leven, en ook thuis is het een hele uitdaging.
B'eter
B’eter – Wildplukken
Wilde planten bevatten niet alleen veel gezonde micro-organismen, maar ook veel vitaminen en mineralen en (tenzij ze langs een bespoten akker staan) géén bestrijdingsmiddelen. Ze zijn niet verpakt in plastic en hebben geen lange reis achter de rug. Er is geen regenwoud voor gekapt of kostbaar water verspild. Ze zijn het resultaat van zon, regen, aarde en talrijke levende wezens. Eigenlijk ideaal voedsel.
B’eter: dubbel pech met vegatine
Toen ik mijn eerste schreden zette op het pad naar plantaardig voedsel, was er nog niet zoveel plantaardigs te koop in de supermarkt. Natuurlijk wel alle groenten, fruit, graanproducten en peulvruchten, maar geen vegan alternatieven voor niet-plantaardige producten als roomijs, yoghurt, kaas, crème fraîche, slagroom enzovoort. Er waren nog geen plantaardige kipstukjes of smeerworst. Er was wat meer creativiteit nodig om recepten plantaardig te maken! Tegenwoordig heb je voor bijna alles plantaardige alternatieven en daar ben ik erg blij mee.
B’eter Basbousa (Egyptische griesmeelcake)
Er zijn van die dagen, weken, maanden dat ik alleen maar lijk toe te komen aan mijn werk. Ook ’s avonds en in het weekend. Dat ik nauwelijks tijd heb voor mijn hobby’s zoals lezen, schrijven, koken, bakken, muziek maken en tekenen. Thich Nhat Hanh zei altijd dat je beter kunt kiezen voor minder werken en een minder drukke baan, met minder salaris en een eenvoudig leven. Met meer tijd om van het leven en al wat is te genieten. Een bescheiden woning, weinig spullen.
B’eter Vegetarische Spaghetti Bolognese
‘Vleesvervangers’, ik vind ze bijna nooit lekker. Ik gebruik wel eens plantaardige kipstukjes voor curry’s, maar ik heb nog nooit echt kunnen genieten van de smaak van vegetarisch gehakt, hoeveel kruiden ik er ook bij doe. Zo één keer per jaar probeer ik een nieuw merk, want de ‘vleesvervangers’ worden over het algemeen steeds beter, maar elke keer stelt het vegetarisch gehakt me weer teleur. Zo’n soort relatie heb ik ook met plantaardige kaas: het wordt elk jaar beter, maar echt lekker is het niet – maar nu heb ik de plantaardige Parmezaanse kaas van Way To Go ontdekt, en ik moet bekennen dat deze erg in de smaak valt.
B’eter Misosoep
Soms plaats ik hier ingewikkelde recepten met – al dan niet moeilijk verkrijgbare – ingrediënten die dienen te worden gemarineerd, voorgebakken, of anderszins voorbewerkt. Het bereiden van zo’n maaltijd kost dan wat meer tijd, energie en moeite. Daar heeft een mens niet altijd zin in. Soms wil je gewoon simpel eten, zonder gedoe. Laatst kwam ik thuis van een begrafenis en ik had behoefte aan een eenvoudige, troost biedende maaltijdsoep. Iets dat ik kon maken met wat ik al in huis had. Het werd deze misosoep.
B’eter Comfort bowl met of zonder quinoa
Van 3 tot en met 9 maart 2025 vond de achtste editie van de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel plaats. Het was uiteraard beter geweest als ik daar twee weken eerder over had bericht, dan had je als lezer de kans gehad om mee te doen. Sorry. Zo heb ik ook de Week van de Peulvrucht te laat ontdekt (10 tot 16 februari 2025). Ik blijf maar achter de feiten aan lopen. Aan de andere kant: in menig ‘boeddhistische’ keuken is het elke week van het jaar Week Zonder Vlees & Zuivel en tevens ook Week van de Peulvrucht, want die is, in al haar gedaanten – van sojamelk tot hummus en van tofu tot falafel – ideaal om de vlees en zuivel te vervangen.
B’eter Melanzane (alla Parmigiana): ovenschotel met aubergine
Misschien ben ik gewoon een vrek. Een gierigaard. Misschien kan ik zelf te goed koken. Misschien ben ik niet genoeg een fijnproever. Misschien ben ik te veel een fijnproever. Misschien ben ik ondankbaar. Lastig. Het punt is: ik vind het eten in de meeste Nederlandse restaurants gewoon niet goed genoeg voor de prijs die ik ervoor betaal.
B’eter Turkse pizza
In ons dorp hebben we weinig kleine middenstanders. Er is één supermarkt, één bakker, één groenteboer, één slager, één kaasboer. Lekker overzichtelijk, weinig keus. Maar nu hebben zich in een klein winkelpand waar vroeger een copyshop gevestigd was twee broers uit Irak gevestigd met een winkeltje met specialiteiten uit het Midden-Oosten. Ze verkopen verse groenten en fruit, broden, verse kruiden, en van alles en nog wat dat niet eerder in ons dorp te koop was.
B’eter kikkererwtennuggets
Afgelopen weekend bedacht ik pas laat dat ik brownies wilde bakken, te laat om nog kikkererwten in de week te zetten en te koken. Gelukkig heb ik voor dat soort momenten ook blikjes kikkererwten in huis. Dus ik gebruikte het vocht voor mijn brownies, maar bleef achter met de kikkererwten. Ik vond dit grappig: vroeger goot ik het vocht van kikkererwten weg door de gootsteen, als ongewenst restproduct, maar nu is het soms andersom: het vocht, tegenwoordig aquafaba genoemd (oftewel bonenwater of peulvruchtenwater) is nodig voor een recept, de kikkererwten blijven achter.
B’eter – overnacht geweekte havermout
Havermoutpap ben ik 22 jaar geleden gaan maken toen ik hoogzwanger was van onze dochter. Daarvoor aten we altijd boterhammen. Maar het ongeboren kind zat in de weg, mijn maag zat in de verdrukking en protesteerde tegen brood. Dus op een dag dacht ik, ik probeer het met havermoutpap. Ik had verwacht dat mijn man en zonen een smerig gezicht zouden trekken toen ze het zagen, maar niets was minder waar: ze keken juist jaloers naar mijn bordje pap. Dus vanaf die dag eet ons gezin havermoutpap voor het ontbijt, behalve op zondag.
B’eter Cucina povera – Italiaanse ‘arme keuken’ (2): minestrone
Een lezeres merkte vorige week op dat sommige ingrediënten van de ‘cucina povera’ allesbehalve goedkoop zijn, en dat is helemaal waar. De tijden zijn veranderd. Vroeger aten de rijken in Italië maar ook daarbuiten wild en gevogelte, en veel vlees. De armen daarentegen aten vooral pasta, polenta (van maismeel gemaakt), gnocchi (van aardappelen gemaakt), rijst, bonen en andere peulvruchten, met daarnaast wat ze in de moestuin, het bos of de zee aantroffen. Tegenwoordig lijkt het haast wel andersom: door de intensieve veehouderij en het hele amorele dierlijke productie- en consumptiesysteem waarbij mens en dier worden uitgebuit en de aarde wordt leeggeroofd, is vlees goedkoop geworden en voor iedere portemonnee bereikbaar.
B’eter Cucina povera – Italiaanse ‘arme keuken’ (1)
‘In de meeste westerse landen bestonden en bestaan er verschillende kookstijlen, die van de rijken, in Italië bekend als de cucina ricca, en die van de armen, cucina povera. Cucina povera is het voedsel dat de armen van Italië vroeger kookten, in verband met het beperkte aantal ingrediënten dat ze tot hun beschikking hadden. Voedsel op basis van granen zoals pasta, brood, polenta en gnocchi waren hoofdbestanddelen van cucina povera, net als rijst, waarbij bonen en peulvruchten de broodnodige eiwitten leverden, en groenten en fruit (al dan niet verzameld in het wild) basis-ingrediënten waren. Vlees verschijnt slechts af en toe in cucina povera – op het platteland waren de dieren te waardevol als melk- of eierleveranciers, en in de steden was vlees veel te duur.’
B’eter Vegan brownies: verbeterd recept
Een poosje geleden ving ik een gesprek op tussen een aantal Wageningse studentes. Eentje zei zoiets als: “Ik heb afgelopen weekend brownies gebakken, want ik ging hummus maken, en elke keer dat ik hummus maak gebruik ik het kookvocht van de kikkererwten om brownies te bakken”. Eer wie eer toekomt, dit had ik niet zelf verzonnen.
B’eter Galatopita: Griekse melktaart
Onze eetclub bestaat al ruim 15 jaar, en de meeste kinderen zijn het huis al uit, maar de eetclub bestaat nog steeds. Laatst werden we op een zondagmiddag uitgenodigd om bij één van ons moussaka te komen eten. Een ander bood aan een soepje te maken, ik bood dus aan om voor een toetje te zorgen. Moussaka is Grieks, dus ik ging zoeken naar een simpel vegan Grieks toetjesrecept, en kwam uit bij de Griekse melktaart. Het leek me een geschikt recept voor begin januari wanneer na de feestdagen iedereen let op suiker, koolhydraten en vet.
B’eter Nogmaals: erwtensoep
Ooit gebruikte ik spek en/of rookworst voor de erwtensoep, en toen ik dat weg ging laten miste ik het wel. Plantaardige spekreepjes en plantaardige rookworst vond ik nooit zo’n succes. Inmiddels ben ik zo gewend aan de plantaardige versie van erwtensoep dat ik de smaak van spek en worst niet meer mis. Toch heb ik, ook omdat het leuk oogt en de soep een interessantere structuur geeft, op het laatst een klein beetje gebakken plantaardige spekreepjes bovenop gestrooid. Het oog wil ook wat.
B’eter aardappelsalade
Een van de ultieme kerstfilms is A Christmas Carol – ook wel Scrooge genoemd – naar een boek van Charles Dickens. Het liefst kijk ik naar de oude versie uit 1970 met Alec Guinness als de geest van de overleden zakenpartner van de hoofdpersoon, maar dit jaar moesten we het doen met een animatieversie. Er zit eigenlijk best veel boeddhisme in het verhaal. Er is sprake van karma, compassie, en transformatie: de hoofdpersoon, Ebenezer Scrooge, wordt wakker voor het lijden van de mensen om hem heen en vanuit compassie besluit hij te transformeren van harteloze vrek tot hartelijke weldoener. Ook bij de moderne over-de-top animatieversie van Scrooge heb ik nog een traantje weggepinkt.
B’eter: Kerstpompoen in plaats van kerstkalkoen
In het Boeddhistisch Dagblad werd van de week een discussie gevoerd over of boeddhisten wel of geen kerst vieren. Ik weet niet of ik een boeddhist ben maar kerst vier ik wel. Het was in mijn familie het belangrijkste feest van het jaar. Veel belangrijker dan verjaardagen – en dat gold zeker voor mijn verjaardag vlak voor de kerst. Die had ik dit jaar gemakshalve in november al gevierd. En ik kreeg, toen ik acht was, vlak na de kerst een broertje, dus bij het horen van traditionele kerstliedjes over kleine kindekes denk ik ook altijd even aan hem. Hij is helaas zeven jaar geleden overleden. Kerstmis: een tijd om het huis te versieren, een echte boom op te tuigen, om even stil te staan en te gedenken. En uiteraard om lekker te eten.
B’eter: Nogmaals hummus (met variaties)
Afgelopen weken heb ik vele kilo’s hummus gemaakt. Onze zoon Simon, die mij op deze plek wel eens heeft vervangen, is bezig een voedselbos aan te planten, of beter gezegd, de heggen om wat ooit een voedselbos gaat worden. Op de plantdagen komen telkens 50-60 vrijwilligers af, en die krijgen na een ochtendje bomen en struiken planten in zware klei een lunch aangeboden. Vrijwilligers – zoals ik – zorgen voor goed brood, soep, en heel veel hummus. Op zo’n plantdag gaat er gemakkelijk 3 of 4 kilo hummus doorheen.
B’eter: Nachos grande met of zonder nepvlees
Iemand beweerde laatst dat de vleesvervangers de laatste jaren zoveel beter waren geworden. Nu koop ik vrijwel nooit zulk nepvlees, omdat ik jaren geleden al geconcludeerd had dat dat niet lekker was. Ik maak een uitzondering voor falafel, wat gewoon een van zichzelf plantaardig product is, en af en toe plantaardige kipstukjes, bijvoorbeeld als vervanger van kip in curry’s. Als ik voor mezelf zou koken dan zou ik sowieso lekker peulvruchten toevoegen aan mijn maaltijden voor extra eiwitten, en hoefde ik nooit vlees te vervangen door vleesvervangers, maar ja, ik kook ook wel eens voor mensen die houden van wat traditioneler eten, eten dat ze (her)kennen.
B’eter: gnocchi uit de oven met tomaatjes en pesto
We hadden een muis in huis! Althans, dat dachten we. Inmiddels hebben we er vijf gevangen en lijkt de rust wedergekeerd. Het begon allemaal met hier en daar een muizenkeuteltje – en we merkten dat er geknabbeld was aan de laatste appeltjes van onze appelboom, die op een tafel bij de tuindeur lagen. Verder geen knaag- of vraatsporen. Wat doe je in zo’n geval, als je aspiratie is om het lijden van alle levende wezens te verminderen en niet te doden? We leenden zogenaamde life traps, muizenvallen waarin je de muizen levend kunt vangen. We hadden ‘m! De muis kreeg een enkele reis bos. Dat is niet de beste plek voor een huismuis, die geheel is aangepast aan het leven in een huis. Wat moet een huismuis in een bos? Ofwel heel hard wegrennen en een nieuw huis zoeken, ofwel eindigen in de buik van een vos, uil, havik of ander roofdier. Een huismuis wordt niet zomaar een bosmuis, dat is een andere soort
B’eter: Soep met citroengras, limoenblad en kokos
Limoenblad: heerlijk. Vers limoenblad is moeilijk te krijgen, er bestaat gelukkig ook diepvries of gedroogd limoenblad. Ik bedacht dat ik wel een limoenplant of boompje in de keuken op de vensterbank wilde hebben zodat ik af en toe verse blaadjes kon oogsten. Maar er was een probleem: de limoenen die bij ons in de winkels liggen hebben nooit pitten. Ik heb heel was limoenen gecontroleerd op pitten, maar nee hoor, niks, nergens.
B’eter Rodelinzensoep met tomaat en kokos
Afgelopen week was ik naar een middelgroot congres (ca. 500 mensen) in een middelgroot congrescentrum in het midden van het land. Het onderwerp van het congres was de relatie tussen mens en natuur. Veel alarmerende lezingen over het klimaat en het verlies van biodiversiteit: we kunnen de destructie van Moeder Aarde maar niet stoppen. Groot was mijn verbazing toen er op de eerste dag in de lunchzaal grote stapels broodjes met ham, kaas en worst werden geserveerd. Dat kan toch niet, op zo’n congres?
B’eter: Verbeterde kruidige pompoencake en moddertaart met aquafaba
Wij zijn niet zo van het verjaardagen vieren – behalve toen de kinderen klein waren uiteraard. Het geeft zo’n gedoe: het huis moet schoon en opgeruimd zijn – nee het is bij ons thuis helaas niet bepaald ‘zen’ – en er moet van alles worden bereid en in huis gehaald, liefst nog biologisch en plantaardig ook. En niet te alternatief, want iedereen moet het wel lekker vinden. Gedoe. Maar nu was er een aanleiding voor een feestje in huize Verboom. Mijn partner en ik zijn beiden van ‘62, dus we worden/werden dit jaar allebei 62. Samen dus 124, en dat in het jaar ’24.
