Een deze week uitgebrachte persoonlijke verklaring van Sakyong Jamgon Mipham rinpoche (1963), leider van Shambhala International, een Tibetaans boeddhistische school met wereldwijd 165 meditatiecentra, heeft voor ophef gezorgd binnen de Shambhalagemeenschap. In de verklaring erkent de Sakyong relaties te hebben aangeknoopt met vrouwen uit de Shambhalagemeenschap en dat sommige vrouwen zich benadeeld voelen door deze relaties. Hij biedt daarvoor zijn verontschuldigingen aan.
Maar in plaats van zich als verantwoordelijke voor en veroorzaker van aangericht leed aan zijn slachtoffers op te stellen, en daarvoor de consequenties te aanvaarden- door bijvoorbeeld af te treden, biedt de Sakyong lessen en schriftelijk praktijkonderwijs aan zijn volgelingen en studenten aan om ‘een cultuur van compassie en vriendelijkheid’ binnen zijn gemeenschap te ondersteunen.
Sakyong in zijn verklaring: ‘Het is mijn wens dat u weet dat er in mijn verleden momenten zijn geweest waarop ik relaties heb aangeknoopt met vrouwen in de Shambhalagemeenschap. Onlangs heb ik vernomen dat sommige van deze vrouwen zich benadeeld voelen als gevolg van deze relaties. Ik bied nu in het openbaar mijn verontschuldigingen aan.
Daarnaast wil ik u graag laten weten dat ik mij in de loop der jaren persoonlijk heb verontschuldigd aan mensen die zich door mijn gedrag benadeeld hebben gevoeld, onder wie enkele mensen die onlangs (anoniem binnen de Shambhalagemeenschap jh) hun verhalen hebben gedeeld. Ik ben ook betrokken geweest bij bemiddelings- en genezingspraktijken met degenen die zich benadeeld hebben gevoeld. Ik ben en blijf mij dus inzetten voor de genezing van deze wonden.
Als lijnhouder van Shambhala wil ik laten zien hoe we kunnen evolueren naar een cultuur van vriendelijkheid in lijn met onze erfenis van leringen. Vriendelijkheid kan soms beginnen met het erkennen van de manieren waarop we anderen schade hebben berokkend, zelfs als we dat niet van plan waren. Met de sterke steun van mijn vrouw, de Sakyong Wangmo, ga ik nu een periode van zelfreflectie en luisteren in. Ik heb soms moeite gehad om leraar en mens te zijn. Ik heb gemerkt dat er geen eenvoudige oplossing is om door deze verantwoordelijkheden te navigeren. Net als ieder van jullie ben ik mens en op het pad. Het is voor mij belangrijk dat u weet dat ik hier ben en dat ik mijn best blijf doen.’
Sorry-brief
Drs. Isabella* van Vliet, lid van de Nederlandse Shambhalagemeenschap, is woest over deze wat zij noemt sorry-brief. Het is voor haar aanleiding haar werkzaamheden als vertaler van de teksten van Chögyam Trungpa ((1939-1987 oprichter van Shambhala) en zijn zoon Sakyong neer te leggen. ‘Als vertaler geef ik mijn ziel in woorden terug aan anderen. Personen die dingen doen zoals Trungpa en de Sakyong vertrouw ik mijn ziel niet toe. Ik zal niet langer geld doneren- waar ik hard voor moet werken, aan een organisatie die de Sakyong niet gewoon ontslaat en een proces aan zijn broek doet, zoals het hoort. Ik zal vanaf heden niet langer zwijgen over het geweld dat binnen Shambhala plaatsvindt. Ik erken de Sakyong niet als root teacher en vind geen enkel mens belangrijker dan een andere’, schrijft Van Vliet in een brief aan andere sanghaleden.
Seksueel misbruik
Tientallen jaren lang zijn vrouwen en kinderen seksueel misbruikt en/of was er sprake van seksueel en sociaal wangedrag binnen de internationale boeddhistische Shambhalagemeenschap. Sommige senior leraren hadden vrij spel als kinderverkrachter. Slachtoffers werden niet geloofd of door de organisatie tegengewerkt als ze hun ervaringen wilden delen binnen Shambhala of er mee naar buiten wilden gaan.
Dat zijn de schokkende resultaten uit een onderzoek van de psychologe, coach, mediator en ervaringsdeskundige Andrea M. Winn die haar bevindingen begin dit jaar presenteerde. Zij onderzocht een jaar lang het misbruik binnen Shambhala, met ook sangha’s in Nederland. Han de Wit, leraar van Shambhala Nederland, zei in een gesprek met deze krant dat hem geen seksuele misdragingen binnen Shambhala Nederland bekend zijn. Winn doet in het rapport ‘Project Sunshine’ een aantal aanbevelingen om slachtoffers recht te doen door ze aan het woord te laten en te begeleiden zodat een proces van heling kan ontstaan. Winn constateert dat er een angstaanjagende schaduw van seksueel gerelateerd geweld over het hart van de Shambhalagemeenschap ligt.
Binnen Shambhala zijn er vrouwen die niet of nauwelijks de gelegenheid hebben gehad naar buiten te komen met hun ervaringen van seksueel misbruik binnen de sangha. Of het zwijgen werd opgelegd. Of in het verleden niet hebben deelgenomen aan een eerder ingesteld onderzoek daarnaar. Velen die zijn misbruikt hebben de sangha verlaten om te genezen van hun verschrikkelijke ervaringen. Vijf van hen legden anoniem een verklaring af die door Shambhala naar buiten wordt gebracht.
Onbespreekbaar
Van Vliet: ‘Het is mij al langere tijd bekend dat Chögyam Trungpa in zijn dagen met vele (veelal jonge) vrouwen die zich als zijn volgeling afficheerden het bed heeft gedeeld. Iedereen die het boek “Dragon Thunder” van Trungpa’s vrouw heeft gelezen, weet dat. Desalniettemin is het mij in de anderhalf jaar dat die kennis mij hindert niet gelukt met praktisch wie dan ook binnen Shambhala dergelijk gedrag van Trungpa bespreekbaar te maken. Volgens de meeste sanghaleden met wie ik sprak hadden die vrouwen daar immers nooit last van gehad. En Trungpa bedoelde het volgens hen ook altijd goed. En het was een andere tijd. Kortom: als er in dit tijdsgewricht nog heksenverbrandingen hadden plaatsgevonden, dan had niemand daar ook vraagtekens bij gesteld, kennelijk. In het ergste geval moest ik niet zo boos zijn, want boosheid krijg je via je karma altijd terug, ja zelfs – zo verzekerde iemand die er kennelijk niet tegen kon mijn pijn te zien: “Misschien moet je zelf eerst nog meer lijden voordat je het snapt”. Dat was een MI, die daarmee het geweld dat onderhuids ook bij Shambhala sluimert op een leerling losliet en zichzelf daar vervolgens nooit adequaat voor heeft geëxcuseerd.
Boosheid heeft ooit mijn leven gered. Als 11-jarig kind ben ik zeer ernstig verkracht door een vreemde die mij tegelijkertijd probeerde te wurgen. Ik schreeuwde, beet en vocht alles wat ik kon. Gaandeweg kwamen er mensen af op het gekrakeel; die deden niets en keken toe hoe een kind werd gemolesteerd door een gestoorde volwassene. Met de dader heb ik gaandeweg leren leven; met de omstanders niet.
Nu ik zelf volwassen ben, werk ik in de forensische psychologie met mensen die verdacht worden van ernstige delicten. Die mensen, onder wie zedendelinquenten, maken van precies dezelfde ‘redeneringen’ gebruik om hun gedrag goed te praten als ik bij Shambhala over Trungpa heb gehoord. Het is ziek gedrag dat er ‘rationeel ‘ uitziet en waar deze mensen ook zichzelf mee voor de gek houden.
Ik heb dus meerdere redenen om niet zomaar te vertrouwen op mensen die zeggen dat ze het goed menen en ben hier zeer door getraumatiseerd. Iets waar ik mijn hele verdere leven aan moet besteden om van op te knappen, waar ik ook mijn best voor doe, maar waar ik uiteraard niet om heb gevraagd. Ook in die zin stoort het mij geweldig wanneer mensen dergelijk gedrag bagatelliseren of uit onmacht overgaan op blaming the victim.
Binnen Shambhala meende ik een gemeenschap te vinden waarin mensen open kunnen zijn. Ik heb ondervonden dat dit waar Trungpa’s wangedrag betreft niet het geval is. Erger nog, dit gedrag en de persoonsverheerlijkende zwijgcultus eromheen, blijkt doorgesijpeld van vader op zoon, en iedereen heeft altijd de andere kant opgekeken. Macht heeft op veel mensen niet zo’n gezond effect, zeker niet als zij het verkeerde voorbeeld hebben gekregen, en zeker niet wanneer zij als ‘heler van de wereld’ aan de top van een belangrijke zingevingsorganisatie staan waarin iedereen kwetsbaar is: want wie zou de ‘zin’ willen verliezen?
Ik ben de ‘zin’ verloren toen ik 11 was. Sindsdien strijd ik om hem terug te krijgen, want het is mijn ‘zin’. En dat lukt. Maar het is iedere dag een gevecht. Ik heb er geen enkele behoefte aan dat gevecht te voeren onder leiding van iemand die wat mij betreft een geschifte en gewelddadige visie op vrouwen heeft. Het maakt niet uit dat er nu een publieke ‘sorry’-brief is gekomen; wie weet hoe lang dit als gevolg van welke mechanismen onder de pet is gehouden en onder welke politieke druk deze mail is geschreven? Ik wil met mijn ervaringen bijdragen aan meer openheid, eerlijkheid, kwetsbaarheid en heling binnen Shambhala.’
Steunende reacties
Van Vliet in de brief aan de sangha: ‘Ik schrijf jullie dit bericht in de wetenschap dat uitsluiting altijd gepaard gaat met geweld, sterker nog, dat geweld gelegitimeerd wordt door uitsluiting of juist irrationele inclusiviteit. Maar dit is ook mijn sangha.’
Sinds zij deze mail heeft rondgestuurd heeft Isabella van Vliet ook veel hartverwarmende en steunende reacties uit de sangha mogen ontvangen. ‘Deze geven mij stukje bij beetje terug wat mij destijds is afgenomen, en dat doet mij goed.’
De originele Engelse tekst van de brief van Sakyong Mipham rinpoche.
To the Shambhala Community:
I write to you with great sadness, tenderness, and a mind of self-reflection.
It is my wish for you to know that in my past there have been times when I have engaged in relationships with women in the Shambhala community. I have recently learned that some of these women have shared experiences of feeling harmed as a result of these relationships. I am now making a public apology.
In addition, I would like you to know that over the years, I have apologized personally to people who have expressed feeling harmed by my conduct, including some of those who have recently shared their stories. I have also engaged in mediation and healing practices with those who have felt harmed. Thus I have been, and will continue to be, committed to healing these wounds.
As the lineage holder of Shambhala, I want to demonstrate how we can move toward a culture of kindness in line with our legacy of teachings. Kindness can sometimes begin with acknowledging the ways we have harmed others, even if we did not intend to do so. Thus, with the strong support of my wife, the Sakyong Wangmo, I am now entering a period of self-reflection and listening. I have worked with, and at times struggled with, how to be a teacher and a human being. I have found that there is no easy solution to navigating these responsibilities. Like all of you, I am human and on the path. It is important to me that you know I am here, continuing to do my best.
Above all, it is important to me that we continue to create a caring community where harm does not occur. It is my fervent wish that we be a community that relates to each other with compassion and kindness, so I have offered teachings and written practices to support such a culture. I want to encourage our community to completely immerse itself in caring and kindness. This is not easy work, and we cannot give up on each other. For me, it always comes back to feeling my own heart, my own humanity, and my own genuineness. It is with this feeling that I express to all of you my deep love and appreciation. I am committed to engaging in this process with you.
With love,
Sakyong Mipham Rinpoche
Lees hier eerdere publicaties in het Boeddhistisch Dagblad over het misbruik binnen de Shambhalagemeenschap.
https://boeddhistischdagblad.nl/nieuws/106285-beerput-van-seksueel-wangedrag-open-bij-shambala/
https://boeddhistischdagblad.nl/nieuws/106832-106832/
https://boeddhistischdagblad.nl/nieuws/106118-shambala-international/
- Isabella is de naam die Van Vliet als kind in familiekring gebruikte en waarmee ze in dit artikel wordt genoemd om haar privacy te beschermen.
