Limoenblad: heerlijk. Vers limoenblad is moeilijk te krijgen, er bestaat gelukkig ook diepvries of gedroogd limoenblad. Ik bedacht dat ik wel een limoenplant of boompje in de keuken op de vensterbank wilde hebben zodat ik af en toe verse blaadjes kon oogsten. Maar er was een probleem: de limoenen die bij ons in de winkels liggen hebben nooit pitten. Ik heb heel was limoenen gecontroleerd op pitten, maar nee hoor, niks, nergens.
Thich Nhat Hanh
Boeken – ‘Vaarwel, dingen’ -over minimalistisch leven-
In haar zoektocht naar een meer minimalistische levensstijl, leest Paula Kuitenbrouwer over Swedish Death Cleaning (Zweeds ontspullen) en Japans minimalisme. Kuitenbrouwer is er namelijk van doordrongen dat wat wij bezit noemen, ons vaak bezit. Bezittingen geven zorgen, kosten tijd, moeten schoongemaakt of onderhouden worden, en kosten geld.
Sander (Oudenampsen) Khemadhammo – ‘Hoe een Amsterdammer een Thaise boeddhistische monnik werd’
‘Regelmatig verlaten wij de tempel. Soms om wat wereldse inkopen te doen. Of juist om leken te ontmoeten. De Boeddha heeft de kloosterdiscipline zodanig in elkaar gezet dat wij geregeld met hen in contact komen. Dit geeft ons de kans om iets van boeddhistische wijsheid te delen die we zelf hebben beoefend. Maar, leken zijn ook een soort spiegel voor ons. Ze herinneren ons dat we een goede leraar dienen te zijn en een goede vertegenwoordiger van de Boeddha.’
Boeddhisme en diepe verdeeldheid: Niemand is ‘slecht’
Democratie is afhankelijk van verstandig woordgebruik. Met de juiste woorden kunnen burgers samenleven en samenwerken, zelfs als ze het oneens zijn – en conflicten vreedzaam oplossen. Tegenwoordig beschrijven politici hun tegenstanders routinematig als ‘vijanden’ en kleineren ze hen als ‘kwaadaardig’, ‘monsters’, ‘demonisch’ en ‘vuilnis’. Door de indruk te wekken dat mensen ‘aan de andere kant’ onherstelbare monsters zijn, ondermijnen dergelijke praatjes het potentieel voor samenwerking tussen burgers – want wat heeft het voor zin om te proberen iemand die ‘slecht’ is te begrijpen en ermee samen te werken?
Taigu – Gaza en geëngageerd boeddhisme
Dat Hamas en Hezbollah terroristische organisaties zijn die met raad en daad worden gesteund door het theocratische bewind van Iran, en dat zij bewust hun eigen bevolking gebruiken als menselijk schild, blijft meestal verzwegen wanneer we beelden van gewonde en gedode slachtoffers en hun radeloze familieleden op een scherm voorbij zien trekken.
Thich Nhat Hanh – Gelukkig voortbestaan…
‘Die dag waaide het en na een tijdje zag ik dat het blad van de tak viel en naar beneden dwarrelde, vrolijk dansend omdat het al zwevend zichzelf in de boom zag. Het was heel gelukkig. Ik boog mijn hoofd en wist dat we veel moeten leren van het blad, omdat het niet bang was –het wist dat niets kan worden geboren en niets kan sterven.’
Kunnen we nog leven volgens het boeddhistische wereldbeeld van vrede?
Wanneer we als volgers van een boeddhistisch pad ons vinden in het idee, of de ervaring van de boeddha’s ontwaking in de wetten van het universum, en de onlosmakelijke en fundamentele wet van karma, de inter-afhankelijke oorsprong van alles wat is- hoe gaan we dan om met het diepe verdriet en de verwarring die we op dit moment ervaren als we ons bewust worden dat ook wij, als weldenkende mensen deel uitmaken van de chaos en het geweld in deze wereld? Want ja, of we het willen aanvaarden of niet, we zijn ten alle tijde, en uiteindelijk medeverantwoordelijk voor de huidige staat van de wereldgebeurtenissen.
‘Het nieuwe verhaal van compassie, verantwoordelijkheid en verbondenheid met alle leven’
In mijn werk voor duurzaamheid is de wijsheid van niet-weten een krachtig principe. Er is zoveel onzekerheid, er zijn geen garanties. Ik weet vaak niet of wat ik doe uiteindelijk veel zal veranderen. Maar dat maakt niet uit. Het voelt alsof dit het juiste is om te doen, vanuit mijn hart en overtuiging. Zelfs als het achteraf volstrekt zinloos zou blijken, dan nog zou ik geen moment spijt hebben. De reis zelf is al prachtig. Onderweg ontmoet ik de meest inspirerende mensen die, net als ik, de werkelijkheid van klimaatverandering grondig doorvoelen maar toch moedig in beweging komen. Samen vormen we een beweging, niet omdat we zeker zijn van de uitkomst maar omdat we voelen dat we moeten handelen.
B’eter – Nogmaals: saladesoep (restjessoep)
Het toeval wil dat er in Praag veel Vietnamezen wonen, waarschijnlijk nog uit de tijd vóór de val van de muur toen – toen nog – Tsjechoslowakije en Vietnam bevriende communistische landen waren. Vietnamees eten en Vietnamese restaurants zijn hier erg talrijk. Er zit er hier eentje om de hoek en daar heb ik gisteren iets gegeten dat Bun Bo Nam Bo heet. Oorspronkelijk met rundvlees, maar nu met tofu. Naast Vietnamese restaurants zijn er ook Vietnamese vegan zelfbedieningsbufetten waar je bord wordt gewogen. Dat bevalt me prima!
Yogaconcerten in de Jungle, Amsterdam
Het programma vormt een combinatie van muzikanten uit de geïmproviseerde en klassieke muziek en ervaren ‘klankreizigers’ uit de spirituele niche.
Boeddhistische bevrijdingsparadigma’s
Naar mijn gevoel gaat boeddhisme te gemakkelijk over ‘mij’ en niet over de ‘ander’. En voor zover het op de ander gericht is, gaat het vaak om een naïef ‘lief zijn voor elkaar’ zonder de slag te maken van woorden naar daden, zonder een ketenverantwoordelijkheid te activeren die verder reikt dan ik-en-mijn-directe-omgeving. In het Mahayana van tegenwoordig komt paradoxaal genoeg gedrag voor dat men historisch gezien aan het Hinayana-kamp toeschreef. Velen schuilen binnen het boeddhisme tegen de boze buitenwereld in plaats van de bevrijding de wereld in te brengen.
B’eter Saladesoep en Georgische sperziebonen
Ik wil het vandaag hebben over een Georgisch sperziebonenrecept. Ik at dit onlangs bij een potluck dinner tijdens een retraiteweekend (in de traditie van Plum Village/Thich Nhat Hanh). De potlucks zijn voor mij een van de hoogtepunten van de weekenden, omdat ik een ruime hoeveelheid heerlijke plantaardige gerechten van anderen kan proberen. Het Georgische boontjesrecept was de ontdekking van afgelopen weekend.
B’eter Appeltaart
Terwijl ik dit schrijf liggen ze naast me op tafel heerlijk te geuren: vers geraapte appels uit eigen tuin. Onze appelboom heeft dit jaar, veel vroeger dan andere jaren, een behoorlijke oogst appels opgeleverd. We plukken ze niet, nee, we rapen de afgevallen appeltjes. Kilo’s. Liefst vóór de slakken en andere dieren ze al te veel aanvreten of de beurse plekken (door de valpartij) rotte plekken worden.
Afscheid van de Boeddha is niet nodig
De democratisering van de Dharma gaf, eeuwen na de dood van de historische Boeddha, de stoot tot Mahayana, van oorsprong een beweging binnen het ‘oude’ boeddhisme die de beeldtaal van het religieuze voorstellingsvermogen vernieuwde. Ergens in de latere doorontwikkeling van Mahayana is men zich, helaas, tegen dat oude boeddhisme gaan afzetten. Dat houdt mede verband met de culturen waarin het boeddhisme landde, maar het blijft jammer dat het onderscheid zich in de hoofden van mensen nu heeft voortgezet. Alsof bodhisattva’s superieur zouden zijn aan arhats.
Een boeddhistische maatschappijvisie?
Bestaat er binnen het boeddhisme iets van een verbindende maatschappijvisie? Is zo’n visie per definitie een sociaalecologische? Terwijl paus Franciscus op wereldschaal het initiatief naar zich toetrekt met de contouren van een sociaal programma, maakt de urgentie van de problemen een omvattender bijdrage van het boeddhisme wenselijk.
B’eter salade met kikkererwten, gegrilde aubergines, granaatappel en croutons
Om stil te staan bij het lijden in Gaza hierbij een recept dat geïnspireerd is op het Midden-Oosten. Bij mijn supermarkt verkochten ze geen ras-el-hanout, dus heb ik zelf maar wat gemaakt. Gangbare ingrediënten zijn piment, bosbessen, kardemom, kaneel, kruidnagel, peper, galangawortel, gember, foelie, nigella, nootmuskaat, zwarte peper en gemalen kurkuma. Aldus wikipedia.
De vijf machten
De vijf machten zijn geloof, energie, oplettendheid, concentratie en inzicht of wijsheid. We spreken echter eerst van vermogens, voordat we van machten kunnen spreken. Thich Nhat Hanh vergelijkt deze machten met de werking van een krachtcentrale.
Een tekst geschreven vanuit verbazing
‘Ik heb de indruk dat sommige Zenboeddhisten en iemand als Thich Nhat Hanh de concepten dukkha en samsara niet erg centraal stellen in hun uitingen, om het voorzichtig te zeggen. Ik ben niet te beroerd om het stelliger te zeggen: die de concepten dukkha en samsara hebben verdonkeremaand in hun Dharma. Een helder statement, een diepe overtuiging, die helaas toch de meeste lezers niet zal overtuigen.’
Taigu – De verbeelde mens
‘Wie is de mens?“, schoot door hem heen toen hij in de aula in het Engels het woord voerde. Wie is de mens anders dan de verbeelde mens? En waarom is de mens in onze verbeelding de mens geworden die hij bij leven en welzijn was?
Oosterse renaissance
Ik was drie keer in India en praatte er met hindoes over. Ze vonden het regelrecht onvoorstelbaar dat een christelijk gedoopte Europeaan yoga probeerde te begrijpen.
B’eter Vegan brownies
Ergens heb ik gelezen dat een gemiddeld mens maar een bepaald aantal verstandige beslissingen op een dag kan nemen. Zijn die eenmaal genomen, dan is het saldo op. Dan heb je een kort lontje, of bezwijk je voor de verlokkingen van fast food. Nu zijn mensen met bijvoorbeeld financiële problemen sneller door hun saldo heen: ze moeten immers bij alles wat ze doen nadenken over de financiële consequenties. Ze moeten elk dubbeltje omdraaien, als het ware. Veel mensen aan de onderkant van de samenleving hebben bovendien nare dingen meegemaakt in hun jeugd: verslaving, geestesziekte, werkloosheid, armoede, huiselijk geweld. Er kan veel zijn dat ze wegtrekt uit het huidige moment naar het verleden, of juist naar zorgen of angst voor de toekomst. Er is veel lijden, er zijn oorzaken van lijden, maar er is geen pad.
‘Onze vijand is onze woede, haat, begeerte, fanatisme en discriminatie jegens mensen’
Vorige maand overleed Jan Veenendaal, vaste columnist en schrijver voor het BD. Hij bezocht jarenlang als vrijwilliger (langgestrafte) gedetineerden in gevangenissen en justitiële inrichtingen. Als boeddhist kwam hij van zijn kussen af. De komende tijd herplaatsen we zijn teksten over zijn gesprekken en inzet voor gedetineerden – en andere teksten, die hij onder meer schreef onder het pseudoniem Jacob Nieuwersluis.
De verschrikkingen in Gaza
Mededogen roept op tot actie. Maar wat kan ik doen? Wel, in de eerste plaats mij bewust zijn van die keuzemogelijkheid. En dan is het maar de vraag waar ik sta. Ik kan het conflict in Gaza niet oplossen. Ik kan alleen maar mijn verantwoordelijkheid nemen op de plek waar ik sta. Ik kan proberen goed om te gaan met de mensen rondom mij.
‘Het universum geeft en het universum neemt’
De betekenis van gelijkmoedigheid wordt vaak verkeerd begrepen, als zou je zonder emoties zijn, maar dat is natuurlijk niet zo. Die verwarring komt misschien wel door het begrip ‘uitdoven’ dat in het theravāda boeddhisme[1] gebruikelijk is. Uitdoven betekent niet dat er geen emoties zijn, maar het wil zeggen dat het ‘ik’ of het ‘ego’ is uitgedoofd. Je vervalt niet meer in reactieve emoties, want er is geen ik meer dat zich zo nodig wil laten gelden.
