• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » De kern van yoga – Bhakti yoga (deel 2)

De kern van yoga – Bhakti yoga (deel 2)

13 januari 2021 door Dharmapelgrim

‘Er bestaat een direct verband tussen yoga en Gautama Boeddha. Reden genoeg om een serie afleveringen  over yoga te publiceren in een Boeddhistisch Dagblad.
Lezers zullen doorgaans vergeefs zoeken naar bronvermeldingen. Ik verschuil mij niet achter anderen. Iedere zin  is ‘naar mijn voorlopige mening’  en elke stelling poneer ik  ‘volgens mijn huidige inzichten’. En nee, ik noem meestal geen namen. Ik neem de volle verantwoordelijkheid voor elk citaat op me, in de context van het moment.  Misschien is wat ik schrijf zowel waar als niet waar, tegelijkertijd! En wie weet is het noch waar, noch niet waar, want dat kan ook. Openheid is de bron van wijsheid, en elk ‘zeker weten’ is een rotsblok waarmee je die bron afsluit.   Neem niets zomaar van anderen aan, ook niet van mij, maar toets het zelf. Doe dat laatste vooral grondig.
Dharmapelgrim.

De Griekse filosoof Aristoteles vond zelfliefde ook belangrijk, vooral in relaties met anderen. Hij zei: ‘wanneer je niet bevriend bent met jezelf, kun je ook geen sympathie hebben voor anderen, laat staan hun vriend zijn.’ Kortom: zonder liefde en compassie voor jezelf, doe je alles en iedereen tekort. Zelfliefde is duidelijk iets anders dan jouw ego koesteren; en authentieke gevoelens herkennen en erkennen, is niet hetzelfde als meehuilen met een gekwetst ego of een trots ego bejubelen. Jouw ego is niet jouw wezenskern. Wat jouw ego dan wel is,  zal ik verderop uitleggen.

Over wat jouw wezenskern is, dáár zegt yoga niets over, hoewel er mensen zijn die menen dat yoga ‘de atman’ als wezenskern aanwijst. Maar het is niet juist. Dat begrip (atman) komt uit oorspronkelijke teksten over yoga die uit het oude India stammen. Deze teksten sluiten aan bij de filosofische opvattingen van de cultuur in die tijd. Ze maken duidelijk dat jouw diepste wezen in ieder geval niet het ego is, niet jouw ‘ïk’. Over wat jouw diepste wezen dan wel is, kun je behalve bij de oude Indiase filosofie ook te rade gaan bij een religie zoals het christendom; bij een levensbeschouwing zoals het boeddhisme of bij de moderne wetenschap. Als alles werkelijk één is – hetgeen yoga veronderstelt en als doel heeft te ervaren -, kan het ‘diepste wezen’ dat aanwezig is in ‘alles wat adem heeft’, uitsluitend door en in die éénheid volledig gekend, herkend en erkend zijn. Daar ‘mag’ het géén naam hebben; en meer valt er niet ook over te zeggen, omdat elk woord erover er alleen maar afbreuk aan doet. Vergelijk het met ‘stilte’: niemand kan iets over ‘stilte’ zeggen, zonder haar te verbreken.

Het gaat in Bhakti-yoga dus om liefdevolle overgave, toewijding, devotie en liefde voor de (of het) Ene. Liefde voor iets vaags zoals het absolute, of onbegrijpelijks als ‘het iets’ is echter bijna onmogelijk. Liefde, toewijding en devotie hebben ‘iemand’ nodig om lief te hebben, iemand’ waar je je geheel aan kunt toewijden en ‘iemand’ om je devoot aan over te geven. Die iemand noem ik ‘De geliefde’. Die ‘geliefde’ is tevens ‘De minnaar’, omdat hij jou bemint als geen ander, van voor jouw geboorte tot na jouw dood, ongeacht wat je op aarde allemaal uitvreet. Je bent en blijft zijn geliefd kind. Veel hindoes zien in Lord Krishna hun geliefde / minnaar. Gereformeerden zien hem in ‘De Heere’ en/of in Jezus Christus; katholieken zien haar ook in ‘Maria’ en weer anderen zien die iemand  in JHWH; Manitou; Allah; Moeder Natuur; of …. (vul maar in).  Voor de ware Bhakti-yogi maakt het eigenlijk niet uit of die IEMAND een man is of een vrouw. Yogananda zei eens: ‘de moeder is dichterbij dan de vader’. Daarmee bedoelde hij dat het voor veel mensen gemakkelijker is om al hun liefde, al hun toewijding en devotie aan iemand te geven in de moederfiguur dan aan diezelfde iemand als vaderfiguur. De moeder staat gewoon dichter bij ons voorstellingsvermogen.

Ik houd het maar even simpel en noem die geliefde / minnaar gewoon God. Het is niet nodig om als Nederlander die is opgegroeid in een maatschappij met Joods/christelijke tradities over te stappen naar oosters/ Indiase tradities. Tenzij je door opvoeding of opgelegde regels moeite hebt gekregen met personificaties als ‘De Heere’, of de pest hebt aan ‘Moeder Maria’, is er geen reden om over te stappen naar Lord Krishna, Kanzeon, of van mijn part ‘The Lady of the twinkling stars’. Als puntje bij het yogapaaltje komt, zijn ze namelijk allemaal één!

De Bhakti-yogi wil niets liever dan één worden met de geliefde. Hij heeft er alles voor over. Alles. Hij doet ook moeite om die éénheid te ervaren, en volgt daartoe trouw allerlei richtlijnen, regels en voorschriften die dat als resultaat beloven. In de praktijk betekent dat, dat hij uit liefde voor de Geliefde tot alles bereid is, mits overtuigend gebracht. Het is iemand dan ook  nauwelijks aan te rekenen wanneer hij vanuit een vurig geloof en vervuld van een rotsvast vertrouwen alles doet wat een of andere verdwaasde voorganger, priester, zelfbenoemde goeroe of leidsman van hem vraagt…zogezegd  omwille van ‘de geliefde’. Het probleem is echter dat men verzuimd zelf te toetsen of het wel klopt wat die voorganger, priester, goeroe of leidsman allemaal beweert namens de Geliefde te zeggen. Bhakti-yoga vraagt niemand om het eigen verstand en het eigen geweten uit te schakelen! De eerste toets hoort te zijn: dient wat ik denk, zeg en doe het één maken van alles en allen (één in de geliefde) of niet? Komt wat ik op het punt sta te doen of te zeggen overeen met onvoorwaardelijk liefde die het beste met alle levende wezens voorheeft? Ja? Prima. Nee? Mond houden en niet doen! Al gaat de rest van een gemeenschap op zijn kop staan.

Bhakti-yoga is uitstekend te verenigen met rituelen en ceremonies; met muziek en zingen van aan God gewijde liederen; met dans; symbolen; kunstuitingen en alles wat de liefde van de mens tot de beminde of van de minnaar tot de mens tot uitdrukking brengt, zolang de bhakta daar met zijn hart maar helemaal bij is. Het gaat altijd om de intentie, dus om dat wat vurig nagestreefd wordt: ‘vereniging met de geliefde’. Het uitvoeren van rituelen; het bijwonen of leiden van ceremonies; het maken van muziek en het zingen van liederen en wat dies meer zij, is allemaal nutteloos wanneer die intentie ontbreekt. Het is dan folklore. Meer niet.

Je bereikt geen éénheid met alles en allen (dus ook niet met de geliefde, die alles en allen is) wanneer je ervan overtuigd bent dat jouw geloof en jouw wijze van beminnen de enige juiste is en dat dus alle andere geloven en wijzen van beminnen minder zijn, slecht, zondig of zelfs duivels. Bhakti yoga sluit geen enkel geloof uit. Het sluit bijvoorbeeld het evangelie van Jezus Christus zelfs volledig in – de Christusdharma – en Jezus Christus is een perfect voorbeeld van een (Bhakti) yogi.  In het zogenoemde hogepriesterlijke gebed (Joh.17) staat onder meer: ‘Zo zullen ze één met elkaar zijn, net zoals U en Ik één zijn. Ik ben één met hen en U bent één met Mij. Op diezelfde manier zullen zij één zijn met elkaar.’ Grote yogi’s als Ramakrishna, Vivekananda en Yogananda namen Jezus Christus buitengewoon serieus, stelden hem ten voorbeeld aan wie daar maar voor open stond, en stimuleerden navolging. Hoe christelijk wil je het hebben? Maar zij namen ook andere geloven serieus. Yoga is namelijk met iedere religie te verenigen die éénheid predikt. Zodra een religieus leider, voorganger of godsdienstleraar anders verkondigt, mag je daar wat mij betreft grote vraagtekens bij zetten.  Yoga staat immers haaks op iedere leer die verdeeldheid zaait; mensen uitsluit of exclusiviteit bevordert.

Jezus had de zondaars lief. Zonde is een bijbels begrip en betekent ‘het doel missen’. En degene die het doel mist, is de zondaar. Yoga heeft als doel ‘ervaren van éénheid’. Dát doel missen is inderdaad zonde, maar om yoga te kunnen beoefenen, hoef je niet in de God van de bijbel te geloven; net zo min als dat je in God hoeft te geloven om wetenschap te beoefenen. De begrippen zonde en zondaar komen daarom niet in de woordenlijst van yoga voor.  Yoga is ook  waardenvrij. Het onderschrijft de universele wet van karma die zegt dat op iedere actie altijd een reactie volgt en dat daarom alles in het universum een oorzaak heeft. Wat ‘goed’ is om te doen en wat ‘slecht’, wat ‘juist’ of ‘onjuist’, ‘eervol’ of ‘beschamend’, ‘nastrevenswaardig’ of ‘verwerpelijk’; ‘geboden’ of ‘verboden’…hangt af van de context waarin je handelt, en van wat mensen onderling hebben afgesproken. Die afspraken zijn deels in wetten, voorschriften en richtlijnen vastgelegd, maar liggen soms ook vast in ongeschreven regels. Afspraken zijn echter altijd cultuur- en tijdgebonden en zijn niet zelden éénzijdig door gezagsdragers en machthebbers opgelegd aan de mensen waar zij gezag of macht over uitoefenen. Yoga heeft daar echter geen boodschap aan. Voor yoga telt uitsluitend de intentie: wat wil je met al jouw doen én laten bereiken? Is dat in overeenstemming met het doel van yoga of niet? Ja? Waarom zou je het laten? Nee? Waarom zou je het doen?

 

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, de kern van yoga, Geluk, Gezondheid, Onderwijs, Pali-Canon, Zorg Tags: Aristoteles, Bhakti yoga, deel 2, ego, moeder, niets uitsluiten, serie, vader, wezenskern, yoga, zelfliefde

Lees ook:

  1. De kern van yoga – Bhakti yoga (deel 1)
  2. De kern van yoga – Jñāna
  3. De kern van yoga – Karma yoga (deel 3)
  4. De kern van yoga – Hatha yoga (deel 2)

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Karin Vermeulen zegt

    15 januari 2021 om 11:15

    Zo fijn geschreven! Dankjewel.

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen
    • Je kunt niet gezond zijn op een zieke planeet
    • Het pad uit het woord

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.