Dat we altijd onbevredigd zullen blijven (dukkha is de boeddhistische term), dat alles vergankelijk is (anicca) en dat niets autonoom bestaat (anatta) is geen diepzinnige filosofie en het is ook geen monopolie van het boeddhisme. Het is gewoon de realiteit. Sinds mensenheugenis zijn deze karakteristieken van het bestaan onderkend en uitgedrukt in wijze woorden, persoonlijke gebaren en collectieve rituelen. Tientallen eeuwenoude religies wereldwijd getuigen ervan. De boeddhistische traditie is daarop geen uitzondering.
Met de drie mono-theïstische religies heeft het boeddhisme gemeen dat de ‘ontdekking’ van de drie karakteristieken wordt toegeschreven aan één literair personage. De oervader (Oud Testament), de laatste profeet (Koran), de messias (Nieuw Testament), de Verlichte (Pali Sutta’s). Het is allemaal literair gconstrueerd materiaal.
Het is 2018. Over de drie karakteristieken van het bestaan is inmiddels meer bekend dan ooit te voren. Elke promovendus in de biologie weet wat boeddhisten bedoelen met dukkha, anicca en anatta ook al heeft zhij nooit van boeddhisme gehoord. Het is gewoon de realiteit waarmee elk doordenkend mens geconfronteerd is en zich toe verhoudt. In 1949 kwam de roman Gods Geuzen van Jan de Hartog uit. De hoofdpersoon in die roman – Anton Zorgdrager – maakt alle persoonlijke en maatschappelijke ellende mee die voorstelbaar is en die je je dankzij de verhaalstijl ook hééél goed kunt voorstellen. Het verhaal eindigt ermee dat Zorgdrager in al zijn ellende glimlacht. Het is NL dhamma zonder boeddhisme. En zo zijn er veel juweeltjes in het NL erfgoed.
Ik sluit dit drieluikje af.
Boeddhisme is anno 2018 in NL niet alleen maatschappelijk irrelevant (zie luikjes 1 en 2). Het is bovendien ingehaald wat betreft gedetailleerd inzicht in dukkha (onbevredigende aard van het bestaan), anicca (veranderlijkheid van het bestaan) en anatta (samengesteldheid van levende en dode materie). Je hoort wel eens dat het zaak is om oude boeddhistische concepten voor de moderne tijd toegankelijk te maken door moderne begrippen als voertuig te hanteren dat naar de oude concepten leidt. Maar waarom zou je dat doen, toch alleen maar om het oude te propageren? Het is bovendien een overbodige manoeuvre aangezien de moderne begrippen het oude scala volledig dekken *. Inclusief de joker van het boeddhistische taalspel, nibbana ofwel het uitdoven van verlangen, verzet en onwetendheid. Ik besef het, voor toegewijde zelfbenoemde boeddhisten is dit drieluikje ongemakkelijk. Tja, de dhamma is nu eenmaal geen makkie voor wie denkt dat aan de andere kant van de berg het gras groener is.
* De lijst van proefondervindelijke (ehipassiko) disciplines en praktijken die tezamen alle aspecten van leven en samenleven dekken is te lang om hier op te sommen.
Ujukarin zegt
Je eerste 2 luikjes zijn al vakkundig als onzin betiteld, en niet alleen door mij. Deze is zo mogelijk nog slechter. En je trapt weer in dezelfde valkuil, broeder: eerst schets je een karikatuur van boeddhisme, waarin ik en met mij velen erg weinig herkennen van wat Dharma is. En vervolgens ga je die punt voor punt als irrelevant betitelen.
Jouw karikatuur is dat mogelijk, de echte Dharma is dat totaal niet en past zich juist steeds aan nieuwe omgevingen aan. Hij maakt duidelijk dat Nibbana niet alleen uitdoven van verlangen is (de letterlijke Palitekst-interpretatie) maar vooral ook groeien in jezelf van een Groter zelf, de Bodhicitta. Dat Dukkha heel wat meer is dan onbevredigd zijn door het wereldse. Dat Anatta ook geldt voor datgene dat de bioloog en andere wetenschappers als vaststaand punt beschouwen, zoals de leer van 3 dimensies en de wetenschap zelf.
Maar het zal wel net als onze vorige respons aan dovemansoren gericht zijn. Je zou dan minimaal nog eens kunnen uitleggen hierom waarom je dan nog het label autonoom _boeddhist_ wenst te voeren als volgens jou boeddhisme achterhaald is…
With folded palms,
Joop Ha Hoek zegt
Wij hechten als redactie van het BD in reacties aan het bewaken van de spraak en niet op de man spelen. Kwalificaties zijn uit den boze. Luister naar elkaar, respecteer elkaars mening en ga inhoudelijk in op wat gesteld wordt. Niet meer, niet minder.
Joop Hoek, hoofdredacteur.
Lana zegt
Helder stukje Goff. Alles is onderhevig aan de drie karakteristieken. Het boeddhisme heeft geen patent op bodhicitta of wijsheid. Die kun je vinden in mystiek, vele spirituele tradities, in cultuur, kunst, literatuur, poëzie, psychologie, filosofie, wetenschap, in de natuur, een conversatie, zandkorrel, het leven van alledag, het paradoxale, je medemens, jezelf.
G.J. Smeets zegt
Lana,
de crux van het stukje is dat zowel de thematiek als het basale begrippenapparaat van het boeddhisme helemaal gedekt wordt door proefondervindelijke [ehipassiko] disciplines binnen en buiten de universiteit. Niet alleen gedekt maar bovendien fijnmaziger in beeld gebracht, inclusief de morele en ethische aspecten van leven en samenleven. Dat is wat in het stukje bedoeld wordt met ‘achterhaald’ en ‘ingehaald’.
ujukarin zegt
Het is een TO-TA-LE miskenning van boeddhisme (en overigens de meeste andere religies) om ook maar te suggereren dat wetenschappelijke disciplines iets vergelijkbaars zouden zeggen over ethiek, menselijke ontwikkeling/zuivering van de geest en noem maar op. Ze blijven steken op het niveau van psychologie – en dat is ook prima, een bewuste scope.
Vandaar mijn steeds herhaalde punt: de karikatuur die Goff beschrijft als ‘boeddhisme’ zou achterhaald kunnen zijn. Het echte boeddhisme totaal niet, dat wordt steeds groter en relevanter…
With folded palms,
G.J. Smeets zegt
Ujukarin, je breekt in nog voordat Lana op mijn toelichting heeft kunnen reageren. Niet doen s.v.p.
ujukarin zegt
Goff,
De laatste die enig recht van spreken heeft qua regels over een discussieverloop ben jij. In iedere draad, ook deze, negeer je botweg directe vragen en herhaalt alleen je eigen grammofoonplaat.
Dus begin nu eens vragen te beantwoorden zoals “Je zou dan minimaal nog eens kunnen uitleggen hierom waarom je dan nog het label autonoom _boeddhist_ wenst te voeren als volgens jou boeddhisme achterhaald is…” voordat je meent anderen te kunnen aanspreken op een correct discussieverloop.
With folded palms,
Lana zegt
Heer Smeets,
De aannames die u schetst dat boeddhisme fijnmaziger in beeld wordt gebracht, inclusief de morele en ethische aspecten van leven en samenleven, door proefondervindelijke disciplines binnen en buiten de universiteit, benodigen misschien wat meer inhoudelijke onderbouwing om een kritisch geneigd zijnde te overtuigen. Misschien iets voor een volgend drieluik? Ik kijk er alvast naar uit deze te lezen.
G.J. Smeets zegt
Ergens in dit draadje heb ik een lijstje neergezet van publicaties door mensen die hun werkzame leven hebben gewijd aan lijden en de drie kenmerken van het bestaan. Dat is toch enige onderbouwing mag ik hopen. Aardig van je om een volgend drieluik te bestellen. ?
Lana zegt
Ja dankjewel voor die literatuurlijst.
Hoe onderzoek naar de elementen waaruit het universum en onze ervaringen zijn samengesteld (oorspronkelijke betekenis van Dharma) zich heden ten dage manifesteert is m.i. toch ook maatschappelijk relevant. Niet alleen activisme maar ook wetenschap, kunst, filosofie, religie en andere uitingen van onze cultuur zijn allen maatschappelijk relevant, niet?
Ujukarin zegt
@Lana helemaal mee eens. En of die anderen nu inspiratie vanuit het boeddhisme gekregen hebben of andersom is niet zo relevant, boeddhisme is binnen een paar basisgrenzen vrij flexibel. En is dat al 2500 jaar.
Waar Goff totaal uit de bocht vliegt is de associatie met ‘achterhaald’ of ‘irrelevant geworden’. Ik zou zeggen eerder het tegendeel, juist nu sommige boeddhistische concepten breder bekend en gedragen worden. En bijvoorbeeld boeddhistische ethiek is nu juist wat in de wetenschappelijke wereld totaal mist, omdat die zich op dit vlak ‘neutraal’ en ‘observerend’ willen opstellen terwijl Dharma doelbewust niet neutraal is maar je een Weg richting een Beter Mens worden wijst!
With folded palms,
Lana zegt
Ujukarin,
het boeddhisme is maar één van de vele culturele uitingen die zich bezighouden met o.a. ethiek en zelfontwikkeling. Of/en met onderzoek naar de elementen waaruit het universum en onze ervaringen zijn samengesteld. Dat je als boeddhist alles wat aansluit bij het boeddhistisch gedachtengoed boeddhistisch noemt is een keuze, een bril waardoor je naar de wereld kunt kijken, maar die je misschien ook weer af kunt zetten.
Piet Nusteleijn zegt
Het boeddhisme is niet irrelevant.
Het gras aan de andere kant van de heuvel is hetzelfde gras. De waarheid is één.
Het ís kleur. Het is eenheid in verscheidenheid.
Het boeddhisme is een onderdeel van de verscheidenheid.
Het is een kwestie van smaak?
Met groet.
Jeroen zegt
Als het boeddhisme voor Nederland maatschappelijk irrelevant is, waarom blijft de interesse erin dan groeien?
G.J. Smeets zegt
Jeroen,
of die interesse groeit weet ik niet, moet je een socioloog vragen. Los daarvan, groeiende interesse zegt niks over maatschappelijke relevantie. Astrologie, geloof in ufo’s en yoga, als willekeurige voorbeelden, hebben afgelopen vijftig jaar enorm veel aan interesse gewonnen maar zijn maatschappelijk volstrekt irrelevant.
Dus je krijgt de vraag terug: als het boeddhisme in NL maatschappelijk relevant is hoe komt het volgens jou dat het eerste en enige boeddhistische dagblad in NL er niet in slaagt om een hoofdredacteur te vinden ter opvolging van de huidige hoofdredacteur die te kennen heeft gegeven ermee te willen stoppen en hier meer dan een jaar geleden een advertentie / oproep voor die functie heeft geplaatst.
Daishin zegt
Noordkoreaans dagblad. Mijn stukje wordt niet geplaatst, terwijl de heren Smeets en Ujukarin elkaar voortdurend de maat nemen en een ego oorlog voeren.
Mijn stukje was volledig vanuit mijzelf geschreven op het stukje na dat de heer Smeets stelt dat het boeddhisme irrelevant is omdat het BD nog geen nieuwe hoofdredacteur gevonden heeft.
Blijkbaar beschermt de redactie personen die af en toe stukjes schrijven. Die kunnen zich bijna alles permitteren.
Bah, personen met slappe knieën en geen ruggengraat bij het BD.
Jeroen zegt
Beste G.J.
Wie/wat bepaalt volgens jou de relevantie voor de maatschappij als de maatschappij dat zelf niet zou doen?
Grappig dat je de (des)interesse in een soort baan relateert aan de interesse in boeddhisme. Misschien zijn de mensen die geinteresseerd zijn in het boeddhisme juist meer geinteresseerd in het zich niet engageren in het soort taken zoals die van hoofdredacteur. Of misschien moet het BD de vacature gewoon vaker/breder etaleren?
G.J. Smeets zegt
Maatschappelijk relevant is m.i. als een persoon of een groep handelingen verricht die bedoeld zijn om effect te hebben buiten de eigen kring. Ter illustratie met mezelf als voorbeeld. Ik zit in een langlopend t’ai chi klasje bij een leraar, wij zijn maatschappelijk irrelevant. Ik participeer in een burgerinitiatief ter voorbereiding van een ecocide rechtszaak, dat is maatschappelijk relevant. Ik schrijf af en toe een stukje voor BD, dat is maatschappelijk niet relevant.
Jeroen zegt
Als je het zo definieert lijkt het me meer dat maatschappelijke relevantie iets is wat van de “eye of the beholder” afhangt. Je tai chi klas zou een medestudent zo kunnen ontspannen dat hij uiteindelijk toch maar besluit Premier Rutte niet neer te steken als deze naar zijn werk fietst. Het geloof in ufos kan een bepaalde groep mensen meer zin geven in het leven en yoga kan een bepaalde groep mensen ervan weerhouden obesitas patient te worden waardoor men geen aanspraak hoeft te maken op het sociale verzekeringsstelsel…
Jo Mariën zegt
Bij de main stream media is dit soort “nieuws” al een tijdje bon ton. Dualiteit op zijn scherpst, pro en anti om duimen en vingers bij af te likken. Steekvlam artikelen die weinig bijdragen aan het geluk van ons allen.
Onderlinge afhankelijkheid bestaat, niet op de man spelen is bij voorbaat een nobele illusie.
Met warme groet.
Jo
Jaap zegt
Dat alles onbevredigend blijft. Dat alles vergankelijk is. Dat alles niet autonoom bestaat. Dat zou dan ook voor het Boeddhisme gelden? En ook voor de Verlichting?
G.J. Smeets zegt
Inderdaad daar geldt het uiteraard ook voor.
G.J. Smeets zegt
Speciaal voor zelfbenoemde boeddhisten die zich door het stukje hierboven in de kuif voelen gepikt, hier een lijstje:
Speciaal voor Ujukarin een literatuurlijstje
– ‘Ethica’ van filosoof Baruch Spinoza,
– ‘De vrolijke wetenschap’ van taalwetenschapper F. Nietzsche
– ‘De Ander’ van filosoof E. Levinas
– ‘Waar Engelen zich niet wagen’ van epistemoloog G. Bateson
– ‘De aap en de filosoof’ van etholoog Frans de Waal
– ‘The Spread Mind. Why consciousness and the world are one’ van neurowetenschapper Ricardo Manzotti https://vimeo.com/123199950
Allemaal dhamma in al z’n facetten met preciezie waar het boeddhisme een puntje aan kan zuigen. Eerst studeren en dan reageren s.v.p.
ujukarin zegt
Allemaal nuttige werken ja. Maar lang niet allemaal door de hardline-wetenschappers erkend als objectief, Nietsche bijvoorbeeld heeft nogal wat voor- en tegenstanders op dit vlak.
Maar zoals gezeg,
“En of die anderen nu inspiratie vanuit het boeddhisme gekregen hebben of andersom is niet zo relevant, boeddhisme is binnen een paar basisgrenzen vrij flexibel. En is dat al 2500 jaar.”
Eerst de aan jou gestelde vragen beantwoorden voordat je anderen de les meent te kunnen lezen waar ze wel en niet mogen reageren svp ;-)
With folded palms,
G.J. Smeets zegt
Bij mijn weten heb ik mezelf dat label nooit opgeplakt. Het is dus een non-vraag hetgeen de reden is dat ik er niet op heb geantwoord.
Ujukarin zegt
Vraag dan subiet aan JoopHa om je profiel aan te passen want rechtsboven op het scherm staat bij al je luikjes écht die titel.
Okay ik moet je commentaren/blogs dus zien als verhalen van een ex-boeddhist en beschuldigingen dat boeddhisme achterhaald zou zijn. Jammer voor je. Leveren eigenlijk geen reden meer op om te reageren omdat je verzuimt eerst uit te leggen wat de criteria zouden zijn voor een ‘moderne’ en ‘relevante’ levensbenadering. Net zoals betogen van pakweg een devoot Christen of van een diepgeworteld materialistisch-Marxist dat boeddhisme niet relevant is volgens hun geen reden zouden zijn voor me om te reageren. Ze beginnen namelijk niet met een basis van gemeenschappelijke criteria waar jij-auteur en wij-reageerders het mee eens zijn alvorens verder te kunnen praten.
MIJN criteria voor een moderne en relevante levensbenadering zouden in ieder geval zijn
* Is zowel in weinig woorden hoog-over als in diepe boeken in detail te verwoorden
* Een kind van 4 kan het begrijpen, al zou het best wel eens je hele leven kunnen kosten om het echt op alle vlakken te doen (met dank aan Bodhidharma en Boeddha zelf voor de beeldspraak)
* Hoewel in de ‘subjectieve’ sfeer zittend, want levensbenadering heeft minstens evenveel met Hart te maken als met Hoofd, erkent het alle ‘objectief’ door mensen gezamenlijk ervaren zaken dus ook de hele moderne wetenschap. Op hun eigen merites, zeker niet als totale levensbenadering maar als aanvulling-op.
Boeddhisme doorstaat al deze tests met vlag en wimpel, jouw gigantische reeks boeken maakt de sterke indruk dat jouw benadering ze faalt. Maar kom gerust met andere tests/criteria en kijk of het publiek hier, waaronder ik, die de moeite waard vind als basis van verder discussieeren…
With folded palms,
G.J. Smeets zegt
“Okay ik moet je commentaren/blogs dus zien als verhalen van een ex-boeddhist..”
Ik ben ook geen ex-boedhist. Niet labelen s.v.p. We zijn het erover eens dat we het niet eens zijn. Is o.k. wat mij betreft. En elkaar scherp houden is ook o.k.
G.J. Smeets zegt
“Allemaal nuttige werken ja. Maar lang niet allemaal door de hardline-wetenschappers erkend als objectief…”
Heb je ze gelezen, erop herkauwd en tot je door laten dringen? Zoals je met willekeurige Sutta doet? Of heb je effe gegoogeld om een indruk te krijgen waarover het zo ongeveer gaat? Je opmerking over objectiviteit in de wetenschap is iets uit vijftiger jaren vorige eeuw. En ik neem aan dat je met ‘hard-line’ wetenschappers’ eigenlijk bedoelt ‘mainstream’ wetenschappers. Maakt niet uit, ik snap dat je tijd en aandachtsspanne beperkt is. Kijk twee keer naar het filmpje waar het lijstje naar linkt. Daarin wordt de vloer aangeveegd met wat jouw ‘objectieve’ wetenschap te melden heeft over bewustzijn. Shakyamuni zou er zijn vingers bij hebben afgelikt.
Paulien van Poppel zegt
Beste G.J. ,Goff,
Dank voor je bijdragen. Het is een feit, dat de volken met leefwijzen die de verbondenheid met de aarde en al wat leeft centraal stelden het onderspit gedolven hebben. Ook het boeddhisme benadrukt de superieuriteit van de mens boven bijv. de dieren en de aarde. Terwijl die de ecologische structuur niet zo grondig in gevaar brengen. Niet vliegen, geen kinderen krijgen, ofganisaties steunen en ….. Getalsmatig zijn we met te weinig, boeddhist of niet, dus een bijdrage leveren vanuit je eigen postzegel en de realiteit proberen te accepteren, ook al doet die pijn.
Ujukarin zegt
Paulien, waaruit maak je op dat “Ook het boeddhisme benadrukt de superieuriteit van de mens”? Is niet mijn perceptie, de geweldloosheid die Boeddha voorstaat en bijvoorbeeld het daarvan afgeleide vegetarisme/veganisme, het advies te Geven inplaats van te Nemen (ook van de natuur/aarde) etc. etc. geven mij een totaal andere indruk…
With flded palms,
G.J. Smeets zegt
Graag gedaan.
Of het boeddhisme de mens als superieur beschouwt (jouw woorden) kan ik niet beoordelen. Ik kan wel beoordelen of het openbaar optreden van boeddhisten in NL maatschappelijk relevant is of niet. Mijns inziens is het dat niet. Kun je me een voorbeeld geven van een boeddhistische club in NL die actief participeert op een politiek podium. Of participeert in een maatschappelijk relevante juridische kwestie zoals Urgenda die heeft aangekaart tegen de Staat der Nederlanden? Boeddhisten schitteren door afwezigheid. Daar is niks mis mee en wat mij betreft moeten ze zich daaraan houden: maatschappelijk niet relevant zijn. Daar gaat het drieluikje over: dat het boeddhisme maatschappelijk irrelevant is en wetenschappelijk ingehaald.
Paulien van Poppel zegt
Ujukarin, ik begrijp je reactie en je hebt gelijk in wat je naar voren brengt. Wat ik schrijf is vanuit een al dan niet terecht onbehagen. Het boeddhisme benadrukt ons voorrecht om als mens geboren te zijn, met een bepaalde reden Toch proef ik vaak een soort superieuriteitsdenken t.a. De guru die gevolgd wordt, de juistheid van de leer, de (onjuiste) uitleg van de leer, i.h.a., de himalaya of andere verwegistanreizen. Een soort préoccupatie met hoe het allemaal in elkaar steekt,de persoonlijke beleving, verlichting. Misschien mis ik de activistische kant/uitwerking vaak in de thema’s.
rob zegt
Oh wat een pijnlijke demonstratie van dukkha met gevouwen handpalmen.
Ujukarin zegt
Helemaal mee eens, Paulien! Volgende maand een tweeluik over die geengageerde kant, ik zie je dan graag hier terug ;-)
With folded palms,