De tak met haar knoppen krijgt bloesem en draagt vrucht, sterft af en in de volgende lente is er weer opnieuw de beloftevolle knop die bloesem draagt en opnieuw weer vruchten zal geven. Het is een metafoor voor ons eigen leven met hun wisselende perioden van voorspoed en tegenslag, angst en vrede, wanhoop en gemoedsrust, waarin genade ons kan toevallen. Verdragen en het uithouden bij ziekte, ongemak, ouderdomskwalen, verraad en tegenslag. Het was ook de leefregel van Nietzsche: ‘Amor Fati’, wat zoveel wilde zeggen als: wees moedig en heb je lot lief. Aanvaardt wat is en maak het tot de opdracht in je leven; onderzoek wat het jou hier en nu wil zeggen. Blijf bidden, blijf wachten en waken, en blijf vertrouwen dat die diepere laag in ons zal openbloeien. Daar raken we aan het wonder van het bestaan: de tak met de kersenbloesem, onze ware natuur.
Ton Lathouwers
Boeddhisme en psychotherapie
Kan de leer van de Boeddha ons helpen bij geestesziekten? Enerzijds heeft de Boeddha meerdere malen benadrukt dat zijn leer er niet een is van deze wereld. Hij had zelf alle banden met de wereld verbroken voordat hij aan zijn verlossingsweg begon. Dit was niet omdat hij een trauma had, maar omdat hij niet meer afgeleid wilde worden door alledaagse problemen. Zijn belangrijkste leerlingen waren daarom allemaal monniken en later nonnen. Aan de andere kant wordt de Boeddha ook wel eens de grote heelmeester genoemd en hebben de laatste decennia psychotherapeuten zich laten inspireren door met name de boeddhistische meditatievormen, vooral in de Verenigde Staten. Je zou je kunnen afvragen of dit geen oneigenlijk gebruik is, of niet meditatie wordt gereduceerd tot een trucje om tot rust te komen.
Luisteren naar onze innerlijke stem
De wereld is veranderd en vrede in West-Europa is niet meer vanzelfsprekend. Al decennia lang woeden er oorlogen in gebieden ver van ons vandaan, waardoor we ons betrekkelijk veilig konden blijven voelen, zoals in het Midden-Oosten en Afrika die maar blijven voortwoekeren en leiden tot verschrikkingen en ontberingen met enorme aantallen vluchtelingen tot gevolg. De dreiging van onheil gaat ons sinds kort weer heel direct aan. Maar er is geen verschil tussen mensen waar ook ter wereld. We zijn allemaal mensen en overal ter wereld leven we met hetzelfde verlangen naar veiligheid gezondheid, vrede en geluk.
Boeddhistische doeners en denkers – de serie 76
Ik weet, ik begin pas. Ik heb geen verwachtingen. Ik beoefen. Maar ik wens dat ik altijd de geest van een beginneer mag behouden.
In memoriam Ton Lathouwers (bis)
De laatste tekst die Ton met zijn dharma-opvolgers deelde was een tekst uit de Mumonkan: “Laat elk woord, dat uit je hart komt opwellen als dat aller diepste, als het familiejuweel zo intiem, zo krachtig dat heel het universum opnieuw tot bestaan komt”.
Taigu – Oude en nieuwe zenideologie ontleed
Beoefenaren in westerse zensangha’s zijn niet in staat tot de belastende geestelijke capriolen die voor zenmonniken in een kloosteromgeving met continu verblijf mogelijk waren. In een vereenvoudigde zenbeoefening is er geen plaats voor een flirt met een overtrokken vorm van contemplatie. Hooguit kan er hier worden geëxperimenteerd met een zenervaring op een wijze die past bij een tijd waarin onthaasting even belangrijk is als ons functioneren als goed geïntegreerde, individuele leden van de maatschappij. De tijd is verdergegaan en wij staan dichter bij andere bronnen van verlichting uit onze eigen cultuur dan bij de cultuur waarin het zenboeddhisme is ontstaan. Zou dit niet een beter uitgangspunt zijn dan proberen geforceerd de wijsheid van een vreemd verleden te repliceren?
Gedachten over een Haiku 24 – anoniem
In deze haiku kan uit de bespiegeling in de eerste twee regels worden opgemaakt dat de dichter in de winter van zijn leven is. Die lijn wordt doorgetrokken naar de vorst in de laatste regel. Maar dat is wel wat voor de hand liggend. Misschien zelfs een ‘westerse’ gedachte. Vanuit onze traditie om poëzie te interpreteren en betekenis te geven aan het geschrevene.
Afscheid Ton Lathouwers – ‘in vervoering boven de wolken’
Hij wilde geen toespraken tijdens de dienst en heeft zelf een tekst voorgelezen van Anton Blok, die tevoren op band was opgenomen. De tekst is uit zijn boek: “Zij is altijd soms”.
Edel – Ton
Dat het zou voortgaan, dat was zijn grote bekommernis. Hij had aan een aantal mensen transmissie gegeven. Hij besefte dat transmissie altijd weer tot problemen leidt. Maar transmissie is geen eretitel. Het is een missie. Wat mij betreft is het nog veel meer een passie. De passie om het mooiste wat je gekregen hebt, door te geven. Een titel kan daarbij helpen of in de weg zitten. Maar zonder passie houdt het op.
Boeken – Je kunt er niet uit vallen
Ton Lathouwers laat als onconventionele zenleraar zien hoezeer de inzichten van zen in vele religieuze tradities aanwijsbaar zijn, ook bij denkers als Sjestov, Nietzsche, Kierkegaard en zelfs Sovjetauteurs die geen religieuze taal meer hadden.
Ton Lathouwers: ’het is altijd de enkeling die lijdt’
Ton Lathouwers: ‘Het is een groot gevaar dat we in aantallen gaan denken. Zoveel mensen hebben corona…’ ‘Het aantal besmetten stijgt, of daalt…’ ‘Zoveel mensen zijn genezen..’. Et cetera. Al zou slechts een enkel mens lijden aan het corona-virus, dan is dat al verschrikkelijk. Misschien is dat nog wel wanhopiger, want dan ben je de enige.’
Ton Lathouwers, zenmeester Hui-Yu Roshi overleden
Ton Lathouwers, Zenmeester Hui-Yu Roshi is zaterdagavond 16 november om half zes overgegaan naar een andere werkelijkheid. Hij is over het lijden van deze wereld heen, in het licht. Onderweg naar de zendo rolde steeds vaker het zinnetje: “Going slowly into eternity” over zijn lippen. Een priestervriend had dit ooit tegen hem gezegd. Hij hield van dat zinnetje. De laatste jaren vielen steeds meer mensen om hem heen weg, zijn zoon Wladimir, goede vrienden en ‘reisgenoten’ uit het verleden. Hij begon een verlangen naar de eeuwigheid te ontwikkelen, waarvan hij overtuigd was, dat we daar samenkomen met onze geliefden. Hij geloofde daar stellig in.
De dharma die door ons heen vloeit
Kortom, boeddhisme is niet makkelijk. Je kunt wel hopen dat al het inzicht, samengebald in het moment, in meditatie tot je komt, maar zonder je hersens te gebruiken zou werkelijk inzicht wel eens bij ijdele hoop kunnen blijven.
‘Iedere dag is een goede dag’
Een paar weken geleden kreeg ik een vraag over de Satipatthāna soetra. Ik vind het fijn vragen te krijgen omdat het de mogelijkheid biedt aan te sluiten bij wat er leeft. Het was een vraag of de Satipatthāna soetra (MN 10) een rol speelt binnen de zentraditie. Die vraag kun je verbreden naar de gehele Pali-Canon. Het is een hele concrete vraag en het kwam goed uit, want ik was net bezig me te verdiepen in de Bhaddekaratta soetra (MN 131) een andere soetra uit de Pali-Canon.
‘Zingen geneest de bronnen van het donker’
Iedere religie kent haar eigen feesten en rituelen. Boeddhistische feesten herdenken de belangrijke gebeurtenissen uit het leven van de Boeddha, geboorte, verlichting en parinirvana. Ik voelde me nooit zo vertrouwd met deze feestdagen tot ik de analogie met christelijke feestdagen zag, waarop momenten uit het leven van Jezus worden herdacht, zijn geboorte, overlijden, verrijzenis en openbaring. Toen ging het schuiven en gingen ze voor me leven. Met de feesten kon ik ook de rituelen met nieuwe ogen zien, want ze geven betekenis aan mijn leven; aan mijn eigen geboorte en ontwaken, mijn eigen dood.
Een mateloos verlangen
‘Alles is er en niets ontbreekt’ is een regel die vele zenmeesters hanteren. Het is een heel eenvoudige regel maar van een grote diepgang, die me jarenlang heeft gefascineerd en beziggehouden. Ik voelde hem wel aan, maar begreep het niet. Alles is er, maar we zoeken het in de verkeerde richting en meestal buiten onszelf. Lin-Chi, de grote Ch’anmeester uit de Tang periode zei het al tegen zijn monniken: “Alles is er, maar jullie draven maar rond op zoek naar het Ene”.
Zitten in verbondenheid – Ieder moment opnieuw geboren
Dukkha en anicca zijn feitelijke constateringen over de werkelijkheid zoals die is. We weten dat het leven onbestendig is, het zit vol onverwachte gebeurtenissen, iedere dag opnieuw in het groot en in het klein. We snakken naar vrede maar leven met oorlogen. Zoals het buitensporige geweld in Gaza en de Palestijnse gebieden. Zoals de oorlog in Oekraïne en ‘stalinisering’ van Rusland, gelegitimeerd door de patriarch van de Russisch orthodoxe kerk, waar mensen die een gevaar voor het systeem vormen op brute wijze worden uitgeschakeld.
De essentie van het boeddhisme
De mensen waren er onwaarschijnlijk gastvrij. Omdat ze wisten dat we graag mediteerden hadden ze daarvoor een aparte ruimte voor ons ingericht. Maar alleen wij mediteerden. Was meditatie dan niet de essentie van zen?
‘Een gebroken hart is een open hart’
Het is bekend dat Maha Karuna Ch’an geworteld is in de Chinese Ch’an traditie van Lin Chi (Rinzai in Japan). Teh Cheng, patriarch van die lineage en leraar van Ton Lathouwers gaf hem in 1986 transmissie. De FAS van Hisamatsu, de andere pijler is een beweging die kort na de 2de WO ontstond. Die band begon in 1971 na een ontmoeting van Ton Lathouwers op een reis naar Japan met Masao Abe, leerling van Hisamatsu. De ontmoeting was een keerpunt in zijn leven.
Zitten in verbondenheid – Met nieuwe ogen zien
Op onze reis door het leven, in de ontmoetingen en aanvaringen, in het goede dat we doen, in de dwalingen, in tijden van crisis en periodes van vreugde en geluk, precies daar liggen kansen voor innerlijke groei, om te worden wie we ten diepste zijn. Dat is de plaats van onze beoefening.
Oosterse renaissance
Ik was drie keer in India en praatte er met hindoes over. Ze vonden het regelrecht onvoorstelbaar dat een christelijk gedoopte Europeaan yoga probeerde te begrijpen.
‘Je bent aanvaard zoals je bent’
Toen ik hem in de jaren ´80 interviewde met Emile Hollman, viel me op dat Ton Lathouwers ergens helemaal geen klassieke boeddhist was. Als hoogleraar Slavische talen in Leuven raakte hij diep onder de indruk van Russische schrijvers. Hij stond ook verder voorbeeldig open voor vrijwel iedere anders denkende.
De Nieuwe Wereld – Jelle van Baardewijk in gesprek met Ton Lathouwers
Jelle van Baardewijk is begonnen met mediteren. Graag neemt hij je mee op deze reis. De eerste stop die hij maakt is in Zutphen. Om met niemand minder dan Ton Lathouwers in gesprek te gaan. Ton is een instituut in de zengemeenschap in Nederland.
Doel of intentie?
In de tijd toen ik nog maar pas was beginnen mediteren, bij Ton Lathouwers in Leuven, belde ik op een dag Ton op. Waarover kan ik mij niet meer herinneren, maar ik herinner me wel dat ik begon met de vraag: ’stoor ik niet?’. Ton antwoordde prompt: ‘Ik was nu net aan het mediteren en ik stond op het punt de verlichting te bereiken’. Het was uiteraard een grapje maar je kunt het ook horen als een moderne koan.
