• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Chinees boeddhisme » godsdienst » Over Theologie 18 – De Reformatie

Over Theologie 18 – De Reformatie

23 mei 2022 door Dharmapelgrim

In het najaar 2021 beloofde ik min of meer een cursus theologie te gaan volgen. De schriftelijke cursus telt maar liefst 48 lessen en ik denk dat er over iedere les ongetwijfeld iets valt te schrijven, doordat de inhoud mij op gedachten zal brengen die ik wel wil delen. Vandaag:

De Reformatie

De meeste mensen die Erasmus kennen, kennen hem waarschijnlijk als humanist. Dat klopt. Hij was als christelijk humanist en biblicist één van de grondleggers van het bij ons bekende humanisme. Hij pleitte voor afschaffing van allerlei kerkelijke gebruiken en was voorstander van een eenvoudig christendom, gebaseerd op de bergrede. Hij zag voor korte tijd in Luther (die ná hem kwam) een geestverwant, maar liet de monnik uiteindelijk toch links liggen nadat Luther nogal heftig met een geschrift “Over de onvrije wil” reageerde op een publicatie van Erasmus dat “Over de vrije wil” heette. Erasmus was duidelijk: alleen door een vrije geest kon een mens tot ware vroomheid geraken. Onwetendheid en onkunde leiden de mens tot onvrijheid, intolerantie, fanatisme en strijdlust, vond hij. Ik weet niet of Erasmus ooit van Boeddha had gehoord, maar hij zou mijns inziens met zijn pleidooien voor ‘de middenweg’ een prima boeddhist zijn geweest. Hij was evenwel een diepgelovig katholiek en vooral ‘bemiddelingstheoloog’. Als zodanig was hij zeker een reformer.

In de zestiende eeuw waren er allerlei groepen wederdopers actief. Dat was géén eensgezinde club. Je had radicalen en gematigden. Ze hadden gemeen dat ze allemaal de kinderdoop afwezen omdat ze vonden dat alleen volwassenen in staat waren te begrijpen wat de doop precies inhield (een bewuste keuze om Christus te volgen), maar daar bleef het wel zo’n beetje bij. Sommige groepen hielden er ronduit communistische of zelfs anarchistische ideeën op na (zo zou je die ideeën tegenwoordig wellicht noemen); vonden polygamie toelaatbaar of riepen eigen (door niemand erkende) koninkrijkjes uit. Hoe ook, het giste en borrelde in christelijk Europa. De katholieke kerk had het er maar moeilijk mee, en daar kan achteraf best wel wat begrip voor zijn, gelet op het fanatisme van sommigen van sommige rebelse voormannen die zichzelf soms als  profeet zagen, zoals de Haarlemse bakker Jan Matthijs die zich als de  oud-testamentische profeet Henoch aan het volk presenteerde. (Over de Bijbelse figuur Henoch is van alles te vertellen, maar of dat allemaal waar is, weet geen mens.) Een bekende maar gematigde wederdoper was eerst pastoor in Friesland: Menno Simons. Van hem stammen de Mennonieten af, beter bekend als “Doopsgezinden”. Van Mennonieten is bekend dat zij principieel tegen wapengeweld zijn en ook de dienstplicht afwijzen. Tijdens het beleg van Groningen (1672) hielpen zij daarom niet mee de stad te verdedigen, maar zij maakten zich wél nuttig door gewonden te verzorgen en branden te blussen. Tegenwoordig kun je Mennonieten overal in de wereld vinden, vooral in Noord Amerika. Mijn eigen grootmoeder zat in Zaandam in een doopsgezind bejaardenhuis: het Mennistenerf. En op de Veluwe heb je een doopsgezind broederschapshuis dat zeer geschikt is voor familievakanties.

Zwitserland bracht zowel Zwingli (1484-1531) als Calvijn (1509-1564) voort. Zwingli kwam uit het Duitssprekende deel en Calvijn uit het Franssprekende deel.  Beide hervormers gingen in hun kritiek op de kerk verder dan Luther. Aanhangers van Zwingli hielden het op den duur uitsluitend bij gebed, bijbellezen en preken. De rest (en dat was heel wat) werd afgeschaft of zelfs verketterd. Zwinglianen moesten bijvoorbeeld niks hebben van wederdopers. Die werden zo nodig zelfs geëxecuteerd! Kortom: ze waren behoorlijk radicaal. De Franse Calvijn was wat milder, en ook begaafder en beschaafder (zegt men) dan Zwingli, die meer van het type ‘van dik hout zaagt men planken’ was.  Calvijn schiep orde – eerder een ijzeren tucht – in de chaos die in zijn landstreken was ontstaan door al het hervormingsgedoe. Hij deed dat onder meer door vier ‘ambten’ aan te stellen in gemeenten die zijn leer volgden: doctoren, predikanten, diakenen en ouderlingen. Ieder had een eigen takenpakket en aandachtsgebied. Daarnaast stelde hij voor iedere gemeente twee commissies in: één voor toezicht op de leer en het aanstellen van predikanten, en één om het morele leven van de gewone gemeenteleden in de gaten te houden en zo nodig recht te spreken. Alles wat maar enigszins luxueus of frivool was, ging in de ban. Het Calvinisme was een stroming van orde, netheid, gehoorzaamheid, soberheid en ingetogenheid. Ik zou haast zeggen: verplichte orde, verplichte netheid, verplichte zus en verplichte zo. Wie zich er niet aan hield, haalde zich de toorn van de commissie op de hals, en daarmee van de gemeente… En tegenwoordig is dat hier en daar in Calvinistische kringen (onder gereformeerden dus) nog steeds zo.

Dat dit leidt tot hypocriet gedrag, is voorstelbaar. Bloed kruipt nu eenmaal waar het niet gaan kan. Ik herinner mij dat een jonge achterbuurman ooit bij mij thuis voetbal kwam kijken, omdat hij geen televisie mocht hebben als onderwijzer op een Calvinistische school. Televisies waren luxeartikelen – dus ‘verboden – en voetbal kijken was een zonde. Maar ja … bij mij kwamen nu eenmaal géén ouderlingen over de vloer, dus daar was hij veilig.

De reformatie – met name het Lutheranisme – schoot vooral in Noord-Europa wortel. Daar is de meerderheid van de gelovigen tot op de dag van vandaag Luthers.

In Engeland verloor de katholieke kerk aan gezag doordat koning Hendrik de VIII uit hartstocht voor Anna Boleyn af wilde van zijn vrouw Catharina van Aragon. Scheiden vond de paus geen goed idee. Als reactie daarop verwierp Hendrik het gezag van de paus, riep zichzelf uit tot hoofd van de kerk en stichtte daardoor min of meer de Anglicaanse kerk. Het huwelijk met Catharina werd netjes ongeldig verklaard en hij huwde met Anna (om haar later te laten onthoofden.) Ik schrijf dit zo in een paar zinnen, maar in werkelijkheid zat het uiteraard iets gecompliceerder in elkaar. Wat ik maar wil zeggen: de reformatie verliep in de tijd tussen tussen 1450 en 1600 langs allerlei breuklijnen en voltrok zich op allerlei manieren. Iedere reformator vond uiteraard dat ie gelijk had, het juiste inzicht bezat en vooral Gode welgevallig handelde. De anderen hadden het dus gewoon bij het verkeerde eind en dwaalden in meer of mindere mate. Aan het eind van het liedje waren er tientallen verschillende christelijke kerken, en keerden ook steeds meer mensen zich definitief van het geloof af om seculier (ontkerkelijkt) verder door het leven te gaan. Het proces van ontkerkelijking is nog steeds gaande.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Dharmapelgrim, Geluk, godsdienst Tags: Calvijn, eformatie, Erasmus, Luther, Mennonieten, onvrije wil, Zwingli

Lees ook:

  1. Boeken – Ecodharma Buddhist Teachings for the Precipice
  2. Over Theologie deel 16- Moderne Tijd
  3. Vrijdag Zindag – protestantse laboratoria
  4. Over Theologie deel 17- Moderne Tijd (2)

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Carla zegt

    24 mei 2022 om 11:11

    Beste Dharmapelgrim, ik zie dat u nog niet op de helft bent. Toch wil ik u , nu al, heel hartelijk bedanken voor alles wat u schijft naar aanleiding van uw theologieopleiding. Ik lees uw bijdragen met veel plezier en steek er veel van op. Uw schrijfstijl is heel fijn en soms ontbreekt de humor ook niet. Dank, veel dank voor het delen.
    Met warme groet, Carla

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

01 feb
Online Lezingenserie 'Spirituele wetenschap - De nieuwe wetenschappelijke mentaliteit (1)
1 feb 23
01 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
1 feb 23
02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
02 feb
Stiltemeditatie
2 feb 23
02 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
2 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Kan je jezelf dom leren?

    Rob van Boven en Luuk Mur - 5 januari 2023

    We hebben twee hersenhelften en deze hebben ieder een eigen manier om de wereld te begrijpen. De rechterhersenhelft (R.H.) beleeft de werkelijkheid rechtstreeks en de linkerhersenhelft (L.H.) maakt zich een voorstelling van de wereld en probeert vanuit die voorstelling de wereld te begrijpen. De wereldbekende psychiater en filosoof Iain McGilchrist* heeft er zijn levenswerk van gemaakt om de (samen)werking van deze twee asymmetrische hersenhemisferen te onderzoeken.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Autolyse voor gevorderden
    • Het jaar 2023 – dag 31 – handenschuddenenzwaaien
    • Protest Tibetaanse studenten tegen Amerikaans bedrijf
    • De oorlog die zo dichtbij woedt
    • Je bent goed zoals je bent…

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens