Een jonge vrouw loopt, het hoofd gebogen, schichtig langs de muren van de huizen en probeert zich met de schaduwen te versmelten. Een andere jonge vrouw maakt zich los uit een groepje mensen en blokkeert de vrije doorgang naar de kliniek. ‘Weet je wel dat je kindje niet kan kiezen?’ Ze duwt een paar gekreukelde foto’s bijna in het gezicht van de schichtige vrouw.
Jawel, de abortusdiscussie.
Op de foto’s staat een soort medisch-religieuze porno. Een helse klucht, een bizarre uitnodiging om toe te tasten. Een in stukken gehakte foetus voor wie er maar trek in heeft. Recht uit de onderbuik, letterlijk en figuurlijk.
De schichtige vrouw in kwestie heeft al een heel traject achter de rug van ontzetting over de ontdekking van haar zwangerschap, innerlijke tweestrijd, heftige discussies met familie, vriendinnen, en/of de bevruchter, en tenslotte een tocht door het medische circuit. En dan de beslissing om haar moverende redenen die niemand iets aangaan, behalve haar, de schichtige zelf. En ja hoor, daar komt een christelijk bewogen leeftijdgenote nog wat religieus zoutzuur in de schrijnplek van de schichtige vrouw gooien. Niet uit mededogen met de foetus of de vrouw, maar omdat ze gelooft in Gods gebod. Behorend tot een gelukkig krimpend clubje mensen, dat als kenmerk heeft zich drukker te maken over het óngeboren, dan over het gebóren leven. Intussen wordt heftig op het schuldgevoel van de schichtige vrouw ingepraat. Twee verpleegkundigen uit de kliniek komen naar buiten, slaan een arm om haar heen en begeleiden haar verder naar binnen.
Wat bezielt het ene mens om het andere opdringerig voor te willen schrijven wat wel en wat niet mag?
Vooral, en in de eerste plaats: Geloof.
Wat is de definitie van geloof? Een (op niets gebaseerde) aanname, verankerd in het brein, dat iets zó is, en niet anders.
Verder: een opvatting en een overtuiging. Het eindproduct van een cognitieve activiteit, liggend in het verlengde van het geloof.
Een kenmerk van al dit soort postulaten is, dat het gevoel van zeker weten alleen maar sterker wordt naarmate de postulaten in kwestie meer aangevallen of uitgedaagd worden.
Het is natuurlijk helemaal geweldig als de voorschrijvers zich gesteund weten door Heilige Geschriften, zoals de Bijbel, de Koran, de Sutra’s of de Tantra’s.
‘Het staat er duidelijk,’ wordt er dan geroepen alsof gedrukte letters een soort intrinsieke waarheid bevatten waar een ongelovige niet omheen kan. Intussen oefenen dit soort lieden in woord, daad en geschrift nogal eens een ware terreur uit op mensen die in een levensbeknellende situatie verkeren. Ongewenst zwanger bijvoorbeeld, zelfs ten gevolge van verkrachting. Of verrekkend van de pijn, uitzichtloos lijdend sterven, tot in elke vezel angstig. Of tot in de grond en dieper depressief. Met als kenmerk geen enkel perspectief op verbetering van de situatie.
Voortijdig stoppen met fysiek leven mág niet. De opgetelde breinactiviteit van mensen wier mening steunt op zo’n postulaat botst met ruimdenkenden. De zo ontstane maatschappelijke discussie resulteert uiteindelijk in wetgeving. En in de schaduw daarvan in gelegaliseerde terreur. Met geen andere basis dan een sterk gevoel van het Zeker te Weten, want het stáát er. Een innerlijke overtuiging. Een gnosis.
In het boeddhisme mag je het gelukkig zelf allemaal weten, hoewel het er daardoor niet per definitie gemakkelijker op wordt, zo’n beslissing. Geen geestelijken uit hinayanistische, mahayanistische of vajrayananistische kring zullen zich bij een abortuskliniek melden met schokkende gruwelfoto’s van stukjes foetus. Desgevraagd (en soms ook wel eens ongevraagd) zullen de meesten verklaren dat het doen van abortus, euthanasie of suïcide, karmisch gezien nou niet zo’n héél gelukkige actie is. Er zal naar de sutra’s verwezen worden, of naar de tantra’s (‘Het staat er in!’). Naar wat Boeddha verondersteld wordt gezegd te hebben of gedacht heeft. De Dalai lama heeft ook wel eens iets met betrekking tot vroegtijdige levensbeëindiging gezegd. In de sfeer van: ‘Het is moeilijk om hier iets in het algemeen over te zeggen. Het is ieders eigen beslissing, er zijn gevallen waarin ik het kan begrijpen. Een boeddhistische mening opdringen aan hen die niets met boeddhisme hebben is even onacceptabel als zinloos. Mijn zegening en gebeden vergezellen hen die voor een dergelijk moeilijk besluit staan.’
Dan is er ook nog de LHBTI-discussie (als ik een lettertje vergeet moet u mij dat maar vergeven). Een Poolse staatssecretaris van Justitie dreigt met een boycot van IKEA. U weet wel, met van die meubels waarvan je aan de drank gaat, omdat je ze vrijwel nooit volgens de handleiding gemonteerd krijgt. IKEA had een katholieke medewerker ontslagen die zich kritisch over een solidariteitsbetuiging van het bedrijf met LHBTI-mensen had uitgelaten.
Nou hoeft dat ontslaan van mij ook weer niet, maar wat mij opvalt, is dat hoe orthodoxer een geloof, hoe sterker de neiging om zich opdringerig met de intiemste zaken des levens bezig te houden. Welk geslachtsdeel op welke plaatsen en onder wat voor omstandigheden gebruikt mag worden is niet aan jezelf. Of je leeft of sterft door eigen toedoen – toch ook behoorlijk intiem – is ook niet aan jezelf, maar aan hen die zich vertegenwoordigers voelen van een door niemand ooit geziene godheid. Ook in boeddhistische kringen wordt de discussie wel eens dermate fel gevoerd dat de valsgezongen psalmen uit onze christelijke cultuur hierin zacht doorklinken. Ook in discussies in het BD. Er zijn mensen die het ‘breken van het eerste voorschrift’ als een soort absolutisme hanteren. ‘Je doet het wel, slecht karma, eigen schuld dikke bult, punt uit, of je doet het niet, goed karma, braaf geweest.’ Er is natuurlijk helemaal niemand die het alleenrecht op karma-kennis kan claimen, evenmin als geloof in een archetypische opperbaas. En er is al helemaal niemand die de baas in je onderbroek, baarmoeder of slaapkamer hoeft te spelen en er is tenslotte niemand die voor u en mij bepalen kan of we wel of niet nog even door moeten lijden. Geloof, geboren of ongeboren, het is in de palm van je eigen hand.