De leegte van de Hartsoetra
Hier, Śāriputra, is vorm leegte leegte juist is vorm, vorm bestaat niet zonder leegte, leegte niet zonder vorm. Wat vorm is, is leegte. Wat leegte is, is vorm. Dit geldt net zo voor gevoel, kennen, disposities en bewustzijn.
Traditioneel worden “geboorte en dood” als tegenstellingen gezien. Waarvan geboorte als begin gezien wordt en dood het einde. Het zijn gedachten die mensen al eeuwenlang leiden. Voor mij ligt het meer voor de hand om te spreken van “leven en dood”. Het woord leven is ruimer en veelomvattender dan geboorte, alle leven heeft te maken met dood. Leven dat wordt bekeken met angst en verwarring. Het is geworteld in de gehechtheid van het leven en het zich eraan vastklampen als een waarin individuen zichzelf zien als alleen in de wereld.
Het idee helpt om te zien/ervaren dat leven en dood deel uitmaakt van een groter proces. Het is niet een leven waarin we zijn verlaten, waardoor we bang zijn voor de dood. Het suggereert dat we onze geest openen voor het volledig omarmen van een realiteit waarin het leven zichzelf ziet als onderdeel van een grotere configuratie en proces.
De dichter Zeshin lijkt in de openingswoorden “geboorte en dood” in de overtuiging dat de concepten tegenstellingen zijn, terwijl dit in feite alleen is hoe ze “lijken” te zijn. Dood en geboorte lijken nogal uiteen te liggen, waarbij de dood het einde of de afwezigheid van het leven symboliseert, terwijl ze een eenvoudig deel van het leven en menselijk bestaan uitmaken.
Om tot een conclusie te komen: Er is meer dan “geboorte en dood”.