Geweld is zo oud als het universum, met de oerknal is die uit geweld geboren. Lange tijd mochten we blij zijn in dit werelddeel te leven. Na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog ontstond een gevoel van vrede in West-Europa. De brandhaarden die er waren of leken te ontstaan in Oost-Europa losten zich op. Soms met geweld. Hongarije. Mensen ontdeden zich van dictators, nieuwe grepen de macht. De Muur viel, Oost- en West Duitsland werden herenigd en vormen nu een democratische staat. De Europese Unie was een feit; een werelddeel van vrede en welvaart.
Schietpartijen en bomaanslagen in Orlando, de Verenigde Staten, waar een man 49 mensen in een club voor homo’s doodde. De zinloze actie kan gezien worden als een aanval op de homogemeenschap. Frankrijk werd vorig jaar meerdere malen getroffen, deze week werd een politie-echtpaar in eigen woning omgebracht door een terrorist, en dood en verderf in België -vandaag is nog een aanslag verijdeld- beheersen nu ons denken, elke dag weer kunnen onschuldige mensen het slachtoffer worden. Deze week werd het Britse parlementslid Jo Cox op straat doodgeschoten door een man die banden lijkt te hebben met een ultrarechtse beweging. Hoe gaan we in boeddhistische zin met die nieuwe werkelijkheid om?
Aversie tegen geweld is geweld
Wat is geweld, agressie, bruutheid, enzovoort? Geweld komt voort uit de wens ‘om bestaan.’ Elke vorm van bestaan is geweld. Je bent misschien in de veronderstelling dat vrede, vreedzaamheid, niets met geweld of oorlog te maken heeft, maar net zo als duisternis de voorwaarde is voor licht, zo is oorlog de voorwaarde voor vrede. Het zijn de voor en achterkant van een en de zelfde munt. Wij ervaren oorlog en vrede als twee afzonderlijke zaken, maar ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Boeddhistische geschriften lichten dit toe maar zijn soms moeilijk toegankelijk, dat komt omdat we ze vanuit dualisme benaderen. In de Sandokai-sutra staat,…nee laat ik simpelweg de hele sutra maar plaatsen. Als ik een gedeelte uit de sutra toelicht doe ik jullie geen recht.
Sandokai
Onzichtbaar werd vanuit het Westen het geestesgoed van India’s grootste wijze, als geheel en in zichzelf compleet naar het Oosten overgebracht. Dit is tot op heden helder en actueel gebleven, zoals een pas ontsproten bergbeek.
Onder mensen zijn wijzen en dwazen, maar op het pad bevindt zich nog een noordelijke, nog een zuidelijke patriarch. Noord of Zuid, als je hier geboren bent, raak je door je idealen te volgen gehecht aan zaken in dit leven. Deze gehechtheid vormt alle desillusies die je later zult ontmoeten.
Alle zintuigen, en dat wat wij er mee waarnemen, vormen een eenheid. Toch behoudt alles zijn eigen unieke plaats. Alles is met elkaar verbonden en is tegelijkertijd onafhankelijk. Afhankelijk en tegelijkertijd zelfstandig.
Vorm en gevoel creëren al de verschillende zaken die wij zien en ervaren. Geluid maakt onderscheid tussen aangenaam en onaangenaam. In duisternis is er geen onderscheid, duister maakt alles één. Licht maakt scheiding tussen goed en slecht. De eigenschappen van de vier elementen trekken zich terug, zoals een kind naar zijn moeder vlucht.
Zie!
De hitte van het vuur, het waaien van de wind, de vloeibaarheid van water, het massieve van de aarde; ogen om te zien, geluiden die we horen, reuk, de tong die het zoet, zout, bitter en zuur proeft.
Al deze op zichzelf staande zaken, zoals blaadjes ontsproten aan de wortels van een boom, ze hebben een begin en eind en keren terug naar hun oorsprong. Woorden zoals hoog en laag, meer en minder zijn alleen ten opzichte van elkaar te gebruiken.
In alle licht bevindt zich duister. Een onverklaarbaar duister wat één is met het licht. In alle duister is licht, maar net als bij het duister is dit licht onvindbaar.
Licht en duister zijn een eenheid zo als je linker en je rechter voet in lopen een harmonische eenheid vormen. Alles in dit gebeuren is ondeelbaar en geeft ongekende mogelijkheden;
De twee functies rusten en leven in elkaar.
Zie!
Het bijzondere verschijnt in het gewone, zoals een deksel wat op een doosje past.
Zie!
Het bijzondere verschijnt in het gewone, zo als in de schemer de dag de nacht ontmoet. Door dit te lezen zou je het volledige begrip wat in deze woorden ligt verborgen deelachtig kunnen worden.
Zie! Hoor!
Ga niet uit van je eigen oordeel, vergeet wie je denkt te zijn. Als je via je zintuigen de fundamentele waarheid niet ziet, hoe zou je dan ooit het pad, waarvan het bestaan gegarandeerd is bereiken? Ongeacht hoe ver en lang je zou lopen.
Als je het pad niet ziet, zie je het ook niet als je er op loopt.
Als je het pad bewandelt, zijn ver en dichtbij opgelost.
Als je dit verliest, verschijnen bergen en rivieren als obstakels. Vol respect zeg ik een ieder die verlichting zoekt: Verspil je tijd niet.
De laatste zin is het belangrijkste:
‘Vol respect zeg ik een ieder die verlichting zoekt: Verspil je tijd niet.’
Dit leven is waardevol, in dit leven krijg je alles aangereikt om tot boeddhaschap te komen. Verspil het niet.
Terug naar de sutra waarin het volgende staat.
In alle licht bevindt zich duister. Een onverklaarbaar duister wat één is met het licht. In alle duister is licht, maar net als bij het duister is dit licht onvindbaar.
Licht en duister zijn een eenheid zo als je linker en je rechter voet in lopen een harmonische eenheid vormen. Alles in dit gebeuren is ondeelbaar en geeft ongekende mogelijkheden; De twee functies rusten en leven in elkaar.
Ik neem aan dat iedereen het Yin-Yang symbool kent Voor diegene die het niet kennen, het zijn een zwarte en een witte komma die in elkaar grijpen en zo een cirkel vormen. In de witte komma zit een zwart cirkeltje en in de zwarte een wit cirkeltje. Dit is het symbool voor ons dualistisch bestaan. Hoe weet je dat iets hoog of groot is? Een willekeurig object is niet groot of klein. Een pen is groter dan een paperclip, maar je kunt niet zeggen dit is een grote pen. En… als je dat zegt heb je een voorbeeld in je gedachten, pennen hebben meestal een zelfde afmeting, als een pen daar niet mee overeen komt noemen we die groter of kleiner
Je hebt er reeds een voorstelling van gemaakt in je geest; de geest maakt onderscheid tussen hoog en laag dik dun enzovoort. Om met de geest verder te gaan:
De basis waar het zenboeddhisme zich op beroept is het verhaal waarin een groep leerlingen de Boeddha om een lezing verzoekt. De Boeddha doet niet meer dan een bloem omhoog houden, dat is zijn lezing. Kashyapa, een leerling van de Boeddha, straalt bij het zien van de bloem,…. En de gewaarwording van zijn eigen geest.
Wat is de gewaarwording van je eigen geest? Dit vraag ik aan jou,…jij die dit leest: Wie beziet de wereld, het universum, de sterren, wie is het die kijkt, hoort, proeft, ruikt en voelt? Jij toch.
Ja,…maar iedereen ruikt, ziet, proeft, hoort en voelt. O ja? Hoe wil je controleren of dat werkelijk zo is? Jij bent de enige die de werkelijkheid van deze wereld, de werkelijkheid van het universum ervaart. Als je je ogen sluit is het hele universum visueel verdwenen er blijft hoogstens een verbeelding over.
Binnen zen hebben we een leuke trainingsmethode om tot gewaarwording van je eigen geest te komen. Deze training heet koanstudie, een koan is een raadsel wat opgelost moet worden. Een leuke vind ik: ‘hoe zag je gezicht er uit voor je ouders geboren waren?’
Maar leuker nog vind ik: ‘Hoe zag je gezicht er uit voor de dinosaurussen hier rondliepen?’
Boeddha houdt een bloem omhoog. Hoe weet je dat wat hij omhoog houdt een bloem is? Dat heb je geleerd, waarschijnlijk van je moeder. Alles wat je eet, leert, hoort, voelt, aan hebt, ruikt, ziet, enzovoort, dat is wat je als buiten jezelf beschouwt. Alles wat je eet, leert, hoort, voelt, aan hebt, ruikt, ziet, komt van buitenaf. Dat wat je nu bent, weet, geleerd hebt is van buitenaf gekomen. Zonder dat zou je niet kunnen lezen, schrijven, weten of zijn. Wat is het dan wat je jouw geest noemt?
En waar was die geest voor de dinosaurussen hier rond liepen? Je zou kunnen zeggen: het totale universum is je geest, je wandelt gewoonweg in je eigen geest rond. Maar…als je je ogen sluit is het totale universum verdwenen. Dit geldt ook voor je oren, je gevoel, je smaak en je reukzin. De beelden die je als buiten jezelf beschouwt komen via je ogen binnen en je hersens maken er herkenbare zaken van. Dus het hele universum zit in je hoofd.
Waar was je hoofd toen de dino’s hier rondliepen?
Alles wat je ervaart is niet meer dan een projectie van je geest. Je hoofd is de projector die de film van je geest projecteert op de continuïteit van het bestaan. In termen van een film, je kijkt naar kleurige flakkeringen van licht op een doek en je hersens maken er herkenbare beelden van. Je ziet mensen rondlopen die misschien reeds lang overleden zijn. Zoals het licht van een reeds lang geëxplodeerde ster waarvan het licht ons nu pas bereikt. De bloem van Boeddha word geprojecteerd op de stralende continuïteit van het bestaan.
Zolang er projecties zijn zal er geweld zijn. Projecties komen voort uit verlangen naar een voorstelling, een film, een leven. De gehechtheid aan het bestaan is de voorwaarde voor ons lijden. Het doel van het boeddhisme is los te komen van onze gehechtheden, de projecties te doorzien. Boeddha overwon Mara niet maar doorzag wat het was en kon het daardoor ont-kennen- of niet kennen. Als er een overwinning zou zijn geweest zou er ook een verliezer zijn en daarmee zou er niets veranderd zijn.
Om de projecties los te kunnen laten heeft de Boeddha de Dyana-meditatietechniek gebruikt en als leidraad het achtvoudige pad gevolgd. Zo was voor hem een ontmoeting met het werkelijke zelf mogelijk waarin de weg naar nirvana geopenbaard werd. Het woord nirvana betekent letterlijk ‘uitdoving’. Dit is de enige manier om het geweld waar dan ook te stoppen. Als je motivatie een vreedzame, rustige en positive wereld is , dan kan je het wel schudden.
Als je voorwendt dat je niet bang bent voor die grote zwarte hond; op een onverwacht ogenblik doorziet de hond je voorwendsel en grijpt je. Overgave is: je bent niet bang voor die grote zwarte hond, die enge vent in dat donkere straatje, de oorlog enzovoort. Onbevreesd zijn komt voort uit werkelijke overgave, overgave betekent alles opgeven van wat je denkt te bezitten, je geeft het over, je laat het los. Maar o wee als je het los laat om het loslaten, loslaten is totaal. Werkelijke vrijheid manifesteert zich als je niets meer vast hebt, niets meer te verliezen. Trouwens, alles wat je kunt verliezen was toch al niet werkelijk van jou. Wat werkelijk van jou is, dat wat je werkelijk bent, kun je onmogelijk verliezen. De rest is allemaal illusie met een begin en een eind
Geweld stopt als je de illusie die je geest je voorspiegelt niet meer als vaststaand feit vastgrijpt. Ondanks dat, is de illusie de enige realiteit die er is.
Mag elk wezen vrij zijn, je boeien zijn een illusie.
Kay zegt
Interessante beschouwing. Wel een opmerking; is het achtvoudig een pad of een beschrijving wat iemand die in verlichting is?
Siebe zegt
Hallo Kay,
De geest kan bijvoorbeeld talrijke visies koesteren maar wat is “Edele” Juiste Visie in het Edele Achtvoudige Pad? Dat is de soort visie of het soort zicht/begrip wat verrijst bij stroom-intrede, waarbij wordt gezegd dat men voor het eerst een glimp opvangt van Nibbana. Het wordt ook beschreven als een doorbraak tot de Dhamma. Of het openen van het Dhamma-oog.
Op dit moment verrijst voor het eerst de Edele Juiste Visie, heb ik begrepen. Edel verwijst hier dus naar wat wel een boven-wereldlijk of boven-normaal moment van ontwaken wordt genoemd. Iets wat je ook niet deelt met de meeste andere mensen.
Dus ook de meeste boeddhisten die wel juiste visie cultiveren maar nog geen stroom-intrede hebben gerealiseerd, missen nog de Edele Juiste visie.
Je hebt zo eigenlijk voor alle factoren een gewone betekenis en een transcedente betekenis die verwijst naar ontwaken. Of…een niet-edele versie en een Edele versie.
De gewone betekenis van juiste visie is bijvoorbeeld: geloven in de werking van kamma, geloven in wedergeboorte, geloven dat er een vader en moeder is, spontaan (niet uit vader en moeder) geboren wezens zijn etc.
De transcendente of Pad betekenis van Juiste Visie is de soort visie of zicht/begrip dat verrijst bij Stroom-Intrede. Alleen dit is eigenlijk Edele Juiste Visie.
Ook wordt in de teksten gesproken over bijvoorbeeld “Edele” leerlingen. Ik heb begrepen dat ook dit niet verwijst naar zomaar elke leerling van de Boeddha maar naar leerlingen die minstens al Juiste Visie hebben verworven, d.w.z. al stroom-intreder zijn en een glimp hebben opgevangen van Nibbana, de doorbraak tot de Dhamma hebben ervaren.
Je kunt volgens mij niet zeggen dat iemand die al een glimp heeft opgevangen van Nibbana, klaar is met het cultiveren van het achtvoudige pad. Nee dat gaat door. Inzichtmeditatie gaat gewoon door. Het verder cultiveren van de vermogens en verlichtingsfactoren gaat gewoon door. Men gebruikt natuurlijk hierbij nu het ontwaakte zicht, het dhamma-oog, dat wel. Een stroom-intreder heeft ook geen leraar meer nodig, wordt gezegd.
Iemand heeft eigenlijk pas echt het “Edele” Achtvoudige Pad volledig gerealiseerd bij arahantschap volgens mij. Al het doen en laten is dan spontaan Edel.
Dus wat je vraag aangaat, het gaat er in eerste instantie om de “Edele” Juiste Visie te verwerven. Daar begint het mee. Als dat nog niet is verworven tijdens stroom-intrede heeft men ook nog niet echt het Edele Achtvoudige Pad betreden wat onvermijdelijk afstevent op Nibbana en verzekert van geboorte als mens of hoger.
Edele Juiste Visie wordt opgedaan bij stroom-intrede. Door verdere cultivatie veredelen dan alle aspecten van iemands leven. Edele Juiste Visie is hiervan de voorloper.
Is iemand nog niet verlicht (vanaf stroom-intrede) dan is er eigenlijk dus ook nog geen sprake van een Edel Achtvoudige Pad.
Kay zegt
Ik kan de gedachtegang volgen. Het achtvoudige pad is de weg naar verlichting, als iemand verlicht is dan is het geen pad meer maar realisatie en alles edel. Blijft bij mij een vraag. Kan het volgen van het achtvoudige pad leiden tot verlichting, kan juist handelen, juist spreken, nadoen en napapegaaien e.d. leiden tot verlichting? Of kan verlichting alleen tot juist handelen, spreken e.d. leiden? Ik denk dat laatste. Daarom is de vraag die blijft: Hoe verlicht te worden?
Ujukarin zegt
Dat hangt ervanaf welke taal oftewel mythe je gebruikt. Volgens de taal van ontwikkeling wordt naarmate je het Pad volgt en dichter bij verlichting komt je handelen, spreken etc. juister en juister totdat het dan bij verlichting zelf helemaal juist wordt. Volgens de andere twee talen loopt het iets anders, zie https://boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/26589-de-drie-mythen-de-boeddhistische-toren-van-babel/ maar ook dan kun je wel degelijk die verlichting ‘bereiken’ hoewel dat volgens de andere talen geen korrekt woord is.
With folded palms,
Siebe zegt
Hallo Kay,
Ik denk ook dat laatste. Bhikkhu Bodhi schrijft in de inleiding van zijn vertaling van Samyutta Nikaya, deel I, op pag. 847 (in mijn eigen woorden) dat er twee onderscheiden stadia zijn wat betreft de eliminatie van hechten:
1. de eliminatie van een conceptueel soort gehechtheid uitgedrukt door verkeerde visie, bovenal identiteitsvisie in de vorm van ‘Ik ben dit’ (of hij is dat).
De bevrijding hiervan vindt plaats bij de doorbraak tot de Dhamma, de realisatie van stroom-intrede. Op dit moment ziet de leerling de zelfloze natuur van de aggregaten en overwint dus alle visies van zelf. Ik leg dit zo uit dat het op dit moment voor iemand geen filosofie meer is om de khandha’s te beschouwen als: ‘dit ben ik niet, dit is niet van mij, niet mijn zelf’, want iemand kent de beëindiging van de khandha’s en het ontstaan nu uit directe ervaring etc. En iemand weet dus nu uit directe ervaring of kennis dat iemand niet het lichaam is, noch gevoel, noch waarneming, noch mentale formaties, noch bewustzijn. Voor een nog niet Edele Leerling is dit vooral nog filosofie, een wild idee maar voor een Edele Leerling zit dit anders.
Het wordt ook in werken wel zo uitgelegd dat iemand bij stroom-intrede voor het eerst een glimp opvangt van Nibbana, beëindiging.
De geest die de doorbraak tot de Dhamma (zo wordt het verwoord in de sutta’s) heeft gemaakt, waarbij het Dhamma-oog geopend is, die heeft Juiste Edele Visie/begrip. Op basis daarvan heeft iemand dan ook Juiste Edele Motivatie etc.
Stel bijvoorbeeld dat je wel graag mensen helpt, spontaan eigenlijk goed doet, dan kan dat handelen denk ik heel goed toch nog onder invloed staan van onjuiste visie, namelijk identiteitsvisie, sakkaya ditthi, waarbij je toch nog het lichaam van de ander niet ziet als zelfloos, maar als die iemand.
2. Er blijft bij deze edele leerling echter nog altijd een resterende waan ‘Ik ben’, een verlangen ‘Ik ben’ en een onderliggende neiging ‘Ik ben’ over. En dit betekent dat er nog altijd een vorm van gehechtheid is.
Maar als men doorgaat met inzichtmeditatie zal ook dit verdwijnen. En dan komt daarna in de geest de kennis op dat geest bevrijd is. Alle bezoedelingen en asava’s zijn nu geeindigd. Met als laatste de asava van onwetenheid. Men is nu een arahant.
Ik vind trouwens MN125 een mooi overzicht geven van de soort training die leidt naar volledige verlichting.
http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.125.horn.html
kees moerbeek zegt
Toegegeven, de woorden staan allemaal mooi op een rij, Siebe. Verlichting? Ga je mond spoelen :-(
Siebe zegt
Hallo Kees,
Ik heb gezien dat in de pali sutta’s volledige verlichting of definitieve bevrijding staat voor de beëindiging van de asava’s. Dit komt ook neer op de beëindiging van begeerte en kamma.
Asava’s zijn de in-vloeden “that defile, bring renewal of existence, give trouble, ripen in suffering, and lead to future birth, aging and death” (MN 36.47; I 250).
Je kunt ook tijdelijke bevrijdingen ervaren maar de soort bevrijding die definitief is, die komt van de volledige ontworteling van de asava’s of begeerte. Als dat gerealiseerd is, zit iemands taak er op.
Een begin met het afzwakken van begeerte wordt gemaakt door het openen van het Dhamma-oog, tijdens stroom-intrede. Een moment ontwaken of zien.
Het kan best zo zijn dat allerlei andere meesters na de Boeddha, en allerlei andere latere tradities volledige verlichting of definitieve bevrijding anders zijn gaan zien, maar in de Pali sutta’s zit iemands taak er niet op tenzij de asava’s definitief zijn geëindigd (dus niet afgezwakt of tijdelijk onderdrukt). Volgens mij weet jij dit ook wel.
Een cruciale stap wordt gezet tijdens stroom-intrede wanneer iemand de stroom instapt van het Edele achtvoudige pad (dus niet het achtvoudige pad maar het edele achtvoudige pad). Ik leg het zo uit dat pas op dit moment Edele Juiste Visie verworven wordt (1e factor) aangaande identiteit. Niet langer identificeert men zich meer met het lichaam, gevoel, waarneming, mentale formaties en bewustzijn. Niet langer denkt men ook dat men daarin vervat is. Niet langer ziet men het zo (vaak onbewust) dat er een zelf is dat de khandha’s bezit. Of dat de khandha’s onderdeel zijn van je(ware)zelf. Ook weet men nu dat men niet de wereld is en/of een soort permanente Weltgeist die na de dood blijft bestaan (ook dit wordt in de sutta’s duidelijk vermeld). Kortom, identiteitsvisie wordt prijsgegeven. ‘Ik ben dit’ wordt prijsgegeven.
Wat een stroom-intreder precies ziet, komt te weten, wat zich dan openbaart, daar wil volgens mij alle training naar toe leiden. En hoe je daar ook terecht komt, ofwel door systematische training of koans of devotie of overgave of een klap op je kop etc., mijns inziens wil de training daar nou toe.
Maar kennelijk, gezien de weinige mensen die echt ontwaken, is ontwaken heel lastig te benaderen. Is Zen zoveel beter dan Tibetaans boeddhisme, of rein land? Is theravada is goed of slecht? Is er een school die veel meer verlichte leerlingen voortbrengt dan andere?
De Pali Sutta zien ontwaken niet als volledige verlichting of definitieve bevrijding. Het is eerder een katalysator voor het bevrijden van de asava’s (en neigingen).
Zonder het openen van het Dhamma-oog mist de voorwaarde van Edele Juiste Visie, de eerste Edele Pad-factor. Het is het openen van het Dhamma-oog dat iemands denken, motivatie, spraak, handelen, levenswijze verder veredelt.
Dit komt niet echt van imiteren, spelen, trainen, beoefenen, conditioneren maar komt organisch voort uit de Edele Juiste Visie, d.w.z. de visie van de ontwaakte geest.
In die zin ben ik het met Kay eens die zoiets meen ik ook al vragenderwijs ter sprake brengt.
Herman zegt
Volgens mij is het achtvoudige pad een training van “aandacht”. Het traint je bewust te worden van je gehele persoon en handelingen die daaruit voort vloeien. Dat zal op die manier verfijnen en tot verlichtings ervaringen kunnen leiden.
Kay zegt
Moeilijkheid is boeddhisme meent dat ego, ik, persoon e.d. niet bestaat, illusies zijn. O.a. mindfulness spreekt over aandachttraining, ik denk niet dat dit boeddhisme dekt.
Ujukarin zegt
Wel dan bestudeer je boeddhisme onvoldoende! Mindfulness is afgeleid van boeddhisme, zoek de Anapanasati (aandacht op de ademhaling) teksten maar eens op. Ja Ego/ik/persoon bestaan niet als een permanent onveranderlijk iets en zijn in die zin illusies, maar ze bestaan wel degelijk als een tijdelijk (–> vaak levenslang) en geleidelijk danwel snel veranderend iets. Dus je beschuldiging/vraagstelling over Achtvoudig Pad klopt volgens mijn begrip ervan nog steeds van geen kant, sorry…
With folded palms,
kees moerbeek zegt
Nogmaals, Kay, dat is een misvatting. Waar boeddhisten moeite mee hebben is het ‘valse-ik’. Dat is heel iets anders. Jammer dat waar het boeddhisme om draait je is ontgaan.
Andrew Olendski: ‘Geen van deze begrippen is zo invloedrijk als het ‘ik’. Het is een collage van beelden als naam, geslacht, nationaliteit, beroep, interesses en relaties. Dit geheel wordt van tijd tot tijd vernieuwd, maar hoe het ook zij: de beelden zijn restanten van de een of andere ervaring. Het boeddhistische ‘niet-ik’ wijst op de beperkingen van de manier waarop we over onszelf denken. Niet dat er geen ik zou bestaan, maar het is net zo in elkaar geflanst en net zo vergankelijk als al het andere. Meditatie nodigt ons uit om het komen en gaan van gebeurtenissen te onderzoeken.’ http://www.vriendenvanboeddhisme.nl/2015/ik.html
Overigens hoort Olendzki bij het ‘Mind and Life institute’. De missie van het instituut is: ‘The mission of the Mind & Life Institute is to alleviate suffering and promote flourishing by integrating science with contemplative practice and wisdom traditions.’ Dus moderne wetenschap en spiritualiteit in dienst van het bevrijden van alle levende wezens.
David Loy in ‘De ui en het zelf’ (Magazine VvB najaar 2015) slaat de spijker op zijn kop: ‘De moderne psychologie is erop gericht de mens aan te passen aan de samenleving, waardoor we onze maatschappelijke rol kunnen vervullen. Het boeddhisme stelt daarentegen dat er altijd iets blijft wringen. Loy: ‘Een sociaal aangepast zelf blijft een ziek zelf, omdat het zelf iets problematisch is: het is besmet met dukkha.’ Wel zijn het boeddhisme en de moderne psychologie het erover eens dat het zelf gereconstrueerd kan worden. Dat is zelfs noodzakelijk, maar het boeddhisme gaat verder. Het verzonnen zelf moet afgebroken worden om de ware, lege natuur van het zelf te realiseren. Het verzinsel zelf is namelijk vals, onecht. Het boeddhistische spirituele pad gaat niet over het reconstrueren, maar over het afbreken van het onechte zelf.’
Kay zegt
Het ego, ik, zelf is gemixt, je kunt niet spreken van een vals of een echt ego e.d., het ego is niet leeg, niet vol.
kees moerbeek zegt
Kay 19 juni 2016 om 11:04
‘Het ego, ik, zelf is gemixt, je kunt niet spreken van een vals of een echt ego e.d., het ego is niet leeg, niet vol.’
Blijkbaar dacht de Boeddha en denken boeddhisten daar anders over. En zij niet alleen. Dat moet mogen, lijkt me.
Siebe zegt
Hallo Kay,
Zoals ik het begrijp onderwees de Boeddha dat
zonder het direct zien van de natuur van geest de indruk zal domineren dat er nou eenmaal een subject/persoonlijk zelf is dat ziet, hoort, proeft, avonturen beleeft, leeft, sterft etc.
Het zien van de natuur van geest komt voort uit totale verstilling. Het is als water dat eerst woelig was en waarin modder was opgeweld. Dan zie je niet de diepte van het water. Zoiets schijnt het ook te zijn met geest. Geest kent zichzelf niet goed door opwellingen van emoties, begeerte, wilsactiviteiten etc. en grijpen daarnaar. Wanneer dit kalmeert en je kan overgeven aan meditatie, kan alles verstillen, kalmeren en andere kennis zich voordoen. Zoiets.
Kay zegt
Met de uitleg verstilde geest, ego kan ik iets, niet met lege en valse ego. Het idee van lege en valse ego, ik of zelf is meer didactisch bedoeld, denk ik. Verstilling van mentale, vitale en fysieke activiteit is belangrijk om een diepere stem te kunnen horen. Toch blijft de vraag wie wil wat, wie ziet, hoort enz. wat? Zonder ego, ik e.d. geen zien, horen enz. Er is altijd een waarnemer van het waargenomene dat is niet vals hooguit incompleet, en dat kan misverstanden opleveren.
kees moerbeek zegt
Kay 19 juni 2016 om 13:31
‘Er is altijd een waarnemer van het waargenomene dat is niet vals hooguit incompleet, en dat kan misverstanden opleveren.’
Blijkbaar dacht de Boeddha daar anders over. Incompleet zijn we niet, we zijn gewoon mens. Vanwege ons bewustzijn zijn we het enige wezen dat Verlicht kan raken. Anders dan o.a. christenen menen zijn wij mensen geen mislukte opperwezens, die moeten boeten voor hun hoogmoed :-(
De waarneming van de waarnemer wordt verkleurd door voorkeuren en afwijzingen, ervaringen uit het verleden, opvattingen opgedaan tijdens de opvoeding, opvattingen door het onderdeel zijn van een samenleving, van een etnische groep e.d. Vooral ook zijn er vertekeningen die veroorzaakt worden door wie we als fysieke wezens zijn. We zijn sterfelijke wezens en zijn gebouwd om te overleven. Door dit alles bij elkaar raakt de waarnemer vervreemd van zichzelf (ware aard) en ontstaat een ‘vals-ik’.
David Loy verwijst naar de overeenkomst en verschillen tussen het boeddhisme en moderne psychologie. ‘Wel zijn het boeddhisme en de moderne psychologie het erover eens dat het zelf gereconstrueerd kan worden. Dat is zelfs noodzakelijk, maar het boeddhisme gaat verder. Het verzonnen zelf moet afgebroken worden om de ware, lege natuur van het zelf te realiseren. Het verzinsel zelf is namelijk vals, onecht. Het boeddhistische spirituele pad gaat niet over het reconstrueren, maar over het afbreken van het onechte zelf.’
Ik raad je aan je te verdiepen in het boeddhisme en wat het te vertellen heeft over het ‘ik’, het ‘valse-ik’, karma en het Achtvoudige Pad. Het is toch een tikkeltje anders dan je het BD telkens weer afschildert :-)
Herman zegt
Ja dat klopt. Ik denk dat je boeddhisme als pad kan gebruiken naar de overkant. Concepten van “geen zelf” kun je aan de overkant bewust van worden. Maar het zijn geen regels die je moet aannemen. Als het bewustzijn er is dan is het er en anders niet.
Kay zegt
Het valse ik en het echte ik is een valse voorstelling. Het ene zou ik zou gecontroleerd zijn en het andere niet. Herhaling:”Het ik is gemixt”. Er wat echt en vals is is afhankelijk van leer, ideologie, mentaliteit, cultuur.
kees moerbeek zegt
‘Het valse ik en het echte ik is een valse voorstelling. Het ene zou ik zou gecontroleerd zijn en het andere niet. Herhaling: ”Het ik is gemixt”. Er wat echt en vals is is afhankelijk van leer, ideologie, mentaliteit, cultuur.’
Kay, de Boeddha, boeddhisten en hedendaagse psychologen denken er met reden anders over dan jij. Daar zijn redenen voor, die redenen zijn niet wereldvreemd (integendeel) en dat mag, lijkt me.
Ik zie je overigens wel opschuiven naar het standpunt van de Boeddha. Je geeft aan dat een leer, ideologie, mentaliteit en cultuur als onderdeel van ons valse-ik onze blik op de werkelijkheid kan verkleuren en dukkha veroorzaken.
Het is geen wedstrijd, maar het is wel erg lastig om erachter te komen wat je eigenlijk bedoelt. Ik ben niet de enige die dit ziet?
Kay zegt
Kan verschil tussen echte ik of valse ik niet anders zien als een mentale constructie, beide zijn even waar of even vals zo je wilt.
Siebe zegt
Zeshin zei: “Geweld stopt als je de illusie die je geest je voorspiegelt niet meer als vaststaand feit vastgrijpt. Ondanks dat, is de illusie de enige realiteit die er is”.
Als de illusie de enige realiteit is, is het onderstaande dan ook een door de geest voorgespiegelde illusie?
Udana 8:3 Bevrijding (3) (Nibbana Sutta)
(Nibbana is ongeboren, ongeschapen, ongeconditioneerd…)
Ik heb gehoord dat de Gezegende eens nabij Savatthi in Jeta’s Gaarde verbleef, Anathapindika’s klooster. En bij die gelegenheid onderwees de Gezegende de monniken, spoorde ze aan, stimuleerde ze en moedigde ze aan met Dhamma-onderricht over bevrijding. De monniken- ontvankelijk, aandachtig, hun hele geest focussend, toehorend- luisterden naar de Dhamma.
Toen, bij het realiseren van het belang daar van, maakte de Gezegende bij die gelegenheid bekend:
“Er is monniken, een ongeborene1- niet-gewordende-ongeschapene-ongeconditioneerde. Als er niet dat ongeborene-niet-gewordene-ongeschapene-ongeconditioneerde zou zijn, dan zou ook het ontsnappen aan het geborene-gewordene-geschapene-geconditioneerde niet onderscheiden worden. Maar juist omdat er het ongeborene-ongewordene-ongeschapene-ongeconditioneerde is, wordt het ontsnappen aan het geborene-gewordene-geschapene-geconditioneerde onderscheiden”.
(1. letterlijke vertaling van “an unborn”, wordt ook wel vertaald als “het niet-geborene, etc.”)
-Alternatieve vertaling in het Nederlands: http://suttacentral.net/nl/ud8.3
G.J. Smeets zegt
“Geweld stopt als je de illusie die je geest je voorspiegelt niet meer als vaststaand feit vastgrijpt. Ondanks dat, is de illusie de enige realiteit die er is.”
(Zeshin. Zie het blogstuk hierboven).
“Nirwana, leven en dood zijn bloemen van de verbeelding.”
(Zhangzhou Xiucai. Zie het blog stuk ‘Welkom in het Kaartenhuis’.)
Siebe zegt
Ik begrijp het niet.
Nergens in de Pali Sutta’s kom ik tegen dat de Boeddha Nibbana onderwijst als een bloem van de verbeelding. Het verwijst juist naar het ongeconditioneerde, dat wat niet geboren is, niet veroudert, niet ziek wordt, doodloos is. Het heeft juist niks met verbeelding te maken.
Dus hoe de zin: Nirwana, leven en dood zijn bloemen van de verbeelding”, te begrijpen?
G.J. Smeets zegt
Hoe jij die zin begrijpt zoek je zelf maar uit. Ik laat me over dat uitzoeken niet over uit tegen je want ik ben je leraar niet.
En als medebezoeker van deze site ga ik er ook niet (quasi)academisch over corresponderen met je. Als medebezoeker kan ik je wel een overweging aan de hand doen: indien je die zin niet begrijpt, laat haar dan toch gewoon links liggen.
Siebe zegt
Kay schreef; “Kan verschil tussen echte ik of valse ik niet anders zien als een mentale constructie, beide zijn even waar of even vals zo je wilt”.
Ik geloof dat Zeshin, in lijn met het onderricht van de Boeddha, hierover iets waarachtigs zei, maar niet gemakkelijk te realiseren, namelijk dat alles wat je kunt verliezen dat ben je sowieso niet.
Stel bijvoorbeeld dat gedachten ophouden, hou jij dan ook op te bestaan? Dus kun je dan feitelijk niet zeggen…’oke ik ben dus kennelijk niet de gedachten?’.
Stel boosheid zou ophouden te bestaan bij je, verander jij dan echt van binnenuit wezenlijk of blijf je eigenlijk gewoon jezelf? Je blijft jezelf. Dus, ben je de emoties?
Stel je voor dat je visueel bewustzijn zou verliezen of auditief bewustzijn en dus blind of doof zou worden zou je dan jezelf verliezen?
Je zou natuurlijk schrikken en je leven zou even overhoop liggen maar zou je van binnenuit opeens een hele andere identiteit ervaren?
Dus zo kun je je afvragen wat is nou zelf en wat is nou niet-zelf?
Dat deed de Boeddha ook en hij maakte mee dat alle waarneming (bewustzijn van iets) en gevoel kan eindigen en toch verlies je niet jezelf.
Dan zie je ook meteen eigenlijk wat het probleem is. Want, immers, iemand die gehecht is aan gedachten, en die gedachten ervaart/ziet als ‘dit ben ik, dit is van mij, mijn zelf’ die voelt zich bedreigt als gedachten eindigen.
Iemand die zo sterk geidentificeerd is met emoties die voelt zich in diens voortbestaan bedreigd wanneer die allemaal volledig luwen.
Iemand die zich met bewustzijn identificeert, met wat je ziet, hoort etc, die voelt zich bedreigd als dat alles eindigt of verstilt.
Dit zijn normale reacties die voortkomen uit identificatie.
De Boeddha geeft eigenlijk aan hoe zo enorm veel ellende wordt veroorzaakt terwijl dat eigenlijk helemaal niet hoeft, als iemand maar gewoon zou toelaten dat zaken mogen eindigen. Als ie zich er maar niet meer zou identificeren.
Het is dus echt mogelijk dat je een begoocheld soort zelfkennis hebt in de zin dat je iets aanziet voor jezelf zoals gedachten, emoties, wil, gevoelens, waarnemingen, bewustzijn etc. terwijl je dat eigenlijk niet bent.
En terwijl je denkt dat je bestaan er van afhankelijk is, vormt precies dat geloof een bron van constante zorgen, angsten stress.
Hoe langer je je al identificeert met iets wat je in wezen niet bent, hoe moeilijker het wordt toe te staan dat dat oplost, dat dat eindigt. Daarom is het in de praktijk niet eenvoudig te verstillen, je werkelijk over te geven, los te laten.
Dit vergt training, herstel van vertrouwen, moed, inzicht vooral ook.
kees moerbeek zegt
Er is meer boeddhisme dan de Pali-teksten alleen, Siebe. Er zijn ook veel meer smaken boeddhisme dan alleen Theravada.
Siebe zegt
Ik sta wel open voor andere scholen maar het moet niet te gek worden.
Ik geloof niet dat het de bedoeling van de Boeddha kan zijn geweest Nibbana te zien als een product van de verbeelding.
Nibbana is nou precies nergens het product van en precies daarom is het de ultieme toevlucht en de waarheid van de beëindiging van lijden. Het is ongeboren, verwijlt niet in de tussentijd, sterft niet, wordt niet ziek, veroudert niet, vervalt niet. Daarom is het ook ultieme vrede.
De Boeddha heeft nergens aangegeven dat Nibbana een product is van de verbeelding. Waarom dan niet?
Dharmapelgrim zegt
Wat ontzettend veel woorden!
Herman zegt
Het lijkt de tipitaka wel :-)
Herman zegt
Prachtig citaat uit bovenstaande tekst:
“Werkelijke vrijheid manifesteert zich als je niets meer vast hebt, niets meer te verliezen. Trouwens, alles wat je kunt verliezen was toch al niet werkelijk van jou. Wat werkelijk van jou is, dat wat je werkelijk bent, kun je onmogelijk verliezen. De rest is allemaal illusie met een begin en een eind.”
Marianne Kakuon Fokkema zegt
Marianne Kakuon zegt.Kay zegt, Siebe zegt, Kees zegt,Herman zegt nog 25 reacties te gaan! Zeshin zwijgt( punt)
Herman zegt
Verlichting voor mij
In dit leven misschien niet
Hopenlijk wel vrij
Joop Ha Hoek zegt
Reageren op de website van de krant.
De redactie van het Boeddhistisch Dagblad vindt het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers. Wij kiezen er voor om een open reactiesysteem te gebruiken, zonder selectie en check vooraf.
Iedereen moet zich veilig voelen om in het BD te schrijven/antwoorden. Daarom willen we niet dat het Boeddhistisch Dagblad een platform wordt voor het uitvechten van persoonlijke vetes en worden alle uitingen in die richting geweerd.
Felle discussies en puntige bijdragen zijn welkom, maar dat mag niet ontaarden in smadelijke, haatzaaiende of nodeloos grievende teksten. Bij het Boeddhistisch Dagblad hebben we ook niets met betweters, muggenzifters, mierenneukers, kokerkijkers, of met mensen die zaken naar hun hand willen zetten.
Ons reactiesysteem is bedoeld om te reageren op de inhoud van een bericht, artikel of beeldmateriaal. Antwoorden op vragen over de koers van het Boeddhistisch Dagblad zijn te vinden in ons redactiestatuut en redactieformule. Natuurlijk zijn vragen of opmerkingen die tot verbetering van het product BD leiden van harte welkom.
Het Boeddhistisch Dagblad hanteert enkele basisregels als norm voor lezers die willen reageren op de inhoud van het Boeddhistisch Dagblad:
•Vergeet niet dat jij verantwoordelijk bent voor de inhoud en taalgebruik in jouw reacties. Gebruik geen grove woorden of schuttingtaal. Controleer je post voordat je op de knop verzenden drukt.
•Reageer altijd namens jezelf, respecteer de privacy van anderen.
•Ook al ben je het ergens niet mee eens, wees aardig tegen elkaar. Val elkaar niet persoonlijk aan. Wij hechten aan een respectvolle omgang met elkaar.
•Hou je reactie kort en krachtig, maximaal rond de honderd woorden.
•We stellen geen prijs op reacties die eigenlijk je eigen website promoten.
•We modereren achteraf en behouden ons het recht voor om reacties te verwijderen of te veranderen. Als dat het geval is zullen we je dat laten weten.
•Als je reactie geweigerd of aangepast wordt en je het daar niet mee eens bent, dan heb je pech. We gaan daarover niet met je in discussie.
•Je hoeft je niet te registreren voor een reactie, maar wij vragen wel om een e-mailadres.
•Wij delen je e-mailadres met niemand, zie ons redactiestatuut en redactieformule.
•Doch, komen er claims van derden, dan kunnen wij je IP-adres, e-mailadres en wat we nog meer van je hebben aan die derden afgeven, zodat zij je ook aansprakelijk kunnen stellen.
•Je kunt als je reageert ook een link naar je website opgeven, zorg ervoor dat de link correct is en naar de voor je reactie relevante plek linkt.
•Bij grove overtredingen of gebrek aan leervermogen krijg je een ban.
•de site is openbaar; zoekmachines als Google indexeren ook de reacties. Dat betekent dat de inhoud ervan terug te vinden is, net als de naam zoals je die invult. E-mail-adressen worden niet getoond op de site en dus ook niet geïndexeerd.
•gebruik geen linkverkorters als ow.ly, bit.ly of t.co. Deze links zijn niet betrouwbaar en kunnen gebruikt worden voor andere URLs dan in eerste instantie bedoeld. Reacties met linkverkorters gaan direct de moderatie in.
(versie 4, augustus 2015: punt toegevoegd over linkverkorters)
Herman zegt
Dankjewel voor het herinneren aan het juist spreken _/\_
Siebe zegt
Kay schreef: “Kan verschil tussen echte ik of valse ik niet anders zien als een mentale constructie, beide zijn even waar of even vals zo je wilt”.
Stel dat iemand werkloos is. Stel dat die persoon dit zwaar opneemt en ook van zichzelf vindt ‘Ik ben een werkloze’. Die persoon neemt dus deze identiteitsvisie erg serieus. Zo serieus dat ie er eigenlijk ellendig van wordt, zich schuldig gaat voelen, rusteloos, orientatieloos, zich minderwaardig gaat voelen etc.
Dit is *een* concreet voorbeeld van hoe sterk identiteitsvisies, sakkaya ditthi, in de vorm van ‘Ik ben dit’ geest dan ketenen, lijkt me. Het gaat je denken, gevoelsleven, je gedrag, relaties met anderen etc. beheersen.
Natuurlijk klopt het ergens wel dat je werkloos bent en jezelf kunt aanduiden als een werkloze of door anderen wordt aangezien als een werkloze maar het klopt natuurlijk niet dat je dit gaat aanzien voor wie/wat je echt bent. In die zin is die identiteitsvisie wel verkeerd.
Hetzelfde geldt voor: ‘Ik ben man/vrouw. Ik ben boeddhist, christen, moslim etc. Ik ben arts, vuilnisman, kunstenaar. Ik ben 30, 60, 100. Ik ben dit…
Dat slaat allemaal wel ergens op maar toch kun je ook zien/realiseren dat dit niet op een waarachtige manier over jezelf gaat.
G.J. Smeets zegt
Zeshin,
Je begint met de vraag: “Hoe om te gaan met geweld in de samenleving.”
Je eindigt met: “Geweld stopt als je de illusie die je geest je voorspiegelt niet meer als vaststaand feit vastgrijpt.”
Tja. Dietrich Bonhoeffer https://en.wikipedia.org/wiki/Dietrich_Bonhoeffer kon erover meepraten.
En dan het kopje: “Aversie tegen geweld is geweld.”
Tja. Zo zet je Nelson Mandela, Martin Luther King en vele anderen weg als geweldplegers. En dat wekt alhier geweldloze aversie op. Waarvan acte.
zeshin zegt
Leven op zich is geweld, als je geboren word schreeuw je samen met je moeder je longen uit je lijf van de pijn, en alle omstanders zijn blij.
Neem de Dalai Lama je zou zeggen dat is toch iemand die vreedzaam is. Die is pas geleden bij Obama op bezoek geweest. Nu is China boos, stel dat Obama zegt: “Ach China blijf lekker boos zoek het lekker zelf uit als wij de Dalai Lama willen ontvangen dan doen we dat, punt uit.” China nog bozer en die gaat met bommen gooien, dan is de Dalai Lama aanleiding voor dit geweld.
Zou zo maar kunnen gebeuren, ja toch? Dan zal de Dalai Lama de eerste zijn die dit alles betreurt denk ik.
Hoe ga je om met geweld?
G.J. Smeets zegt
Nogmaals, je frase “Aversie tegen geweld is geweld” is onzinnig.
En verder: dat leven op zich geweld is, zoals je stelt, dat vind ik ook wel eens. Maar er is waarempel een verschil tussen de geboorte schreeuw van moeder&boreling en de politieke schreeuw van Martin Luther King tegen racisme.
Kan het wat genuanceerder, Zeshin?
Herman zegt
Het leven is geen vorm van geweld. Pijn is niet hetzelfde als geweld. Bommen gooien is wel geweld, ook als je niet boos bent denk ik. Wat is geen geweld volgens jullie?
Herman zegt
Moeilijke kwestie. Ik lees dat geweld ontstaat uit de wens om te bestaan. Misschien dat een preciezere definitie van “geweld” hier verheldering kan bieden. Los daarvan denk ik dat de wens om te bestaan geen geweld hoeft voort te brengen. Als je bestaat dan besta je. Maar als je bestaan wordt bedreigd dan kan het een keuze zijn om geweld te gebruiken. Het hoeft niet. Dus de wens om te blijven bestaan kan wel geweld voortbrengen volgens mij.