• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Mediteren in drie sferen

Mediteren in drie sferen

7 juni 2013 door Taigu

Leegte niet als afwezigheid van inherente existentie, maar als afwezigheid van concepten in de vloeiende stroom die aan het bewustzijn verschijnt: het is een vruchtbare voedingsbodem voor meditatie.

Er is een alternatief voor leegte als afwezigheid van inherente existentie. Dit alternatief wordt aangereikt door Yogacara, een filosofische school die ontstond in het India van de vierde eeuw na Chr. en later in China verder tot ontwikkeling kwam. Yogacara legt de nadruk op de voorstelling waarin fenomenen in een vloeiende stroom aan het bewustzijn verschijnen.

Nagarjuna, de profeet van leegte als afwezigheid van inherente existentie, leefde zo’n anderhalve eeuw eerder. Hij wilde in één magistrale beweging een streep zetten onder de filosofische debatten die in het verleden binnen het boeddhisme hadden gewoed en veel afsplitsingen hadden teweeggebracht.

Legitimatie
Met zijn filosofie verschafte hij de wijsheidsliteratuur van het ontluikende Mahayanaboeddhisme een theoretische legitimatie. In die literatuur, de Prajnaparamita sutra’s, alle toegeschreven aan de Boeddha, treedt de weg van de bodhisattva naar voren als het spirituele pad dat monniken én leken kunnen bewandelen. Het doorzien van leegte, van alle fenomenen, geldt hierbij voor bodhisattva’s als een conditio sine qua non.

In de wereld van het boeddhisme geldt Nagarjuna terecht als een monument waar je niet omheen kunt, maar de controverse over de praktische toepasbaarheid van zijn filosofie is eeuwenoud. Je moet er wel heel ver induiken voordat je kunt doorgronden naar welke dieptes het scherpsnijdend zwaard van zijn ijskoude logica reikt. Hier schiet Yogacara te hulp met een benadering die meer aansluit bij de praktijk van de meditatie.

Driesferenleer
Tot de kern van de Yogacara-filosofie behoort een driesferenleer. De alledaagse realiteit waarin je jezelf als subject en de wereld als object ervaart, is één sfeer. In meditatie kun je je jezelf oefenen om het opkomen en ondergaan van fenomenen in de geest waar te nemen. Dit is de tweede sfeer, die waarin je jezelf vertrouwd maakt met de werking van het voorwaardelijk ontstaan.

Langs meditatieve weg kun je doordringen tot de derde sfeer waarin alle concepten wegvallen. Dit is de sfeer van de zo-heid waarin je de geest als geest en de wereld als geest ervaart. Probeer het maar. Voor mij is dit in meditatie een vruchtbare voedingsbodem gebleken.

Yogacara stelt zich leegte voor, niet als afwezigheid van inherente existentie, maar als afwezigheid van concepten in de vloeiende stroom die aan het bewustzijn verschijnt. Alles is geest in Yogacara, alles wat zich in de alledaagse realiteit aan jou voordoet is gestolde Dharma. En als je je in meditatie oefent om de werkelijkheid te zien zoals deze is, dan onthult de gestolde Dharma zich als vloeiende Dharma.

Synthese
Met voldoende oefening kun je deze ervaring voortzetten wanneer je, buiten meditatie, in je alledaagse leven verkeert. De wereld als verzameling van concepten, de wereld als voorwaardelijk ontstaan, de wereld als ongedeelde geest: het is voor een geoefend bewustzijn een ragfijn spel van het ervaren van de drie sferen in hun onderlinge dynamiek.

Yogacara is een veel omvattender filosofie dan Madhyamika. Het voert te ver om op alle onderdelen en sub-scholen van Yogacara in te gaan. Maar in Yogacara voltrekt zich een grote synthese van het erfgoed van het vroege boeddhisme (zoals skandha’s en karma) met de latere innovaties van de Mahayana-beweging. In de symfonie van Yogacara beginnen ook aloude thema’s meer klank te krijgen, zoals de geest als oergrond van leegte, oorspronkelijke verlichting en boeddhanatuur.

(Wordt vervolgd.)

–
Dit is het vijfde deel in een serie ‘Bronnen van het boeddhisme’ waarin ik de Dharma op een eigentijdse manier bevraag, op zoek naar verbinding tussen traditie en de ervaring van vandaag; klik hier voor de andere delen.

Jules Prast.

Categorie: Achtergronden, Columns, Zen Tags: Jules Prast, leegte, meditatie, Nagarjuna, yoga

Lees ook:

  1. Leve de leegte? Of juist niet?
  2. Boeddhanabijheid
  3. In den beginne was het woord
  4. Geen woorden, geen daden

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Edel Maex zegt

    7 juni 2013 om 15:10

    Buddhas say emptiness
    Is relinquishing opinions.
    Believers in emptiness
    Are incurable.

    Nagarjuna MMK 13/8

  2. Tom zegt

    7 juni 2013 om 21:00

    Fijn dat je er weer bent Jules! Dank oor deel V!

Primaire Sidebar

Door:

Taigu

Taigu (Jules Prast, 1961) is historicus, auteur en zenboeddhist. Hij put veel inspiratie uit Shinran en uit de nembutsu als koan, mantra en lied van groot vertrouwen. Zijn gezondheid wordt ondermijnd door sarcoïdose, een invaliderende chronische ontstekingsziekte. Wanneer hij er echter de conditie voor heeft, laat hij zijn geest graag vrijmoedig dwalen over het boeddhisme en de wereld. Evenals bij de Japanse zendichter Ryokan Taigu staat zijn dharmanaam voor ‘grote dwaas’. Meer informatie 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
26 sep
The Bodhisattva Vows: Making Bodhicitta work in daily life
26 sep 23
26 sep
cursusreeks Dhammakaya meditatie
26 sep 23
27 sep
Online Lezingenserie 'Universele Wijsheid' (2)
27 sep 23
27 sep
Online Service Bibliotheek Stichting Bodhisattva
27 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 248 – waterkanon
    • Tibetaanse Vrouwenvereniging viert Wereldrivierendag
    • Greenpeace en Extinction Rebellion stellen Rabobank ultimatum
    • Over de Lotus-soetra (40): Materialisme
    • XR spant kort geding aan: inzet waterkanon per direct verbieden  

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.