Een ideale wereld heeft geen boeddhistische ethische principes nodig. Lijden behoort tot deze wereld, maar onwetendheid, hebzucht en haat voegen leed toe. Dit is niet het hele verhaal, omdat er een remedie is. Nāgārjuna beseft in zijn Precious Garland dat in het dagelijks leven de boeddhadharma werk in uitvoering is, met risico’s en vooral voor koningen.
De boeddhistische moraalfilosofie ontstond in de Moderne Tijd als een apart onderdeel van de boeddhistische filosofie. Volgens Charles Goodman zijn er echter tal van antieke Indiase boeddhistische teksten die interessante zaken melden over strafrecht en straffen.
Met andere woorden, elke keer wanneer je zegt dat Zwarte Piet dit of dat is, maak je iets substantieels en onomkeerbaars van je eigen vooroordelen, de prapañca, de wildgroei, wordt een stenen woud waar iedereen in verdwaalt. De chaos leidt niet tot een kosmos, zoals in de oud-Griekse scheppingsmythe, maar tot meer chaos.
De filosoof Maurice Merleau-Ponty (1908-1961) merkte eens op dat we allemaal gewend zijn om scheel te kijken, we zien dubbel! We kijken als het ware met één oog naar een ding zoals het aan ons verschijnt, maar met het andere oog zien we het ding zoals we denken dat het is.
De middenweg is voor iedereen toegankelijk. We moeten niet wachten tot we doodgaan om dood te gaan. Kijk naar onze meditatiepraktijk. We gaan zitten met een milde open aandacht. We sluiten niets uit, we houden niets vast, we weten niet wat er gaat komen. Soms is er rust en vrede, soms vliegt de angst ons aan.
Oorzaak en gevolg maken met andere woorden deel uit van onze interpretatie van de werkelijkheid, niet van de werkelijkheid zelf. De werkelijkheid zelf, die Kant het ‘Ding an Sich’ noemde, kunnen we niet kennen, omdat we vanaf onze geboorte al afhankelijk zijn van onze gebrekkige zintuigen en een verstand dat de indrukken ervan aan elkaar moet passen om er chocola van te maken.
Moeten we in plaats van de dialoog aan te gaan met andersdenkenden, niet ook en eerst eens diepgaand met elkaar in gesprek gaan als boeddhisten onderling?
Ben je op zoek naar de macht om de wereld te veranderen?
Het idee van vormloosheid werd een centraal thema in de toekomstige leer van Nagarjuna. Hij noemde dit leegte (shunyata). Hij zag dat alle systemen van rationele ideeën, zelfs boeddhistische ideeën, onsamenhangend worden wanneer je deze tot een ultieme conclusie tracht te brengen
Missen we in het westerse boeddhisme niet node kloosters als vindplaats van verdieping? Schrompelt onze meditatiepraktijk niet ineen tot een slap aftreksel van wat deze zou kunnen zijn wanneer we de historische bronnen zouden volgen?
