Vanuit zijn residentie in Dharamsala, India, nam de Dalai Lama afgelopen zaterdag deel aan een live sessie met Harvard professor en columnist Arthur C. Brooks. Het onderwerp was de coronacrisis en de burgerlijke onrust in Amerika waardoor het geluk vaak steeds ongrijpbaarder lijkt te worden. Toch hoeft dat misschien niet zo te zijn, en in feite kan een dergelijke onrust kansen bieden voor zowel persoonlijke als professionele voldoening.
Dat was het thema van een ongeveer 90 minuten durend online gesprek tussen de Dalai Lama en professor Brooks van de Harvard Business School (HBS) en Harvard Kennedy School (HKS). De Dalai Lama beantwoordde vragen van studenten over hun zorgen en hun plichten in een onrustige wereld.
Verbinding – zelfs als mensen nu meestal gedwongen worden om apart te werken en te studeren – is de sleutel tot geluk, zei de Dalai Lama. ‘We hebben een gevoel van eenheid nodig. We zijn elk een van de 7 miljard mensen.’ De 85-jarige religieuze leider van het Tibetaans boeddhisme benadrukte dat, vooral wanneer we geconfronteerd worden met wereldwijde crises zoals de coronapandemie en de klimaatverandering, mensen zich moeten engageren als een wereldwijde gemeenschap.
‘We kunnen niet langer zeggen ‘mijn natie, mijn land,’ zei hij. ‘We moeten zeggen ‘mijn planeet. We moeten samen op deze planeet leven.’ Het potentieel voor geluk zit in die verbondenheid. ‘Geluk zit in de geest,’ zei de Dalai Lama. Als individuen en als leiders, wanneer we ons uitstrekken naar anderen, hen op te tillen, ervaren we die verbinding, en de resulterende vervulling brengt ons geluk.’
Zelfs tijdens een pandemie, raadde hij aan, kunnen we vrede vinden. Wetenschap en intellectuele analyse, benadrukte hij, zijn van vitaal belang. Als gezondheidswerkers adviseren dat het niet veilig is om ons te verzamelen, moeten we dat respecteren. Hij zei dat hij persoonlijk de eenzaamheid nuttig heeft gevonden voor meditatie. Maar alleen zijn zou een keuze moeten zijn: ‘Met technologie wordt de eenheid van de mensen duidelijker’, voegde hij eraan toe. ‘We kunnen met elkaar communiceren.’
Isolatie, zei hij, kan grotendeels een gemoedstoestand zijn. ‘Tibet was in de oudheid eenzaam maar gelukkig.’ Zelfs in het dunbevolkte, bergachtige land, ‘Als een familie hulp nodig had, konden ze het vragen,’ zei hij, vertrouwend op een sterk gemeenschapsgevoel.
Nu wonen mensen vaak in grote steden, maar vaak zonder een gevoel van onderlinge afhankelijkheid. ‘In plaats van vertrouwen, is er angst en wantrouwen,’ zei hij. Het focussen op materiële rijkdom of concurrentie in plaats van op onderlinge afhankelijkheid en het algemeen belang ‘creëert uiteindelijk woede, zodat de persoon niet gelukkig zal zijn.’
Het tegengaan van dit vooruitzicht ligt binnen onze macht. Hij beschreef zijn eigen reizen en hoe hij zich als staatloze geïsoleerd en alleen had kunnen voelen. In plaats daarvan zag hij zichzelf, waar hij ook was, als deel van een grotere gemeenschap, waar ook ter wereld.
De Dalai Lama promootte wat Brooks ‘de heiligheid van het intellectuele leven’ noemde. Hij keerde herhaaldelijk terug naar de noodzaak van academische strengheid, zelfs ten koste van de religieuze doctrine. Na discussies met wetenschappers heeft hij bijvoorbeeld eeuwenoude boeddhistische concepten losgelaten, ‘zoals de berg Meru en de zon en de maan die even groot zijn’, zei hij, verwijzend naar de heilige piek die als het centrum van het universum wordt beschouwd. ‘Je moet realistisch zijn en analyseren,’ zei hij.
‘Wat voor toekomst hangt af van het heden, de jongere generatie – jullie zijn de belangrijkste mensen die een gelukkiger toekomst kunnen creëren,’ hield de Dalai Lama de studenten voor.
‘We zijn niet zoals andere dieren,’ zei hij, gewoon op zoek naar voedsel of veiligheid. ‘Veel van onze problemen zijn onze eigen mentale creaties.’ De oplossing, benadrukte hij, komt in het verbeteren van onze onderwijssystemen om gemeenschap en gelijkheid te onderwijzen in plaats van verdeeldheid en verschil. De wetenschap, voegde hij toe, kan ons begrip van onze emoties en de menselijke geest bevorderen. ‘Veel problemen werden gecreëerd door de menselijke geest zelf, dus de remedie ligt ook, zie je, in de menselijke geest. Onderzoek.’
Hij sloot zijn toespraak af door rechtstreeks met de studenten te spreken. Verwijzend naar zijn eigen status als vluchteling en naar de problemen die zijn generatie ervaart, werd hij filosofisch. ‘De tijd is altijd in beweging,’ zei hij. ‘We kunnen het verleden niet veranderen. De toekomst is nog niet gekomen. Wat voor toekomst hangt af van het heden, de jongere generatie – jullie zijn de sleutelfiguren die een gelukkiger toekomst kunnen creëren. Dus, alsjeblieft, je moet niet alleen maar kopiëren wat er is gebeurd. Nieuw denken is zeer noodzakelijk. Denk alsjeblieft meer na.’
