Het grootste struikelblok is ook bij Feuerbach de theodicee, de vraag hoe een goede almachtige God de mens aan zo’n aards tranendal kan onderwerpen. Deze vraag verdwijnt zodra je inziet dat God niets anders is dan een projectie van de mens. De theologie wordt zo een antropologie. De eigenschappen van God kunnen dan worden verklaard uit de voorkeuren en neigingen van de mens. Zo kun je ook de obsessie met wonderen in het christendom begrijpen.
Marx
Boeken – Hier was het wachten op, zo’n tweehonderd jaar
Ongeveer tweehonderd jaar geleden publiceerde Ludwig Feuerbach zijn boek Het wezen van het christendom. Dit boek corrigeerde veel aspecten van het Duitse Idealisme en legde een stevige materialistische basis voor het dialectisch materialisme. Aan de kritiek op het eerste werd verder gewerkt, aan de opbouw van het tweede bouwden Marx, Engels en Joseph Dietzgen voort.
Menno – geen idee
Pa wrijft even over zijn kin, schraapt zijn keel en verkondigt plechtig: “God is door mensen bedacht zodat ze hun ellende een plaats konden geven. Er zit nergens een mannetje met een lange witte baard op een wolk deze wereld te bestieren.”
Jasper – Over conservatisme en socialisme
Marx, Engels en navolgers zeiden het: al, de wereld zal sociaal moeten veranderen en daarvoor is heel veel, vreedzame en langdurige strijd een voorwaarde. Marx verwoordde hierbij een andere voorwaarde. Het volk, de arbeiders moeten hiervoor voldoende geschoold zijn en hun kennis en organisaties inzetten voor in de nieuwe maatschappij.
Jasper Schaaf – Onverdraaglijke vooruitgang
De bekendste vorm hiervan is de vraag naar de waarheid of onwaarheid van religieuze uitspraken. Bestaat god of meer goden tegelijk of is het een antwoord van niets, hooguit van het ongerijmde? Sinds de opkomst van de kritische filosofie in verschillende gedaanten, van Spinoza, Kant Hegel, Marx en anderen, overheerst het idee dat de mens niet in staat is een betrouwbaar antwoord op dat soort grote vragen te geven. Sommige filosofen, denk aan Marx of Feuerbach, gaan een stap verder en vinden dat je onbeantwoorde theoretische vragen het beste maar kunt ‘bestrijden’, omdat deze ook een correct antwoord op praktische vragen bemoeilijken.
Das Kapital van Karl Marx volledig in het Nederlands vertaald
Over de grote problemen door en van het stelsel van de kapitalistische economie weet ‘Het Kapitaal’ veel te zeggen. Veel dat de discussies van vandaag kan helpen verdiepen. De vermeende eeuwigheid van het kapitalisme wordt hier grondig ter discussie gesteld.
Bouwers en slopers van Europa (deel 1)
In zijn studie Personality and Power, Builders and Destroyers of Modern Europe schetst historicus Ian Kershaw de levenslopen van 12 Europese staatshoofden en regeringsleiders, die in de 20ste eeuw een grote invloed hadden op de Europese geschiedenis. Het gaat om dictators en democraten.
Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt
Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.
Jasper Schaaf – Friedrich Engels over realistische politiek
Wat is het vooruitzicht voor 2023? Het gaat er momenteel in de wereld lang niet overal prettig aan toe. Oorlog in Oekraïne, talloze vluchtelingen uit diverse streken op zoek naar onderdak, bestaansrecht en werk. Benepen reacties alom, waarbij politici zich al te vaak bereid tonen aan te haken bij het platste populisme, verpakt als ‘realisme’.
Boeken – dit leven
Als het leven eeuwig is, zou het dan nog de moeite waard zijn?
Boekbespreking – Michael Bakoenin, God, de Staat en andere vormen van dictatuur
Nog steeds, ook op de klimaatdemonstratie van 19 juni jl., ziet men groepen in het zwart geklede jongeren mee demonstreren die zich presenteren als vertegenwoordigers van het anarchisme. Deze groepen kunnen in het buitenland erg agressief optreden en zelfs banden onderhouden met extreemrechts. Vele oppassende burgers zien het anarchisme aan voor een uiting van jeugdige overmoed, die vanzelf wel zal overgaan. Hoe kun je immers een staat besturen zonder regering? Was het anarchisme niet een soort extreem communisme en hebben we niet gezien dat het communisme gewoon een slecht systeem is?
‘Het Communistisch Manifest’ als sturende norm in linkse samenwerking
Veel thema’s van de strijd in de tijd van Marx en Engels en die van nu raken dezelfde kwesties als waar vandaag de dag gezinnen van arbeiders en werklozen mee te maken hebben.
Ontbossing gezien door Marx – onverbiddelijkheid, actie en gascrisis
Marx en Engels leren (o.m.) groter, breder, inclusiever, meer solidair te kijken in de grote maatschappelijke vragen dan gebruikelijk. Dát wat vaak zo versnipperd lijkt hoort wél bij elkaar. Ook de verdeling van rijkdom én de schaarse middelen. Ook een toekomstperspectief van echte leefbaarheid voor eenieder. Actie en denken, beide ineen.
Joseph Dietzgen, de eerste mei en de Amerikaanse politiek
Jasper Schaaf: ‘Van sommige vroegere socialisten kun je veel leren. Dietzgen is iemand die de uitspraak uit het ‘Het communistisch manifest’: ‘Proletariërs van alle landen, verenig je!’ consequent probeert toe te passen.’
Jasper Schaaf – Twee fatale C’s op een presenteerblaadje
Een macht die bouwt op cynisme en corruptie is geen duurzame macht. Rutte moet ‘meer dan wie ook’ de waarheid spreken. Hij deed het niet helemaal en velen zullen denken ‘dat wist ik al’. Zo gaat het echter nooit met de waarheid, zij moet bevochten worden en dan worden de consequenties beter zichtbaar.
Postmodernisme is de filosofie van het neoliberalisme
Het postmodernisme is de filosofie die idealen en grote ideologieën tot mislukt en achterhaald verklaart. Het schept daarmee ruimte voor een maatschappijvorm die louter het individuele gewin vooropstelt. Lees hier vooral: alle vormen van socialisme zijn onhaalbaar.
Boeken – Het pompeblêd en de lotus
‘Het gevolg was dat het boeddhisme eigenlijk niet begrepen werd door hen die pretendeerden er alles van te weten. Ik heb de professoren nog gekend die nooit in India of China geweest waren, die nooit een seconde hadden gemediteerd, maar die de acht jhānas haarfijn konden uitleggen.’ Boekbespreking door Erik Hoogcarspel.
Boeken – De bevrijdingsfilosoof
Het rebelse denken van Enrique Dussel.
CCP, bang voor een ‘Wit-Russisch effect’, roept partij op tot absolute gehoorzaamheid
De Chinese media hebben opdracht gekregen om nepnieuws over Wit-Rusland te verspreiden en er is een campagne gelanceerd waarin wordt benadrukt dat de Chinese Communistische Partij (CCP) en president Xi Jinping onvoorwaardelijk moeten worden gehoorzaamd.
Cao’an Manicheïsche tempel onderworpen aan ‘sinicisering’
“Religieuze en culturele erfgoedsites moeten ook de communistische partij gehoorzamen, en ze zullen allemaal besmet worden verklaard. Het beleid volgt Marx en Lenin, die beiden pleitten voor de afschaffing van de religie. Binnenkort zal er een einde komen aan alle religies in China.”
Schaars heil
Of je nu Weber volgt of Marx, economie en religie beïnvloeden elkaar.
Jasper Schaaf – Voor de zoveelste keer, is Marx nog actueel? (2 en slot)
Een betere en socialere samenleving is mogelijk. Laagbetaalde werkers ruimen de rommel van de rijkdom op. Is het voorstelbaar dat een stelsel onophefbaar is, dat het steeds maar doorgaat zowel de natuur als grote groepen mensen aan zich te onderwerpen? De grote machtsvragen die politiek van belang zijn, betekenen niet dat de kleinschalige en deelsuccessen minder belangrijk zijn. Grote stappen vragen ook om kleine.
Jasper Schaaf – Voor de zoveelste keer, is Marx nog actueel? (1)
Marx zette zich dus praktisch in voor de noodzakelijke verandering, de sociale verbetering van de wereld. Daarom steeds weer: ‘Proletariërs aller landen, verenig je!’ Tegenwoordig moeten we dat misschien veranderen in ‘Sociaal denkende mensen van alle landen, verenig je!’
Jasper Schaaf – boeddhisme, betrokkenheid en een socialer perspectief
Ook nu zullen sommige lezers verbaasd zijn dat in een boek vol met Marx het boeddhisme een volwaardige inhoudelijke plek krijgt toebedeeld, met zowel praktische als theoretische consequenties.
