André Droogers is emeritus hoogleraar culturele antropologie, in het bijzonder religieuze en symbolische antropologie, aan de Vrije Universiteit, Amsterdam. andredroogers.nl
Zorgt een tussenfase voor blijvende verbeteringen, of is het daarna ‘business as usual’? Dat was de vraag waar de vorige druppel op uitliep.
Deze week raakte ik plots ontroerd. Ik zag op Facebook hoe leden van het Rotterdams Philharmonisch, gedwongen door corona, van huis uit Beethovens Ode an die Freude speelden, ieder voor zich èn toch samen.
‘Ieder zijn eigen Jezus’ – dat was zo ongeveer de boodschap van de druppel-column ‘Woorden schatten’ van twee weken geleden. Er is aanleiding om er op terug te komen. Iemand herinnerde aan de antisemieten die hun standpunt rechtvaardigen vanuit hun versie dat de Joden Jezus vermoord hebben. Kun je dan nog steeds ieder zijn eigen versie gunnen?
Het thema van de Boekenweek van dit jaar, ‘Rebellen en dwarsdenkers’, zit in het hart van de driehoek religie – macht – spel.
Wat ik nóg boeiender vind dan die veelheid aan versies en interpretaties, is de vraag naar het echte, meest betrouwbare en correcte betoog. Hoe schatten we de woorden uit de vier versies op hun waarde?
Rituelen vormen een belangrijk religieus medium. De verbeelding zorgt voor gevarieerde symboliek, in woorden, gebaren, dans, kleuren, kleding, rituele voorwerpen, offers, sacramenten, kunst en gebouwen.
Het gebeurde tegen de ochtend. Ik werd wakker uit een droom en voelde me gelukzalig. Zelfs zo dat ik dacht dat nu alle problemen rond de zin van het menszijn waren opgelost.
Onze geïndividualiseerde samenleving is de nieuwste invulling. Zij schrijft verschil met hoofdletters. ‘Verschil moet er zijn’. ‘Jij moet het verschil maken’.
Mijn leermeester Jan van Baal omschreef mythe als ‘een religieuze waarheid in verhaalvorm’. De volgende mythe zou kunnen bestaan.
Taal blijft verrassen. De vermeende boodschap moet niet altijd letterlijk genomen worden.
