Toen ik ging nadenken over het verzoek van de redactie om enige achtergrond te geven bij het elders in dit nummer staande artikel van Bhikkhu Bodhi over wedergeboorte, kwamen er drie punten omhoog die belangrijk leken om ter sprake te brengen: ten eerste de moeilijkheid om met zekerheid iets te zeggen over het hiernamaals; ten tweede de te nauwe opvatting die sommige westerse boeddhisten hebben van de leer van de Boeddha (de afgeknotte Boeddha-sâsana); ten derde de vraag in hoeverre geloof in wedergeboorte noodzakelijk is als motivering op het pad van de Boeddha.
illusie
Waar is er nog waarheid?
De officiële waarheid is het terrein van de wetenschap. Wappies en religieuze fanatici halen existentiële en officiële waarheid door elkaar. Ze voelen dat er iets mis is en zoeken naar een officiële, dus voor ieder geldige, verklaring. Deze is ongefundeerd en dus niet waar, maar ze voelt voor hen persoonlijk als waar aan, hetgeen nog versterkt wordt als ze elkaar bevestigen. Het boeiende van Derksen’s boek is dat hij laat zien hoe zo’n onware overtuiging tot stand komt. Hij beperkt zich echter tot de rechtspraak en in het bijzonder tot gevallen die hij uitgebreid heeft bestudeerd.
Versjes – illusie
…
Levensreis
…
Buiten jezelf is er niets te vinden
Een van de hoofdthema’s van het boeddhisme is ‘karuna’, mededogen. De bodhisattvagelofte begint met: ‘Ik beloof alle levende wezens te redden’. Daar zijn talloze varianten op omdat het ondoenlijk is om alle levende wezens te redden. Er zijn groeperingen die daar een mouw aan gepast hebben, ze redden alleen de invoelende wezens, of de bewuste wezens.
Boekbespreking – David Hume is nog steeds actueel
Hoewel hij zelf nogal wat kritiek had op de filosofen van zijn tijd, was David Hume een van de belangrijkste filosofen van de westerse traditie. Zijn werk is onontbeerlijk geweest voor de filosofie van de Verlichting, in het bijzonder die van Immanuel Kant. Je zou kunnen zeggen dat hij Kant een voorzet gaf voor open doel, Kant hoefde hem er alleen maar in te koppen. Zijn nuchtere aanpak en gematigd scepticisme zijn nog steeds een indrukwekkend voorbeeld en inspiratiebron voor actuele discussies.
Het universum bestaat niet echt, het is een illusie?
Mensen die deze zienswijze aanhangen beroepen zich direct of indirect op de vedanta filosofie, die stelt dat het universum Maya is. Maar daarbij heeft men het begrip verkeerd geïnterpreteerd en verkeerd vertaald: Maya betekent niet illusie; het betekent ‘dat wat niet eeuwig is’.
Guy – dhammazaadjes – Vormen
Fixeer je niet op vormen. Identificatie met vormen creëert slechts begoocheling: onwetendheid, verlangen en afkeer. Kortom: illusie.
Illusie
De rest van de vergadering zeg ik bijna niets en luister vooral. Ik voel me onzichtbaar. Alsof er een grote glazen wand tussen mij en dit plaatje staat. Het plaatje waar ik zo graag onderdeel van wil zijn, maar niet kan zijn omdat ik verdwaald ben in mijn eigen landschap.
Guy – Gedachten (2)
Elke gedachte over een ‘zelf’ of een ’ik’ is een illusie. Een manifeste begoocheling.
Waarover praten we als we het over identiteit hebben?
Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.
VrijdagZindag – Collectieve illusies
Er zijn van die ideeën die gemeengoed zijn, maar die, als je er even over doordenkt, toch niet kloppen. Niettemin blijven zulke collectieve illusies hardnekkig meedoen in het maatschappelijk gebeuren.
Dick – Wonder & laatste woord
De zeven paden van mijn labyrint voeren mij overal. Ze slingeren heen en weer en je hebt er geen vat op al kun je maar één kant uit. Er is geen plaats waar ik niet kom. Hoog in de Himalaya, in de zeekrochten van Kanyakumari, het zuidpuntje van India, waar drie zeestromingen elkaar treffen en op de weidsheid van het Terschellingse landschap. Overal.
Vrijdag Zindag – Illusies
We hebben het nauwelijks in de gaten, maar veel in het leven draait om illusies. Als zinsbegoochelingen zouden ze de uitzondering moeten zijn, maar ze zijn veeleer de regel. Illusies zijn even vanzelfsprekend als onmisbaar. En heel functioneel.
Wetenschapper wint Nobelprijs – toont aan dat werkelijkheid niet echt is
In 1935 zei Einstein dat de ontdekkingen over de aard van de basisdeeltjes waaruit alles in de wereld bestaat, inclusief mensen en voorwerpen en de ruimte zelf, fundamenteel onjuist waren. De kwantumfysica als theorie werkte alleen als de deeltjes niet onderworpen waren aan de regels van tijd en ruimte.
Boekbespreking – Bekentenissen en banvloeken
‘Wat lijden is, is niet zelf. Het is moeilijk, het is onmogelijk om het met het boeddhisme eens te zijn op dit nochtans wezenlijke punt. Het lijden is voor ons datgene wat ons het meest eigen is, het meest zelf. Wat een vreemde religie! Ze ziet het lijden overal en verklaart het tegelijkertijd voor onwerkelijk.’
Guy – Over illusie (P. maya)
Er is een duidelijk onderscheid tussen enerzijds de werkelijkheid van het ‘proces’ van ontstaan, bestaan en vergaan en anderzijds de illusie van een ‘zelf’.
Guy – Alles ontstaat uit gedachten
De Boeddha zegt in de Dhammapada het volgende: ‘Alles wat we ervaren wordt voorafgegaan door het denken. Alles wat we ervaren heeft denken als hun leider. Alles ontstaat uit gedachten.’
Guy – Illusie
Alle verschijnselen ontstaan, bestaan en vergaan. Wanneer de ervoor vereiste oorzaken (P. hetus) en voorwaarden (P. paccayas) zich manifesteren.
Het jaar 2021 – dag 284 – schaduwen
Autonoom zijn is een illusie.
Somewhere over the rainbow, skies are blue.
Take care out-there.
Frans Langenkamp – De oplossing van het misverstand over het ego
Het ego is net als de geest, de ziel en ons lichaam een geïntegreerd onderdeel van het geheel – van onze hele individualiteit. Je kunt zelfs stellen dat het ik-besef het centrum is van onze ziel.
Niet-weten als passe-partout: maya
Deel 6 van een dwaalgesprek in 14 delen over niet-weten als sleutel zonder slot voor de poort zonder poort. (De delen kunnen los van elkaar gelezen worden.)
Evan Thompson is geen boeddhist, maar wel een vriend
Waar hoogleraar Evan Thompson kritiek op heeft, is het boeddhistisch modernisme. Deze vorm van boeddhisme profileert zich volgens hem als de wezenlijke en originele kern van het boeddhisme. Het ontstond in het 19de eeuwse Azië en reageerde op het Europese kolonialisme en op de vermeende superioriteit van Europa en het christendom. De westerse wetenschap had een enorm prestige in Azië. Het christendom liftte mee en zou het beste overeenkomen met die wetenschap. De boeddhistische hervormers keerden dit om en stelden dat juist het boeddhisme bij uitstek het best overeenkomt met wetenschap, omdat dit het bestaan van een schepper God en het bestaan van een eeuwige ziel ontkent. Zij kleineerden echter de rol van ritueel en devotie in het etnisch boeddhisme, die bijgeloof waren in de ogen van de 19de eeuwse Europeanen.
Moraliteit en geen-zelf 2.0
Het boek van psycholoog Bruce Hood toont op grond van decennialang neurowetenschappelijk en aanverwant wetenschappelijk onderzoek aan dat het zelf ontstaat door ervaringen met de omgeving waarin het functioneert en door de invloed van andere zelven (beter: zelf-illusies) in deze omgeving. Hij concludeert: ‘Je bestaat slechts als een patroon dat ontstaat uit alle andere dingen in je leven die je vormen.’ Dit betekent echter niet dat iemand helemaal niet bestaat, stelt de psycholoog ons gerust.
