Supermarkten moeten aan de bak om boeren en telers een reële meerprijs te betalen voor ‘On the way to PlanetProof’ geteelde aardappelen, groenten en fruit (AGF). Onderzoek van Greenpeace toont aan dat telers in de meeste gevallen nu zelf voor de meerkosten opdraaien. De uitkomsten zijn samengevat in het rapport ‘Supermarkten: Zwakste schakel in duurzame teelt?’ Na de ophef begin dit jaar over het gebrek aan compensatie voor duurzame telers laat dit rapport opnieuw zien dat supermarkten wel deze stap afdwingen van hun telers, maar ze daarvoor nog onvoldoende compenseren.
Bijna alle Nederlandse AGF is nu 100% PlanetProof
Greenpeace is blij met de verduurzaming van het AGF-aanbod in de supermarkten: bijna alle aardappels, groenten en fruit uit Nederland in de schappen zijn nu 100% PlanetProof. De organisatie ziet PlanetProof – waarmee telers het gebruik van bestrijdingsmiddelen kunnen halveren zonder opbrengstverlies – als een belangrijke tussenstap naar biologische teelt. Supermarkten spelen hiermee een belangrijke rol in het hoognodige verminderen van gif in de landbouw en dat is goed nieuws voor mens en natuur vindt Greenpeace. De organisatie roept supermarkten op om ook daadwerkelijk te voldoen aan de eis om telers te compenseren voor de reële meerkosten die ze maken om milieuvriendelijk te produceren. Boeren en telers moeten al werken met hele kleine marges en telers alleen deze meerkosten laten ophoesten is niet toekomstbestendig. Alle spelers in de keten horen bij te dragen aan gezond voedsel en een schoon milieu, aldus de milieuorganisatie.
Meerkosten
De enquête werd ingevuld door 137 telers en er zijn gesprekken gevoerd met de supermarkten. Uit antwoorden van supermarkten op vragen van Greenpeace blijkt dat de meeste supermarkten zeggen een meerprijs betalen, zonder dat duidelijk wordt of hiermee de reële kosten van telers worden gedekt. Alleen PLUS geeft aan hoeveel het de telers extra betaalt. Telers vullen vaak ‘onvoldoende’ of ‘geen’ in als antwoord op de vraag of een supermarkt of handelaar een vergoeding voor hun meerkosten betaalt. Gemiddeld zo’n 11 procent meer voor de extra kosten die duurzaam produceren met zich meebrengt, zo laat het onderzoek zien. Daarmee zetten supermarkten de toekomst van PlanetProof op het spel.
Een meerprijs betalen kán wel, laten groentefabrikant HAK en aardappelhandelaren Agrico en Nedato zien. Agrico en Nedato betalen aardappelboeren die PlanetProof telen € 1.000 per hectare extra. Rode kool en spinazie van HAK hebben inmiddels het PlanetProof-keurmerk en daarvoor betaalt de fabrikant haar telers respectievelijk 10% en 30% extra.
Timo Hoogeboom, directeur HAK: “Alleen als alle schakels in de keten een steentje bijdragen aan de meerkosten voor duurzame, gecertificeerde teelt gaat het model werken en zorgen we voor de nodige systeemverandering. Zo garanderen we dat we nu en in de toekomst plantaardig, lokaal kwaliteitsvoedsel kunnen eten. Dit is goed mogelijk door van tevoren samen met telers en teeltorganisaties af te stemmen hoe hoog deze kosten zijn en ze daar vervolgens voor te compenseren.”
Ook kabinet is aan zet
“Naast het feit dat supermarkten met telers in gesprek moeten gaan heeft de overheid ook een grote verantwoordelijkheid. Supermarkten stimuleren om afspraken binnen de keten te maken over een duurzaam aanbod zou de eerste stap moeten zijn, in plaats van elkaar te beconcurreren via de meest niet-duurzame en milieuonvriendelijke producten,” zegt Hilde-Anna de Vries, campagneleider duurzame landbouw bij Greenpeace Nederland. “Dat betekent ook dat het kabinet werk moet maken van de toezegging dat toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) erop toe zal zien dat boeren en telers hogere prijzen krijgen van afnemers die bovenwettelijke eisen stellen.”
Greenpeace pleit voor een eerlijke prijs van voedsel (true cost pricing), waarin de milieubelasting is meegenomen in de prijs van het product. Daarop kan de overheid sturen via regelgeving, aanpassingen in het belastingstelsel en het stimuleren van de zogenaamde ‘stapeling van beloning’.
Hekkensluiter Albert Heijn
Albert Heijn wilde niet meedoen aan PlanetProof, maar streefde er samen met stichting Natuur & Milieu naar om 27 bestrijdingsmiddelen in de AGF-teelt uit te bannen. Daar is weinig van terecht gekomen blijkt uit het rapport van Greenpeace. Daarmee hebben de supermarkt en telers jaren verloren en zijn ze weer terug bij af. De milieuorganisatie vindt dit een gemiste kans voor de grootste supermarkt, met een marktaandeel van 34,9% (2019), om substantieel bij te dragen aan duurzame landbouw.
