• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Mahayana » Bodhicitta en racisme – mediteren op gelijkmoedigheid

Bodhicitta en racisme – mediteren op gelijkmoedigheid

14 december 2014 door Katinka Hesselink

Bodhicitta is de verlichtingsgeest, niet slechts de wens om alle wezens te helpen verlichting te bereiken, maar het besluit iedereen daar naartoe te begeleiden.

Allesomvattender is nauwelijks denkbaar. IEDEREEN hoort erbij, als het gaat om bodhicitta en de bodhisattva gelofte. En elke Mahayana Boeddhist neemt de bodhisattva gelofte en neemt zich voor compassie voor alle wezens te ontwikkelen. Dat is nogal wat.

Omdat boeddhisten mensen zijn, en het om die reden niet vanzelfsprekend is dat bodhicitta in hun leven geïntegreerd is, adviseert de Tibetaans Boeddhistische traditie te beginnen met mediteren op gelijkmoedigheid (equanimity in het Engels).

Gelijkmoedigheid is de basis voor Bodhicitta, en aangezien er geen enkele vorm van geloof aan te pas komt, is het een goede beoefening voor iedereen die de vooroordelen in hun de geest onder ogen wil zien.

Mediteren op gelijkmoedigheid begint met het visualiseren van een vriend, een vreemde en een vijand. Observeer de verschillende reacties die deze drie individuen bij je oproepen. In mijn ochtendmeditatie hou ik het vaak bij het visualiseren van iemand die me recent gekwetst of beledigd heeft. Als ik die in gedachten alle goeds toe kan wensen, is het een goed begin van de dag.

Het doel van deze meditatie is niet onverschilligheid, maar een liefdevolle vriendelijkheid naar alle drie.

Racisme is recent veel in het nieuws geweest. In Nederland zijn we er weer mee geconfronteerd dat de manier waarop we de afgelopen eeuw Sinterklaas gevierd hebben, niet door iedereen als even feestelijk ervaren wordt. Hierover heb ik eerder geschreven.

We zijn, als Nederlanders, gewend te denken dat we niet racistisch zijn. Dit is een irrationeel gevoel, aangezien studie na studie aantoont dat mensen met een niet-Nederlandse achtergrond minder uitgenodigd worden voor sollicitatiegesprekken. Die baan vervolgens krijgen is uiteraard nog moeilijker.

Ook heb ik verhalen gehoord van kantoorculturen waarin niemand vreemd op kijkt als mensen met een Indonesische achtergrond ‘pinda’ genoemd worden. Verder heel vriendelijke mensen hebben niet eens het gevoel dat dit beledigend is. Ik heb er geen woorden voor – natuurlijk is dat beledigend.

Nu ben ik vermoedelijk de helft van mijn publiek al kwijt. Het ongemak van racisme zit hem onder andere in het gegeven dat we er alleen iets aan kunnen doen als we bereid zijn de ongemakkelijkheid ervan onder ogen te zien.

Zoals ik het begrijp begint racisme psychologisch gezien met vooroordelen en groepsdenken.

Vooroordelen: We organiseren onze wereld in categorieën en iedereen die buiten die categorieën staat zal het moeilijker hebben, simpelweg omdat mensen je niet kunnen plaatsen. Een moslim manager, een vrouwelijke ingenieur, een klassieke musicus met een arbeidersachtergrond: ze zullen moeite hebben erbij te horen. Deze mensen zelf hebben niet automatisch andere categorieën waarmee ze hun wereld ordenen.

Een vrouw die er in is geslaagd ingenieur te worden, zal niet heel veel makkelijker vrouwelijke collega’s helpen dan een man. Dit komt omdat, om psychologisch te overleven, ze de groepscultuur heeft overgenomen. Tegelijkertijd is ze natuurlijk toch een rolmodel voor andere vrouwelijke ingenieurs en heeft ze onwillekeurig invloed op de categorieën waarin de mensen om haar heen denken.

Groepsdenken: Wij tegenover de anderen. Als Ruud Gullit helpt een voetbalwedstrijd te winnen, is hij ‘wij’ en zal hij gevierd worden. Als een vergelijkbare zwarte man in de problemen komt met de politie, is hij opeens ‘hen’. Als hij in de ‘ons’ categorie zit, zullen we hem verdedigen en mensen die hem op het voetbalveld tegenwerken willen bestraffen. Als hij ‘hen’ is, gaan we er bij voorbaat vanuit dat hij schuldig is.

Deze twee mechanismen versterken elkaar. Toen in de VS een paar jaar geleden een buurtwacht een zwarte tiener doodschoot, vulde mijn Facebook tijdlijn zich met reacties van beide kanten.

Ik schrok het meest van de zwarte jongen die zei dat die jongen die vermoord was niet een trui met een capuchon had moeten dragen en geen gouden vullingen in zijn tanden. Als zwarte jongen was hij geconditioneerd te weten dat niet elke mode-uiting veilig is. Zijn conditionering was zo sterk, dat hij de buurtwacht verdedigde, al had deze zonder goede reden een groepsgenoot van hem vermoord. Laten we wel wezen, wat voor kleding iemand ook draagt – het kan nooit genoeg verantwoording zijn om te moorden. Dit zou gezond verstand moeten zijn.

Maar ja, we hebben het hier over diepe conditioneringen. Vooroordelen – het onderscheid maken op grond van categorieën – helpt ons in deze wereld te navigeren. Groepsdenken heeft ons veilig gehouden sinds we ons bij het kampvuur verzamelen.

Toch denk ik dat we hier iets mee moeten: we leven in een wereld waarin we elke menselijke bron nodig zullen hebben om te voorkomen dat we deze planeet en elkaar vernietigen. En daar hoort die vrouwelijke ingenieur en die moslim manager bij.

Er zijn allerlei methoden om dit probleem te verzachten en we kunnen er geen enkele negeren. Er is er echter maar een waar ik iets vanaf weet: meditatie.

Als we mediteren op de verlichtingsgeest toe willen passen op racisme, zullen we moeten leven met het ongemak van het onder ogen zien van onze conditioneringen, angsten en privileges (als blanken, indien van toepassing).

Hier mijn voorstel van een meditatie voor het verzachten van onze vooroordelen:

Stel je drie mensen voor: begin met een blanke man en kies dan twee uit de volgende:

  • Een vrouw
  • Een transgender (man, vrouw, anders)
  • Een homoseksuele man of vrouw
  • Een Marokkaan
  • Een Turk
  • Een Jood
  • Een Moslim
  • Een Surinamer
  • Een Aziaat (Indo, Chinees, Hindoestaan)
  • Een andere categorie mensen waar je moeite mee hebt

Kies er minstens een waar je je niet comfortabel bij voelt, bang voor bent of weerzin tegen voelt.

Stel je die drie mensen voor en concentreer je afwisselend op een van hen. Neem waar hoe je reageert: wat voel je, wat denk je, is er misschien zelfs een lichamelijke reactie?

Probeer in eerste instantie niet te oordelen. Versterk je reactie niet door het goed te praten, maar ga er ook nog niet tegen vechten. Kijk gewoon naar wat er is. Blijf hier zolang je kunt bij zitten. En nee, het is niet comfortabel.

Om de meditatie te verdiepen, kun je proberen je de levens van deze mensen voor te stellen. Hoe voelt het om op te groeien als witte man, vrouw, Jood, Marokkaan? Wees zo realistisch als je kunt. Wees nieuwsgierig.

Als je deze meditatie meerdere keren doet, wissel dan de geslachten af – behalve de blanke man. Vervang de Marokkaanse man door een Marokkaanse vrouw met hoofddoek, bijvoorbeeld. Denk je dat haar perspectief gehoord wordt?

Eerder geplaatst op: http://www.overpeinzende.nl/2014/bodhicitta-racisme-gelijkmoedigheid-meditatie/, copyright Katinka Hesselink 2014

Categorie: Mahayana Tags: Bodhicitta, bodhisattva, compassie, Katinka Hesselink, meditatie, mindfulness, racisme, Tibetaans boeddhisme, Tibetaanse traditie

Lees ook:

  1. Bodhicitta en racisme – mediteren op gelijkmoedigheid
  2. Voor anderen Boeddha worden, Bodhicitta, Verlichtingsgeest ofwel de Bodhisattva motivatie
  3. De geluksknop – meditatie werkt!
  4. Stilte retraite met Frits Koster en Jetty Heynekamp: een impressie

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Sjoerd Windemuller zegt

    14 december 2014 om 23:48

    !!!

  2. Jacob zegt

    15 december 2014 om 11:47

    Prima betoog roept inderdaad geen vraagtekens op maar !!!! Meditatieoefening lijkt me zeer de moeite waard!

    • Sjoerd zegt

      15 december 2014 om 23:56

      !!!!

  3. Anne zegt

    16 december 2014 om 07:39

    Te simplistisch. Heel recent nderzoek naar voorkeursbehandeling liet zien dat door vrouwen de voorkeur te geven allochtone mannen het onderspit delfde. Omdat het mannen waren die de klos waren werd het voorkeursbeleid afgeschaft. Dit onderzoek laat daarmee ook zien wat al vaker uit onderzoeken is gebleken namelijk dat kleur een minder groot probleem is dan sekse. Ook heeft de gemiddelde blanke oost Europeaan in dit land te maken met veel meer ongelijkheid en discriminatie dan de overwegende zwarte Surinamers en Antillianen.

    Er is sprake van sociale ongelijkheid en daarmee sociale privileges. In de groepen met de hoogste privileges zijn blanke mannen oververtegenwoordigd maar niet elke blanke man bevindt zich in deze groep en niet elke vrouw of zwarte man bevindt zich buiten deze groep. Vrouwen bevinden zich wel maar zelden op eigen titel in een bevoordeelde groep maar meestal als echtgenote van die al snel een sociale val maakt na echtscheiding.

    Verder maken artikelen en theorieën als deze nog steeds onderscheid op basis van aangeboren eigenschappen. Dat gaat ons niet helpen naar een samenleving waarin mensen op karakter worden beoordeeld en maakt van alle groepen niet meer dan beledigende karikaturen van ofwel verhevenheid ofwel zieligheid.
    Het bevestigd vooroordelen eerder dan dat het ze bestrijd aangezien dezelfde vooroordelen die mensen beperken hier aangewend worden om een andere groep te wijzen op vermeend daderschap. Echt stelling tegen generalisering en groepsdenken wordt er niet genomen.

Primaire Sidebar

Door:

Katinka Hesselink

Leerling van Geshe Sonam Gyaltsen (Gelugpa, Tibetaans Boeddhisme) bij het Maitreya Instituut en voormalig student religie-studies aan de Universiteit Leiden. Mindfulness trainer, spiritueel blogger, zoekmachine optimalisatie-expert en webdesigner. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

16 nov
Oriëntatiebijeenkomst Lotus Team Project
16 nov 23
05 dec
Meditatie en lezing "De Boeddha en de Sint – geven in het boeddhisme "
5 dec 23
06 dec
Online Lezingenserie ‘Meewerken met de Natuur’ (2)
6 dec 23
09 dec
Oriëntatiebijeenkomst Opleiding tot Kum Nye trainer
9 dec 23
10 dec
Meditatiedag “De vier verblijfplaatsen van het hart”
10 dec 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Tolerantie: verbinding is alleen mogelijk met zelfkritiek

    Kees Moerbeek - 3 december 2023

    Ondanks het feit dat het begrip in de loop van de geschiedenis verschillende betekenissen kreeg, bleef de grondbetekenis herkenbaar. Kort en bondig noemt Schuyt tolerantie op bladzijde 8: ‘de onderdrukking van de neiging anderen te onderdrukken.’

    ‘Amerikaans centrum Heartwood organiseert eerste bijeenkomst van overlevenden misbruik door boeddhistische leraren’

    gastauteur - 27 november 2023

    'Het samenkomen liet ons stralen. Beloftes om elkaar volgend jaar weer te ontmoeten. De hoop dat andere overlevenden zich bij onze gemeenschap kunnen aansluiten. Heartwood is de enige plek op het internet die ons samenbrengt. Onze adviesraad en medestanders staan in de frontlinie en bieden hun juridische expertise, academische bijdragen en zuurverdiende kennis aan om dit mogelijk te maken. Sommigen zullen zeggen dat we wandelende wonderen zijn. Daar zijn we het mee eens.’

    VrijdagZindag – anatomie van de zwervende kiezer

    André Droogers - 24 november 2023

    Het aanbod aan betekenisgeving was met zesentwintig partijen zeer divers. Daarin verschillen we van Engeland of de VS. Sommige partijen hebben een ideologische basis, andere partijen bestrijden juist ideologieën. Populistische lijsttrekkers vielen op door hun onderbuikspreken, naar eigen zeggen namens het zwevende volk. Enkele partijen gebruikten de democratische verkiezingen om de democratie welbewust uit te hollen. Nogal wat partijen mikten op proteststemmen of op nationalistische sentimenten. Soms kwam men met voorstellen die tegen de Grondwet ingingen en bevolkingsgroepen discrimineerden. En dan waren er ook nog one-issuepartijen en deelgroeppartijen. Hoe plooiden die het algemeen belang met hun particuliere wensen?

    Taigu – Percepties over Palestina, een essay voor boeddhisten

    Taigu - 21 november 2023

    Gautama bevroeg en gaf raad aan wereldse heersers met snode plannen. Juist spreken, een van de onderdelen van het Achtvoudig Pad, was voor hem een middel om zijn middenweg aan de man te brengen. Dus waarom zou spreken in moeilijke omstandigheden een beletsel kunnen zijn voor boeddhisten en hun leraren? Wat is er mis met je verdiepen in de standpunten en gevoelens van anderen, voordat je in hun ogen genocide preekt wanneer je in een daad van protest uit volle borst de leuze ‘From the river to the sea’ scandeert om jouw steun voor de bevrijding van de een ten koste van de ander uit te drukken?

    Wie mediteert er nu eigenlijk?

    Erik Hoogcarspel - 20 november 2023

    Stel je voor dat je weer eens zit te mediteren en dat het allemaal deze keer erg goed gaat. Je aandacht blijft redelijk bij de ademhaling hangen en wordt alleen af en toe afgeleid door voorbijgaande marginale gedachten. Opeens realiseer je je dat de ademhaling helemaal vanzelf gaat en dat de gedachten zich van niemand en niets iets aantrekken. Het is niet jouw ademhaling, het is gewoon ademhaling, het zijn niet jouw gedachten, het zijn gedachten. Je bent er niet, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je begrijpt opeens wat de Boeddha bedoelde met zijn uitspraak dat de werkelijkheid zonder zelf is, anātman.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Wie zegt dat je naar je hart moet luisteren?
    • Het jaar 2023 – dag 338 – zwart-als-roet
    • Honderden Palestijnse burgers sterven door Israëlische bombardementen
    • Nathan – Het denken
    • Nepreclames in Utrecht vertellen volgens actievoerders een ander  verhaal over Shell

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.