Over Theologie deel 6 – De Bijbel 

In het najaar 2021 beloofde ik min of meer een cursus theologie te gaan volgen. Daar ben ik nu mee begonnen. De schriftelijke cursus telt maar liefst 48 lessen en ik denk dat er over iedere les ongetwijfeld iets valt te schrijven, doordat de inhoud mij op gedachten zal brengen die ik wel wil delen. Vandaag:

De Bijbel

Zonder de Heilige Schrift, de Bijbel, bestaat het Christendom niet. De cursus zegt: Het boek is voorwaarde en hulp voor het Christusgeloof, maar het boek leidt niet vanzelf tot Jezus als de Christus. Helder. Maar wat is dat eigenlijk voor boek, de Bijbel?

Nou, het is meer een verzameling boekjes. Het is een bibliotheekje, en het bestaat uit twee delen. Het eerste deel bestaat uit boeken die zijn geschreven en gaan over de tijd vóór Christus, het tweede deel bevat boekjes die zijn geschreven en handelen over de tijd ná de geboorte van

Christus. Het eerste deel noemt men ‘het Oude Testament’ en het tweede deel ‘het Nieuwe Testament’. Sommige mensen spreken liever over Het Eerste en en het Tweede Verbond.

Dé Bijbel bestaat volgens mij niet eens. Er bestaan Bijbels. Meer dan één dus. De katholieke versie telt bijvoorbeeld meer boekjes dan de Protestantse. Dat komt doordat de protestanten bepaalde boekjes niet in hun Bijbel opnamen, of – omdat de katholieke Bijbel er al was – omdat ze bepaalde boekjes er uit lieten. Bijvoorbeeld het boekje Tobit. Dat is volgens de Protestanten een apocrief boek. Dat betekent dat zij de heiligheid; de authenticiteit of het gezag ervan niet erkennen, en het daarom liever wegstoppen en geheim houden. Maar ja… als je zo naar de Bijbel gaat kijken, kun je overal wel vraagtekens bij zetten. Wat is heilig? Wat is authentiek en wat is gezaghebbend? Elke letter in de Bijbel is door mensen op papyrus gezet, op perkament of op iets anders. Er daalde mijns inziens géén goddelijke ganzenveer noch een staafje houtskool of een metalen pennetje uit de hemel neer om met automatisch schrift iets op te tekenen. God heeft zelf niets geschreven. Ik betwijfel persoonlijk zelfs of God wel de tien geboden (zoals wij die noemen) in steen heeft gebeiteld. Mozes schijnt lang genoeg boven op de berg te zijn gebleven om dat zelf te doen. En Jezus Christus heeft zelf alleen wat met zijn vinger in het zand gekrabbeld, maar zelfs dat weten we van een schrijver die daar vele jaren later pas gewag van maakte. Kortom: de hele Bijbel is door mensen geschreven, van Genesis tot Openbaringen. En dat geschiedde in verschillende ‘oude’ talen en zeer zeker niet in het Nederlands of Engels. En door al dat vertalen ontstonden er opnieuw allerlei versies van diezelfde Bijbel, want alle mij bekende vertalingen verschillen onderling van elkaar. ‘Vertalen is verraden’ (traduttore traditore) heet het, maar dat is niet helemaal eerlijk. De vertalers doen hun uiterste best om niets te verraden, maar om juist zo eerlijk en oprecht mogelijk weer te geven wat er met de oorspronkelijke tekst wordt bedoeld. Dat is héél lastig, en het vereist grote kennis van zowel de oorspronkelijke taal als van het Nederlands. Maar toch…

De meeste mensen kennen wel enkele verhalen uit de Bijbel. Ik noem er een paar:1) het verhaal over Adam en Eva in het paradijs, waar Eva zich door een pratende slang laat verleiden tot het plukken van een verboden vrucht (een appel) en die aan Adam geeft. 2) het verhaal over de stadjes Sodom en Gomorrah, die om hun zondigheid vernietigd worden 3) het verhaal van Noah met zijn Ark…  en natuurlijk nog veel meer. Die verhalen hebben generaties gevormd! Niet omdat ze per se wááŕ zijn, want dat lijkt mij nogal sterk. Nee, omdat ze ons iets vertellen over wat je wel en wat je niet hoort te doen of hoort te laten. De verhalen gaan over waarden en normen! (Daarover volgende keer). Maar even serieus… mensen die de deze verhalen letterlijk en als historisch correct nemen, kan ik persoonlijk niet serieus nemen. Neem alleen maar dat verhaal van Noah. Hij bouwde een Ark, die later op de berg Ararat zou stranden omdat de hele aarde werd overspoeld. (coördinaten: 39° 42′ NB, 44° 17′ OL). Die berg is ruim 5 kilometer hoog! Dat is een wereldwijde zeespiegelstijging waar je U tegen moet zeggen. Waar komt al dat water vandaan? Meteorologen kunnen je uitleggen dat regen ontstaat doordat elders eerst water verdampt … Dat zou betekenen dat zo’n beetje de ene helft van de aardbol geheel droog moet vallen door verdamping, om de andere helft onder te laten lopen door stortbuien. Gaat er bij mij niet in! En waar blijft het daarna als alles weer droogvalt? Er zit geen afvoer ergens in een oceaan. I rest my case. En toch vertelt dat verhaal ons iets belangrijks. Wat? Daar ga ik het misschien later nog over hebben. Ik zou zeggen: denk er eerst zelf maar over na.

Even opnieuw:

Zonder de Heilige Schrift, de Bijbel, bestaat het Christendom niet. De cursus zegt: Het boek is voorwaarde en hulp voor het Christusgeloof, maar het boek leidt niet vanzelf tot Jezus als de Christus. Het zijn de Christenen die de Bijbel Heilig noemen, zoals de Islamieten de Quoran Heilig noemen; de Joden de Thora; de Hindoes de Veda’s; Boeddhisten misschien de Dhammapada of anders wel de gehele Pali-canon of alleen de Prajna Paramita Hart Soetra… En geen van alle boeken leidt vanzelf naar Christus, Allah; Adonai; Shiva; Boeddha; … of naar wie of wat dan ook. Het gaat om wat je zelf doet of laat. Verhalen kunnen daarbij houvast geven.

Stel dat er over duizenden jaren opgravingen worden uitgevoerd en men vindt een boek. Het is gesloten, en wonderbaarlijk goed bewaard gebleven. Heel voorzichtig peuteren wetenschappers de eerste bladzijden los en na moeizaam vertaalwerk lezen ze:

‘Er was Eru, de Ene, die in Arda Ilúvatar wordt genoemd. Hij schiep eerst de Ainur, de Heiligen, die de vrucht van zijn denken waren; en zij waren bij hem voor er iets anders werd geschapen.’

Welke conclusies zouden de wetenschappers dan trekken?

Dat hangt onder meer af van wat er tussen nu en die opgraving allemaal voorvalt. Het zou zomaar kunnen dat er van het Christendom geen sporen meer zijn terug te vinden, net zo min als van de Islam, het Hindoeïsme, het Boeddhisme of welk -isme of welk -dom ook. Allemaal weg. En dan lezen ze: ‘Er was Eru …’

En zie, er ontstaat een nieuwe tak van wetenschap: Erulogie! En in een schriftelijke les over Erulogie staat dan: ‘Zonder de Heilige Schrift, de Silmarillion, bestaat het Eruïsme niet….  enzovoorts’.