• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Met stomheid geslagen

Met stomheid geslagen

25 augustus 2022 door Jules Prast

Het boeddhisme beweegt zich op het slappe koord van de middenweg en de val van eternalisme is altijd dichtbij. Ik heb een zekere mate van allergie ontwikkeld voor woorden als leegte en eenheid. Hoe rechtvaardig je deze vanuit de fenomenologie van het boeddhisme en het voorwaardelijk ontstaan, waarin niet-weten altijd vóór de abstractie komt?

“Alle verklaringen in woorden zijn voorlopig en zonder geldigheid. Ze worden immers alleen maar gebruikt in samenhang met illusies en zijn niet bij machte om Zo-heid uit te drukken. De term Zo-heid heeft ook geen eigenschappen die in woorden nader kunnen worden uitgewerkt. Als term is Zo-heid, zou je kunnen zeggen, de grens tot waar verwoording kan gaan; het is een woord dat wordt gebruikt om aan woorden een einde te maken. Het wezen van Zo-heid zelf kent echter geen einde omdat vanuit het absolute aspect alles echt is. Evenmin is er iets wat als echt hoeft te worden aangeduid, want alle dingen verkeren in gelijke mate in een staat van Zo-heid. Aan geen enkel van deze dingen kun je denken of in woorden uitdrukking geven. Vandaar ook de naam Zo-heid.”

Het ontwaken van geloof in Mahayana (China, 6e eeuw)

Dit is een fragment uit een Engelse vertaling van een Chinese boeddhistische tekst uit de zesde eeuw. Aan deze tekst, Het ontwaken van geloof in Mahayana, heb ik eerder dit jaar al een artikel gewijd. Voor mij deed de kennismaking met dit document de wereld een moment stilstaan: “Dit is het. Ik ben uitgeraasd; mijn intellectuele gewoonte-energie is opgebrand, uitgedoofd. Er is denken vóór en denken na. Denken na is anders, getemperd, in dienst van. De vijf skandha’s: ze zijn inderdaad leeg,” schreef ik in april.

Paplepel

En naarmate ik de ervaring liet bezinken en de tekst vaker las, kwam het hierboven weergegeven fragment meer op de voorgrond te staan. Ik werd er letterlijk met stomheid door geslagen, iedere keer weer. Niet dat wat er staat, volkomen nieuw voor mij was. “Alle verklaringen in woorden zijn voorlopig en zonder geldigheid,” is een soort axioma dat je als zenstudent tijdens de dharmalessen met de paplepel wordt ingegeven.

Wat mij echter wel rauw op het dak kwam vallen na twee jaar onstuimig publiceren over tal van facetten van het boeddhisme, waren twee vragen: Wat betekent het voor mijn schrijven dat de geldigheid van woorden ter discussie staat? En hoe zorg ik ervoor dat mijn denken niet oeverloos wordt maar in dienst komt te staan van de Dharma?

Er zullen mensen zijn die zeggen: “Ho, ho, Het ontwaken van geloof in Mahayana is er maar een uit vele boeddhistische teksten.” Dat is op zichzelf waar, maar net deze tekst raakt mij diep. In een bestek van zo’n dertig pagina’s wordt er op een aansprekende, inventieve manier een synthese in beproefd van het ideeëngoed van verschillende concurrerende scholen die elkaar ontmoetten op het raakvlak van Indisch en Chinees boeddhisme.

Om deze reden is het dan ook een beroemde, formatieve tekst waarvan de inhoud is geabsorbeerd door latere scholen in het Chinese boeddhisme. Op zichzelf is het dus al niet maar een uit vele teksten, hoewel belangrijker voor mij was dat het bij het lezen ervan was alsof het wolkendek even opentrok en een weldadig zonlicht mijn beleving van de Dharma bescheen.

Stormloop

Er gebeurde meer in de maanden nadat ik, in december 2013, herintrad bij de sangha van het Amsterdamse zencentrum en deze keer officieel toevlucht nam (jukai). In een visioen tijdens een meditatie zag ik Jezus die een hand naar me uitstak. Ook hier heb ik eerder over geschreven. En, aangemoedigd door mijn leraar, volgde ik het spoor van de nembutsu dat me via een omweggetje tot in het hart van Zen bracht.

Ik heb inmiddels zoveel over Amida Boeddha en de nembutsu geschreven dat ik soms mensen tegenkom die veronderstellen dat ik me tot het Reine-Landboeddhisme heb bekeerd. Niets daarvan, de nembutsu is voor mij een vorm van zenbeoefening, al kun je zeker ook in deze context stellen dat woorden maar woorden zijn, en dat we vooral niet voor de illusie moeten bezwijken dat benamingen van boeddhistische scholen meer zijn dan voorlopige aanduidingen.

Ruim twee jaar lang heb ik artikel in, artikel uit, een stormloop ondernomen op een boeddhistisch bastion vol kraken en scheuren – en hoe kan het ook bijna anders na een levende geschiedenis van vijfentwintig eeuwen. In de periode dat de stomheid de overhand had, heb ik een paar weken lang een schrijfpauze ingelast waarin ik enkele malen het grote geschenk heb mogen smaken van sanghabezoek.

Dat alleen al, het juweel van de sangha, heeft een matigende invloed op mijn pen. Als het gesproken (en gezongen) woord en de gedragen stilte van gezamenlijke meditatie mede een stem in het kapittel krijgen, dan is de schrijver niet meer alleen zichzelf tot standaard.

Geestelijk thuis

Momenteel ben ik bezig een map te ordenen met ruim tweehonderd knipsels, documenten en pagina’s met aantekeningen van onderzoek uit die eerste twee jaar. Ook nu ik weer ben gaan schrijven, houd ik het tempo laag om deze informatie langzaam tot mij te nemen.

Er is zoveel Zen vóór Dogen, er is zoveel Reine-Landboeddhisme vóór Shinran. Er is zoveel Mahayana vóór de Avatamsaka-school (Huayan), en in het bijzonder Yogacara, waar mijn geestelijk thuis toch een beetje lijkt te liggen. Er zijn zoveel actuele vragen over boeddhisme, over de relevantie ervan, de duidelijkheid (of het gebrek daaraan) en de uitglijrisico’s.

Er blijven dingen zitten te wringen. Het nondualiteit-boeddhisme beweegt zich op het slappe koord van de middenweg en de val van eternalisme is altijd dichtbij. Ik heb een zekere mate van allergie ontwikkeld voor woorden als leegte en eenheid, woorden die je in de traditie al vanaf Huineng en de Hartsutra tegenkomt (en die ook in de eeuwen na het begin van onze jaartelling al besproken werden). Maar hoe rechtvaardig je deze vanuit de fenomenologie van het boeddhisme en het voorwaardelijk ontstaan, waarin niet-weten altijd vóór de abstractie komt?

In ons eigentijdse verstaan kom je tegen wat religie altijd heeft gekenmerkt, namelijk de behoefte aan het uitbeelden van heelheid en dus worden uit het boeddhisme die thema’s gelicht en naar behoefte bijgebogen die ons lijken aan te spreken. Niets nieuws onder de zon, maar er begint hier ook een spanningsveld met de eigen dynamiek van het boeddhisme dat de moeite waard is te onderzoeken en dat zal ik, al schrijvend, blijven doen.

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Jules Prast, Mahayana, Zen Tags: Amida Boeddha, dharma, Jezus, middenweg, Nembutsu, ontwaken van geloof, Reine Land, sangha, Shinran, voorwaardelijk ontstaan, yogacara

Lees ook:

  1. Dood de Boeddha!
  2. Taigu – De smalle en de brede weg
  3. Zen en Reine Land boeddhisme
  4. Taigu – geestelijke verduistering

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.