Het burgerschap was tijdens de opbouw van onze democratische rechtsstaat een bevrijdende en stuwende kracht. Het bracht grondrechten en vrijheden, maar hier tegenover staan plichten en verantwoordelijkheden naar alle andere burgers en de staat en omgekeerd. Vanuit de traditie van Montesquieu en Thorbecke signaleert filosoof Sybe Schaap in zijn boek Als alle vertrouwen wegvalt dat burgerschap en burgerrecht worden uitgehold. Hij is filosoof en was van 2007 tot 2019 lid van de Eerste Kamer voor de VVD en schrijft: ‘De burger verandert van rechtspersoon in klant dan wel onderdaan, in beide gevallen met wantrouwen bedreigd.’ Dit artikel geeft een indruk van zijn boek, aangevuld met delen uit de verboden Arondéuslezing van de historicus Thomas von der Dunk.
In zijn lezing brengt Von der Dunk in herinnering dat de oorlog in feite de enige gebeurtenis van belang is, die de Nederlandse natie samenbindt en nu eens niet verdeelt. Hij voegt daaraan toe: ‘Dat neemt geen criticus van ons dus af.’ ‘Slechts de Grondwet van 1848 heeft misschien, inclusief Thorbecke als nationale pilaarheilige, een sacrosancte status die daarmee enigszins vergelijkbaar is.’
Auteur Schaap schrijft op bladzijde 19: ‘Montesquieu stelt dat de burgerlijke rechtsorde werkt vanuit het beginsel dat ‘wetten regeren, niet mensen’ en dat burgers aan de wet hun rechten en vrijheden danken. Ook de conservatieve liberaal Thorbecke huldigt dit rechtstatelijk beginsel.’ Deze rechtsorde is zedelijk van aard en gebaseerd op waarden, morele opvattingen en rechtsbeginselen. Bovendien heeft dit beginsel pas zin als aan premoderne sociale en culturele vooroordelen een einde komt. Essentieel is de actieve betrokkenheid van de burgers bij onze representatieve democratie. In een rechtsstaat als de onze is dit geen voorrecht, maar een recht. Die betrokkenheid van de burger brokkelt echter af.
Wederkerigheid
Wederkerigheid betekent volgens de auteur onder andere dat recht en plicht elkaar spiegelen. Door zijn eigen rechten en vrijheden te erkennen, gunt de burger deze ook zijn medeburgers. ‘Burgers dragen het aan de staat op burgerrechten in de wetgeving vast te leggen en als rechtsbeschermer op te treden. In deze zin heersen de wetten. Dit verplicht de burger op zijn beurt het gezag van de staat te erkennen.’
Tolerantie
Artikel 1 van de Grondwet: Gelijke behandeling en discriminatieverbod
‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’
Artikel 1 drukt de rechtsgelijkheid uit van mensen, die in veel opzichten ongelijk zijn en hierom kan er van een tolerantieartikel worden gesproken. Het artikel spreekt niet van de gelijkheid van mensen, maar hun ongelijkheid wordt erkend en door het recht beschermd. ‘Het gaat om gelijkheid voor de wet van ongelijken.’
Deze gelijkberechtiging gaat niet over meerderheden en minderheden, dus ook niet over afwijkingen van een normaliteit. Overigens zijn meerderheden volgens de auteur toevallig én abstract door de weglating van al het andere. En wie bepaalt wat afwijkt? ‘Een meerderheid beschikt dan ook niet rechtens over een voorrecht met een daaraan gekoppelde plicht tot het tolereren van wat afwijkt.’ Binnen onze rechtsorde zijn het ‘ware’, het ‘goede’ of het ‘rechtvaardige’ open aangelegenheden en niemands exclusieve bezit en dus ook geen bezit van meerderheden. Dit alles vraagt nogal wat van de participerende burger.
De Grondwet en de Grondrechten uit het eerste hoofdstuk hiervan zijn het resultaat van een historische ontwikkeling. De grondrechten kunnen onderverdeeld worden in de klassieke grondrechten, artikel 1 tot en met 18, en de sociale grondrechten, artikel 19 tot en met 23. De laatste rechten zijn opdrachten aan de overheid om voorzieningen te treffen voor het maatschappelijk functioneren van de burger, zoals de zorg van de overheid voor de bescherming van het milieu. De klassieke grondrechten, de vrijheidsrechten, hebben volgens de auteur een scherp sturende betekenis, terwijl de sociale grondrechten bijdragen aan de versterking van het burgerschap en van daaruit aan de rechtsgemeenschap.
Democratie
Thomas von der Dunk wijst er in zijn verboden lezing op dat Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) de monarchale autocratie in 1848 door een parlementair systeem verving. Echter, het algemeen mannenkiesrecht werd pas zeventig jaar later ingevoerd en enkele jaren hierna het algemeen vrouwenkiesrecht. ‘De democratie in Nederland is dus eigenlijk pas van 1917 – de rechtsstaat is daarentegen veel ouder.’
Hij wijst erop dat ‘rechtsstaat’ en ‘democratie’ geen synoniemen zijn. ‘De rechtstaat draait om het feit dat de wet voor iedereen geldt. De democratie om het feit dat iedereen ook meebeslist welke wetten vervolgens voor iedereen gelden.’ Hoe het ook zij, in beginsel werd in Nederland volgens hem iedereen door de staat in gelijke gevallen gelijk behandeld. Echter, de Duitse bezetting is de enige periode sinds de Franse Tijd (1795-1813) waarin het fundamentele uitgangspunt van de rechtsstaat ruw werd opzijgeschoven.
Burgerschap
Hoofdstuk 3 van Schaap’s boek behandelt de oorsprong van het begrip burgerschap, een volgens hem niet eenvoudig te definiëren begrip met bijbehorende waarden. Het begripsdeel ‘recht’ hangt samen met onder andere ‘vrijheidsrecht’ en ‘wettelijk recht’. ‘Burger’ heeft betekenis in burgerrecht en burgerschap, maar verwijst ook naar een maatschappelijke positie. ‘Burgerschap’ heeft een lange geschiedenis en ontwikkelde zich van een voorrecht tot een algemeen recht en het moderne burgerrecht is algemeen geldig en wettelijk verankerd.
De burger staat niet alleen onder, maar in zekere zin ook boven de wet. Als actief kiesgerechtigde is hij wetgever, namens zichzelf. ‘Namens hem wordt bepaald wat kracht van wet heeft. Hierin onderscheidt de representatieve democratie zich van de aristocratie of autocratie,’ bladzijde 40.
Wikipedia definieert het begrip als volgt: Burgerschap, ook wel staatsburgerschap genoemd, is de status van een natuurlijk persoon – meestal voortvloeiend uit de nationaliteit van deze – toegekend door de gebruiken of wetten van een staat, waardoor deze persoon – die vanaf dan burger van die staat wordt genoemd – bepaalde rechten (te onderscheiden in drie categorieën: civiele, politieke en sociale rechten) en plichten verkrijgt.
Oordeelsvermogen
In het antieke Griekenland ontstond een geleding van zelfstandige en in zekere zin onafhankelijke personen: de burgers. Dit burgerschap sloot grote groepen van de bevolking uit, zoals vrouwen, slaven en kleine pachters. Aan de positie van de burgers waren voorrechten verbonden. Hun vermogende positie stelde Griekse burgers in staat om slaven voor zich te laten werken. Vrijheid van arbeid werd destijds gezien als een voorwaarde voor een onafhankelijk oordeel over filosofische en politieke kwesties. Hierbij droeg de burger ook de zedelijke verantwoordelijkheid voor degenen die onvrij waren. Het burgerschap was een vrijheidsrecht en gaf een morele plicht.
De ‘rubberen wet’ van november 1887 zorgde ervoor dat niet alleen wordt gekeken naar hoeveel belasting iemand betaalt, maar ook of iemand geschikt is om te stemmen. Dit rekte het aantal kiesgerechtigde mannen op naar 65% op basis van inkomen, examens of andere manieren.
Het door emancipatie gegroeide algemene burgerschap moet worden geleerd, onderwezen en in praktijk gebracht. ‘De beste leermeesters zijn levende ervaring en historisch besef, ingebed in leerinstellingen en instituties.’ Essentieel voor een volwaardig burgerschap is de betrokkenheid bij de politieke praktijk van de staat en de wetgeving.
Verwerpelijk
Thomas von der Dunk bespreekt in zijn verboden lezing de actualiteit van 2011. ‘Voor het eerst sinds 1945 hebben we in Den Haag te maken met een politieke stroming van grote omvang (die bovendien – ongeacht de formele gedoogconstructie – feitelijk, zij het ook zonder ministers, meeregeert) die uitgangspunten huldigt en standpunten verkondigt die haaks staan op de beginselen van de rechtsstaat.’ Het is niet dat zij oproept tot genocide of oorlog, ‘maar bepleit wel fundamenteel verwerpelijke dingen. Het soort dingen, dat sinds 1945 terecht taboe was en voor alle fatsoenlijke partijen een reden vormde om een zeer heldere grens te trekken en de eventuele bepleiters daarvan op grote afstand te houden.’
‘Zeker: het democratische stelsel staat nu niet ter discussie – maar wel in feite de daaraan ten grondslag liggende ideologie. Een democratische vorm impliceert niet altijd ook automatisch een democratische gedachte.’
‘De PVV bepleit openlijk discriminatie van een deel van de ingezetenen in Nederland op basis van de demonisering van een religie. Ook voert deze partij, haar aanvoerder en enige eigenaar voorop, tamelijk stelselmatig een hetze van verdachtmakingen tegen de rechterlijke macht. Ik zwijg dan nog over de fact free politics en het aan grove leugens gepaard complotdenken.’
Hoofdstuk 5 van Schaap’s boek heet Rechtsorde in beweging. De burgerlijke gelijkheid maakte een eind aan de standensamenleving en hij beschrijft hoe de overheid dit ondersteunde. De ineenstorting van het communisme ten spijt zijn kernwaarden van de burgerlijke en rechtstatelijke waarden en rechtsbeginselen echter aan erosie onderhevig. Een symptoom en een katalysator hiervoor is het oprukkend populisme.
Tot in de jaren 1970 had ons land een op levensbeschouwelijke gronden gebaseerde zuilenstructuur. Deze droeg bij aan de emancipatie van grote delen van de bevolking en ondersteunde het algemeen kiesrecht door in de structuur verankerde politieke partijen. Schaap schrijft op bladzijde 88: ‘In sociaal, godsdienstig en ideologisch opzicht waren de zuilen sterk naar binnen gericht. Maar men vond elkaar in de bijdrage aan de gezamenlijke rechtsorde.’
Politieke partijen
Een partijdemocratie ontwikkelde zich en lange tijd hadden partijen een duidelijk ideologisch profiel, een sterke binding en actieve betrokkenheid van de leden. Zij gaven een eigen kleuring aan het algemeen belang. Door de bereidheid tot compromissen ‘kon echter nog altijd een gedeeld evenwicht worden gezocht. Bereidheid tot concessies in het omgaan met eigen principes matigt participanten,’ bladzijde 90.
De afgelopen decennia onderging het partijpolitieke stelsel belangrijke veranderingen met gevolgen voor de waardering van het burgerschap. Politieke partijen binden zich steeds openlijker aan maatschappelijke belangen. Er ontwikkelde zich een netwerk van lobbyisten. De democratie wordt ‘volatieler, assertiever, een slagveld van mondige burgers die zich minder richten op de essentie van de wetgeving en op ordening van de rechtsgemeenschap in zedelijke zin.’ Directe democratie en belangenbehartiging maken deel uit van een proces van politisering en van polarisatie. De auteur merkt op: ‘De vraag dringt zich op of een gepolitiseerd engagement van burgers en vertegenwoordigers nog ruimte laat voor het publieke oogmerk van de representatieve democratie. In hoeverre is men nog in staat het algemeen belang boven het private te stellen?’
Het proces radicaliseert verder als men de politiek ondergeschikt wordt aan het veroveren van bestuurlijke invloed en macht, leidend tot een ‘cultuur van meerderheidsallianties en regeerakkoorden. Door het gecommitteerde deel van het parlement aan banden te leggen, breekt deze vorm van ketening in op het besturen ‘zonder last’.’ De auteur vindt het verontrustend dat door het deelnemen aan de macht, aan de uitvoerende ‘kerntaken van het parlement, namelijk wetgeving en controle op de regering (dreigen) verwaarloosd te worden,’ bladzijde 91.
Obstakels
Thomas von der Dunk merkt op dat in het Interbellum een ideologisch bewustzijn bestond van niet te overschrijden morele grenzen van Goed en Kwaad. ‘De NSB was en bleef in de jaren dertig een politieke outcast.’
‘Met de uiteindelijk op totale ontideologisering uitlopende ontzuiling is dat normbewustzijn vervaagd: alles werd onderhandelbaar. Verheven principes worden vandaag makkelijker ingewisseld voor een extra schotel linzen dan vroeger, waaraan niet alleen een met neoliberalisme sinds de jaren tachtig toegenomen cynisme en egoïsme, maar ook een groeiend hier-en-nu-denken debet is. Politici willen hun persoonlijke carrièreplanning, die steeds meer centraal is komen te staan, niet meer laten doorkruisen door hinderlijke incidenten als morele obstakels.’
‘Dat alles draagt bij aan het nieuwe taboe op de Oorlog vandaag de dag: in abstracto ‘nooit weer!’ belijden op 4 en 5 mei is prima en prachtig, maar val ons niet met mogelijke consequenties voor ons alledaags functioneren lastig.’
Falen
Sinds de toeslagenaffaire wordt het duidelijker dat de parlementaire controle op de regering tekortschiet. Door mee te regeren maakt het parlement zich medeverantwoordelijk voor een uitwas. Daarbij kregen wetten steeds meer het karakter van een instrument voor beleid, waaraan de Tweede Kamer zich ook heeft verbonden. Hierdoor dreigt de controle van het parlement bij voorbaat al te mislukken. ‘Wetten zijn het institutionele raamwerk van de rechtsorde; dat is wat anders dan het karakter van beleidsinstrument. De rechtsgemeenschap vraagt echter om autonoom handelende politici die in de wetgeving de publieke orde en het algemeen belang voorop stellen,’ bladzijde 92.
Menselijke natuur
Op bladzijde 107 van hoofdstuk 6 Het verleidelijke mensenrecht schrijft de auteur: ‘mensenrechten die breken met het beginsel van wederkerigheid vormen een bedreiging voor de rechtsstaat. Dit temeer als het mensenrecht de confrontatie zoekt met het burgerrecht.’ De oorzaak van de bedreiging is de rechtsgrond waarmee dit mensenrecht wordt gerechtvaardigd. Die rechtsgrond zoekt aansluiting bij iets wat oorspronkelijker zou zijn dan het burgerrecht en dus meer gelding zou hebben. Dit oorspronkelijkere zou de menselijke natuur zijn in de vorm van bijvoorbeeld etniciteit, ras, identiteit of volk. ‘Zoals gesteld, er is dan sprake van een rechtsgrond zonder wederkerigheid, een rechtstitel die opeist, die zichzelf zoekt en zo de wederkerige verhouding tot ‘de ander’ loslaat.’ In de premoderne tijd bepaalde het goddelijke het gezag van de vorst en de ordening van de samenleving.
Modern populisme
Anders dan het marxisme, het fascisme en nazisme opereert het moderne populisme niet vanuit een heldere ideologie en een daarop gebaseerde revolutionaire strategie, bladzijde 227 van hoofdstuk 11 van het boek Mars door de instituties. Met hun eigen radicaliteit proberen ze de bevolking te paaien en keren zich tegen de gevestigde orde, maar vooral tegen haar vertegenwoordigers. Deze personen moeten worden ontmaskerd als ‘vijand van het verraden volk.’ Deelnemen aan de politieke arena wil niet zeggen dat de populisten zich voegen naar de representatieve democratische orde. Ze vormen bewegingen waarin harde procedures, verantwoording en zeggenschap van leden ontbreken. ‘Ze kenmerken zich door autoritaire leiderschap en een zo volgzaam mogelijke aanhang.’
Na de ontmanteling van het ‘linkse’ machtskartel menen de PVV en het FvD volgens Schaap het eigen ‘volk’ het een en ander te kunnen teruggeven. De democratie komt onder de hoede van een autocratische leider die door middel van volksraadplegingen contact houdt met het volk. De uitvoerende en rechterlijke macht komen onder de controle van de partij. In landen waar populisten aan de macht zijn is de zichzelf legitimerende leider de bepalende factor. Hij weet wat goed is voor het volk, ‘maar daarmee is het gedaan met het burgerrecht.’ Hiervoor in de plaats komt een eigen interpretatie terug van een mensenrecht dat de natiestaat rechtvaardigt, denk aan de begrippen: identiteit, volk, patriottisme, authenticiteit, familie, thuis en zelfs ras. ‘Hoe te reageren als de idee van herkomst het volk splijt tot elkaar vijandig bejegende identiteiten? Herkomst en identiteit zijn een bederf voor algemeen toepasbare rechtsbeginselen. Het burgerrecht moet dit bederf juist voorkomen.’
Sluipend proces
Een sluipend proces tast de betrokkenheid van de burger bij de rechtsgemeenschap aan. Hij werkt hieraan mee door zijn autonomie te veronachtzamen, bladzijde 242 hoofdstuk 12 De gedisciplineerde burger.
‘In de volle breedte van de politiek ontwikkelt zich een autoritaire cultuur,’ signaleert de auteur. Wat daar normaal is kan doorlopen naar de overheid en de samenleving. Hierbij leert de bevolking zich schikken ‘in een staatsverband waarin gezag sluipenderwijs plaats maakt voor autoritaire macht.’ Ook een mildere vorm, mild despotisme genoemd door de auteur, zorgt voor de verwijdering van de staat en de bevolking. De bevolking reageert met protest en noodkreten, met een beroep op eigen rechten. ‘Welteverstaan mensenrechten die zich verwijderen van het burgerrecht en zijn wederkerigheid van burgerlijke rechten en plichten.’
Wantrouwen
Een overheid die op afstand staat beschouwt burgers als mensen met ‘een onberekenbare menselijke natuur.’ Mild despotisme is een natuurlijke reactie van wantrouwige leiders. Het sluit aan bij de neoliberale relatie van overheid en burger en ziet de burger als klant, op afstand te bedienen door de overheid. Het repressieve beleid moest een in beginsel verdachte ‘mens’ disciplineren. Nogmaals ‘wetten zijn van fundamenteel belang voor de rechtstaat. Daartoe moeten wetten gezaghebbend zijn, als het ware eigendom van de burger. Dat gaat niet zonder betrokkenheid van de burger,’ aldus de auteur. Het draait om actief burgerschap en betrokkenheid vooraf leidt als vanzelf tot aandacht voor het uitvoeringstraject, omdat de burger de wet daar weer tegenkomt.
De auteur blikt terug op de toeslagenaffaire. ‘Het ging hier om volstrekt onvoldragen wetgeving, overhaast en kritiekloos aangenomen. De uitvoering was voor een ander, de burger was uit beeld verdwenen. Betrokken bewindslieden en het overgrote deel van het parlement waren slecht op de hoogte van wat in de uitvoering afspeelde. In het uitvoeringstraject heeft de wet een evolutie doorlopen die het de Belastingdienst mogelijk maakte op fraudejacht te gaan.’ In die jacht ging alles fout wat maar kon. Mild despotisme dus, volgens de auteur, ‘vertrouwen in de burger, een basisbeginsel van de rechtstaat, legde het af tegen een initieel wantrouwen in de mens die de overheid achter de burger ontwaarde.’
Op bladzijde 252 en 253 verwijst Sybe Schaap naar de waarschuwing van Montesquieu ‘als de wetgever het verval in de wet laat sluipen dreigt ook het verval van de staat.’ Herstel van het gezag van de staat en zijn wetten vraagt vooral om ‘evenwichtige, dat wil zeggen wederkerige verhoudingen tussen burger en staat.’ Het herstel moet beginnen met een ‘bezinning op de waarden die de burgerlijke rechtsorde schragen. Alsof er weer inburgering nodig is.’
Opmerkingen
In 2011 wees Von der Dunk op het nieuwe taboe op de oorlog. Dit houdt in dat eenieder die waarschuwt voor bepaalde tendensen en vooral voor het ‘normaal’ verklaren van bepaalde opvattingen meteen van demonisering wordt beticht. Dit terwijl vergelijkingen met de oorlog rechtstatelijk en vanuit het non-discriminatiebeginsel meer dan ooit sinds 1945 legitiem zijn. In 2022 wil Sybe Schaap vooral waarschuwen voor het populisme dat volgens hem afbreuk doet aan het wezen van het burgerschap.
Willem Arondéus (1894-1943) was een kunstenaar en verzetsstrijder van de Raad van Verzet. Na de bomaanslag op het bevolkingsregister van Amsterdam door de verzetsgroep waaraan hij en Gerrit van der Veen leidinggaven, werd hij gearresteerd en geëxecuteerd.
Jaarlijks nodigen de Provinciale Staten van Noord-Holland iemand uit de wereld van kunst, wetenschap of religie uit om de Willem Arondéuslezing te houden, om de herinnering aan Willem Arondéus levend houden. Eind april 2011 werd de lezing van historicus Thomas von der Dunk afgelast. Volgens twee Statenleden van de coalitiepartijen CDA en VVD was de lezing te veel gericht tegen de PVV, aldus het NRC van 19 mei 2011. Von der Dunk hield de lezing, door hem genoemd een hagepreek, alsnog maar vóór het Provinciehuis in Haarlem. ‘Wat ik ga zeggen is, omdat het niet-normale intussen normaal dreigt te gaan worden, ongetwijfeld omstreden – maar daarom des te meer noodzakelijk.’
Tantra Hardrock zegt
Mijn probleem met deze overheid, is dat zij veel vraagt, maar niets terug doet. Mensen van mijn leeftijd, kunnen niets opbouwen in dit systeem. Door inflatie, stijgende huren, flex banen, sporadische ‘lockdowns’ en een woningcrisis. Maar, we worden wel geacht de bevelen van boa’s, ambtenaren, politieagenten en ministers op te volgen. Daar zit een frictie, daar zit iets scheef.
En dat leidt dan tot spanningen. En die spanningen leiden soms tot dat wat men dan neerbuigend ‘populisme’ noemt, om het maar een naam te geven.
Maar, dit alles is irrelevant, je kijkt er toch anders tegenaan dan ik.
Ik baseer mijn denken op een existentialisme. Niet op een maatschappelijke contracttheorie. Ik geloof in de vrije wil en ben dus honderd procent verantwoordelijk voor wat ik wel/niet doe, met of zonder de staat, contracten, rechten of wat dan ook.
De staat vertelt mij wat ik wel/niet mag doen. Maar, uiteindelijk ga ik er zelf over, wat voor keuzes ik maak. In de kern ga ik er zelf over.
kees moerbeek zegt
Wat denk je dat mijn generatie en ikzelf eind jaren 1970 en begin jaren 1980 meemaakte? Een verloren generatie. Met de herinnering van de oorlog in het geheugen, werden bepaalde populisten toen anders genoemd. Lees de verboden toespraak van Von der Dunk erop na.
Het weggooien van de baby met het badwater en wat sommigen nu willen met het bad en de badkamer en de hele straat…. Ach laat maar.
Ja, ik ben boos!
Tantra Hardrock zegt
Misschien moet die democratie dan hervormd worden? Een nieuw sociaal contract? Misschien moeten wat corrupte, perverse leiders aftreden en vervangen worden door minder gecorrumpeerde lieden?
Een nieuw sociaal contract, waar mensen zich veel liever aan houden? Zodat ze niet crimineel worden, of een ‘heel slechte wappie’ ?
Een contract dat bijvoorbeeld huisvesting garandeert en een basisinkomen, of iets dergelijks? Terug naar de sociaal democratie, zoals nu in Spanje gebeurt? Ik zou het niet zo gek vinden
Maar in Nederland gebeurt zoiets niet.
kees moerbeek zegt
Je kunt niet weten of iets irrelevant is voor mij. Je zult je verbazen hoe mensen zich met elkaar verbonden voelen en dat daarom een parlementaire democratische rechtstaat niet eens zo’n slecht idee is. Je bent niet alleen. Door dit te denken doe je jezelf en vele anderen tekort.
Namo guanshiyin pusa.
Tantra Hardrock zegt
Heb ik dan gezegd dat een parlementaire democratische rechtstaat een slecht idee is? Dat heb ik nergens gezegd. Ik ben er ook niet op uit om dit systeem kapot te maken, of iets dergelijks. Dat zou te veel moeite zijn.
Je kan je wel vragen, werkt democratie nog, in het neoliberale tijdperk? Er zijn Amerikaanse politicologen, die zeggen dat Amerika geen democratie is, maar een oligarchie. Een oligarchie van/voor de megarijken.
Ik denk dat dit ook geldt voor Nederland. Nederland heeft alles gedaan om te lijken op Amerika, immers.
Heb ik gezegd dat ik ‘alleen’ ben? Heb ik gezegd dat ik vormen van gemeenschap ontken, per definitie? Het ligt allemaal wat subtieler.
Het is aan jou, als sociaal democraat zijnde, de taak om de baby weer in het badwater te stoppen. Dat wil zeggen, rehabiliteer die sociaaldemocratie dan. Ga de PVDA weer sociaal democratisch maken. Was het niet de PVDA zélf, die de sociaal democratische baby met het badwater weggegooid heeft? Wees boos op hen, niet op mij.
Tantra Hardrock zegt
Punt is natuurlijk ook een beetje. Wat mij betreft is de functie van een systeem, dat het er voor iedereen moet zijn. Anders heeft het sociale contract geen nut.
Alleen, neoliberale politiek is er niet voor iedereen. Deze politiek is gericht op het bedrijfsleven en de financiële sector. Het idee was dat als het goed gaat met banken en multinationals, dat het dan met iedereen goed zal gaan. Dit is een lompe aanname gebleken.
Omdat de neoliberale politiek er niet voor iedereen is, raken mensen vervreemd van het sociale contract. En dat leidt dan weer tot ‘populistische’ bewegingen. Bewegingen als de (heel grote) ‘wappie’ beweging, de (heel grote) FVD beweging, de anarchistische beweging. Maar, ook komt het communisme weer op, in Nederland. Een partij als Bij1, is communistisch te noemen. Vroeger zat zoiets niet in de kamer.
Dat soort populisme (als je het zo wilt noemen) bewegingen ontstonden, ontstaan, doordat de sociaal democraten niet met een weerwoord kwamen op het falende neoliberalisme. Neoliberalisme denderde gewoon door, na de bankencrisis. Neoliberalisme dendert gewoon door, tijdens de woningcrisis.
Neoliberalisme faalde, er was geen alternatief, dat werd niet geboden en de radicale bewegingen kwamen op in dat machtsvacuüm. Dat is mijn observatie van wat er gebeurt is, maatschappelijk gezien, de laatste jaren. Een vrij genuanceerde observatie, al zeg ik het zelf
Als sociaal democraten niet willen dat mensen ‘radicaliseren’, moeten ze mensen een reden geven om niet te radicaliseren. Zij moeten er dan weer voor mensen zijn en niet slechts voor bedrijven
Ujukarin zegt
Foute redenering, mevrouw/mijnheer Tantra. “Omdat de neoliberale politiek er niet voor iedereen is, raken mensen vervreemd van het sociale contract” lijkt allemaal nét iets teveel op smoesjes zoals ‘Omdat die snelheidsbeperking hier onzin is mocht ik best 70 km rijden zonder die oneerlijke boete’ of ‘Omdat de immigratieregels veel te streng zijn, dus niet voor iedereen acceptabel, mocht ik mijn buitenlandse zwager best helpen te sjoemelen met zijn visum-aanvraag’. Het is lijnrecht in tegenspraak met je burgerplicht, namelijk “Door zijn eigen rechten en vrijheden te erkennen, gunt de burger deze ook zijn medeburgers.”
Het democratische model roept je op om die dingen die je mist in het sociale contract, zoals een groter sociaal vangnet dat bijvoorbeeld dakloosheid zou minimaliseren, via de democratische weg tegen te gaan. Met partijen zoals de SP. De kans dat de sociaal democraten en andere progressieve partijen gezamenlijk nog een meerderheid krijgen is helaas voor jou klein; dat komt door veel factoren. Een belangrijke, dat door de toegenomen welvaart beduidend meer kiezers zélf meer heil zien in neoliberalisme en minder in een pamperende-verzorgingsstaat-die-misbruik-zoals-de-WAO oproept, mag zeker genoemd worden.
Maar kern van ethisch burgerstap is dat je de democratische weg volgt; daarbij hoort ook dat de (neoliberale) meerderheid op essentieele punten wel degelijk rekening houdt met de minderheid, dus bijvoorbeeld geen Trump-achtig roofkapitalisme dat het hele sociale stelsel ontmantelt. En daarmee krijg je een systeem dat er ‘zoveel mogelijk voor iedereen is’. Neen 100% zul je niet bereiken, want als je de neoliberalisering van de jaren ’80-’90 zou terugdraaien tot het oude Den Uyl-model dan vervreemd je weer een heel ander deel van het electoraat van je. Dus jouw “is de functie van een systeem, dat het er voor iedereen moet zijn“ is onhaalbare onzin. Het statement klopt op het niveau dat democratie er voor iedereen moet zijn (en ook is), niet wat de uitkomst van de democratische stemming zou moeten zijn; niemand mag daarin een veto uitspreken ‘dit is niet voor mij dus ik houd me er niet aan’, dan krijg je VVD- of SP-sjoemelaars zoals ik er boven twee gaf.
Het populisme gooit, zoals Kees fraai verwoordt, het kind met het badwater weg. Hun tegengeluid binnen het democratische bestel is welkom, net zoals bijvoorbeeld de vakbonden zichzelf in nieuwe vorm heruitvinden en een nuttig tegengeluid verwoorden. En er zijn echt nog sociaal democraten die dat klassieke tegengeluid een stem geven, zoals de SP. Maar zodra populisten oproepen tot de democratie uithollen, tot anderen de mond snoeren (tot aan tribunalen toe), tot eerste- en tweederangs Nederlanders – blijf er verre van, geef ze geen stem; doch roep medeburgers op om de democratische basisbeginselen te respecteren…
With folded palms,
Tantra Hardrock zegt
Ujukarin
Ik sta een beetje anders in de wereld dan jij. Geeft niet.
Burgerplicht? Daar doe ik niet aan. Ik doe niet aan ‘plichten’. Ik ben geen Kantiaan, plichtethicus. We hoeven niet allemaal uit te gaan van dezelfde filosofische hardware.
Een systeem kan op een gegeven moment niet meer houdbaar zijn. Kijk naar de DDR. De bevolking zag op een gegeven moment het gezag van de DDR niet meer zitten en ging het ondermijnen. Op dat moment viel het uit elkaar. Dit kan ook gebeuren, in de huidige situatie.
Als de staat en de bevolking op een gegeven moment heel ver weg staan van elkaar, kán het hele maatschappelijke bouwsel instorten.
https://www.dagelijksestandaard.nl/politiek/mondkapjesdeal-van-lienden-blijft-vws-geld-kosten-door-dwangsom
Lees dit stukje. Hoe vaker dit soort bizarre dingen gebeuren, hoe meer de bevolking vervreemd raakt van de staat. Totdat de boel op een gegeven moment in elkaar stort. Dat kán gebeuren, ik zeg niet dát het zal gebeuren.
Maar goed, ik ben hier niet om iemand ergens van te overtuigen. Daar ben ik te onthecht voor. Haha
kees moerbeek zegt
Dank. Sybe Schaap zegt in andere woorden, genuanceerder en doordachter hetzelfde als jij en wijst kritisch naar de overheid, de politiek en de burgers zelf. Ik deel zijn analyse en heb zijn boek gekozen om te bespreken, omdat onze democratische rechtsstaat wordt bedreigd van binnenuit en van buitenaf.
Sommigen kunnen je laatste twee zinnen verkeerd uitleggen.
Namo Guanshiyin pusa.
kees moerbeek zegt
Dit slaat op Tantra Hardrock 17 juli 18:50
Tantra Hardrock zegt
Ja, ik bedreig de democratische rechtstaat niet eens.
Ik leef mijn leven en doe niemand kwaad daarmee. Ik hou me aan al jullie wetten en regeltjes etc, etc.
Jij zegt, als je niet inherent gelooft in deze overheid en dit systeem, dan bedreig je het. Dus, gedachtes kunnen iets bedreigen? Als ik niet in het christendom geloof, bedreig ik dan de katholieke kerk?
Dus, denken is al ‘heel gevaarlijk’ voor jou? Je bent geen vrijdenker? Ik ben wel opgevoed, met het vrij denken, het bevrijden van de geest. Denken wat je wilt.
kees moerbeek zegt
‘Jij zegt, als je niet inherent gelooft in deze overheid en dit systeem, dan bedreig je het. Dus, gedachtes kunnen iets bedreigen? Als ik niet in het christendom geloof, bedreig ik dan de katholieke kerk?’
Dat zeg ik niet, dat zegt Schaap ook niet.
Boself zegt
Het hele verhaal is te lang, wat nu gebeurd is van belang omdat het wezenlijk anders is dan anders. Er word een totaal nieuwe maatschappij opgezet met dingen die voor ons onbegrijpelijk ongrijpbaar en onzichtbaar zijn en waarvan wij de consequenties niet kennen maar die veelomvattend zijn en waarover tegen ons als burger gelogen en gezwegen word… complot ligt nu bij de overheid. Niet bij het volk. Gen technologie in kleding, make up, medicijnen, wasmiddelen, eten, gmo in voedsel, straling van zendmasten op land en in de zee en vanaf satelieten, 5 G, 3 d voedsel ( wageningen als hub van de voedselindustrie in europa, -geen complot, gewoon te googlen) a.i. , graffeen in medicijnen en voedsel- chem trails, weathermodification systems ( gewoon te googlen, overheden geven openlijk toe dat dit gebruikt word.. allemaal nieuwe dingen in handen van 2 grote aandeelhouders, nl. black rock and vanguard… waarvan politiek slechts poppetjes aan touwtjes zijn.. check ook the world economic forum en de banden met politieke partijen over de hele wereld en ook met koningshuizen, gewoon te googlen, ook de onze. Nu kaag bijvoorbeeld een wob verzoek kreeg mocht ze het van de wef niet openbaar maken… democratie? Populisme? Het is gewoon extreme bezorgdheid van oplettende burgers… en dan hebben we het over de oorlog en oekraine nog niet eens gehad… er is een constante verduistering van informatie in nl aan de gang, boeren die moeten stoppen, mogen ook geen biologische landbouwboer meer worden, dat staat in t overdracht contract..dus gaat t om stikstof of gaat het om land? Om het bouwen van tri star city? De grootste stad vzn europa? (Gewoon te googlen.. ) De overheid liegt en bedriegt en onthoud ons zo van een eerlijke discussie.. dus waar zijn de 1750 kinderen? Wat zijn ze aan t ontwikkelen met het ” het” tijdperk ipv het zij en hij.. met kinderen die van de overheid al op te jonge leeftijd van geslacht mogen veranderen terwijl blijkt dat op latere leeftijd 85% spijtoptant is mogen er geen flyers gemaakt en uitgedeeld worden waar in staat voorzichtig te zijn omdat je niet zonder o.a. hormonale medicijnen meer kan leven daarna met alle gevolgen van dien.. alas. Ouderen die aan levensbeeindiging mogen doen omdat ze t wel ok vinden zo..( dus niet vanwege extreem pijnlijke ziektes etc. – etc etc What is going on en willen wij dat wel? Kan daar niet open en bloot en duidelijk en eerlijk over gesproken worden? Kiesraad die aangeeft dat er wel degelijk is gesjoemeld met stemmen tellen. Media did alleen t verhaal vd overheid willen doorgeven en mensen stigmatizeren als wappie , boeren die vechten voor hun bestaan stigmatizeren en oppakken voor doodslag terwijl later uit eerlijke filmpjes blijkt dat zelfs de rechter er niet omheen kan dat er absoluut geen sprake is van doodslag…
Is er nog een een democratie?
Ik kan, anderen veel beter dan ik, nog meer vertellen maar voor mij zijn de techniese ontwikkelingen de meest verontrustende..
Omdat ze indringen in ons bestaan tot in de kleinste cellen..en zo ook onze helderheid van geest..
Dan hebben we ook nog geld. Dat willen ze nu zo snel mogelijk digitaal maken. Dan wordt contant dus onmogelijk.. hebben wij ook geen keuze meer in..dit zie je nu al bij winkels waar alleen nog gepind mag worden, geldautomaten die verdwijnen, en voorbereidingen door de eu en overheden etc. Wat heeft dat voor consequencies voor ons leven en waarom mogen al die discussies niet met ons, maar worden we, gevoerd. ..”
Whapai zegt
“voor mij zijn de techniese ontwikkelingen de meest verontrustende”.
Inderdaad, er zijn absoluut technische ontwikkelingen waarvan de wijze van toepassing en gebruik (niet de techniek zelf dus) aanleiding geven tot veronrusting. Volgens mij heeft u met dit schrijven, deze reactie, daarvoor het levende bewijs geleverd (en dat is nu dus ook “gewoon te googlen”).
Maar dit overigens uitstekende artikel gaat mijn inziens over iets anders.
Whapai zegt
Andere, net zo verontrustende zoniet meer verontrustende zaken.
Tantra Hardrock zegt
Boself heeft allemaal reële punten. Mensen worden veel te makkelijk voor ‘wappie’ weg gezet. Luister eens naar mensen. Laat mensen uitspreken. Onderzoek datgene waar ze mee bezig zijn.
En ja, er zijn vreemde dingen aan de hand. En ik heb het niet over ‘complotten’, aliens, graancirkels of wat dan ook.
Je bent of ‘een wappie’, of ‘een populist’ of ‘een fascist’, als je kritisch kan nadenken, of tegen de haren van het gezag in strijkt.
Neem alles altijd aan, van de overheid, of ben ‘een wappie’.
met kinderen die van de overheid al op te jonge leeftijd van geslacht mogen veranderen terwijl blijkt dat op latere leeftijd 85% spijtoptant is mogen er geen flyers gemaakt en uitgedeeld worden waar in staat voorzichtig te zijn omdat je niet zonder o.a. hormonale medicijnen meer kan leven daarna met alle gevolgen van dien.. alas.
Mee eens
Wat je over het WEF zegt, is ook gewoon waar. Daar is niets ‘complot’ aan, dat alles is gewoon openbaar. Ja, maar FVD zegt dat ook en ik wil niet voor het FVD zijn, zal men zeggen. Ik ben ook niet voor het FVD, maar dat wilt nog niet zeggen dat ze altijd onzin zeggen. Soms komen ze gewoon met feiten aan en leggen ze de vinger op de zere plek.
Johan zegt
Misschien dat meneer Moerhout in een paar zinnen in gewone taal duidelijk kan maken wat zijn punt eigenlijk is?
Ik kan van zijn hele stuk geen touw aan vast knopen. Misschien dat dhr Moerhout er rekening mee kan houden dat niet iedereen een universetaire studie gevolgd heeft (wat overigens niet wil zeggen dat hij het daardoor bij het juiste eind heeft).
Joop Ha Hoek zegt
De heer Moerhout heet de heer Moerbeek.
Johan zegt
Excuus voor de fout.
Daarom kreeg ik geen reactie van dhr Moerbeek terug.
Johan zegt
Nog een excuus.. Dhr Moerbeek heeft wel gereageerd. Bedankt daarvoor!
kees moerbeek zegt
Ik was de eerste in mijn familie die naar de universiteit ging, maar mijn afkomst verloochenen doe ik niet. Overigens heeft niemand gelijk.
Mijn grootvaders waren respectievelijk een keuterboer en een landarbeider. Mijn voorouders waren arbeiders, landarbeiders en kleine boeren en tuinders.
Onze democratie wordt van binnenuit en buitenaf bedreigd.
Tantra Hardrock zegt
Die bedreiging komt in de kern door : Hoge lasten, lage inkomen, problemen op de huizenmarkt. Economische/sociale klasse gerelateerde fenomenen.
Mensen vinden geen huizen, hebben flexbanen, worden in lockdowns gegooid, hebben geen enkele zekerheid. Dit systeem geeft ze geen houvast. Ja, op een gegeven moment gaan ze dat systeem dan de rug toe keren.
Als je huur elke maand stijgt en je inkomen daalt en je baanzekerheid niet gegarandeerd is. Dan is de kans groot dat je zal ‘radicaliseren’. Men oogst wat men zaait. VVD zaaide gif, de afgelopen jaren. Je kan mensen niet gewoon maar zeggen: wees een brave burger, hou je in, erken je plichten! Zo simpel werkt het niet.
Ga niet kraken, zeggen ze tegen ‘de jeugd’. Maar, vervolgens doen ze NIETS aan het woningprobleem. Ze erkennen die crisis niet eens. Hou je aan onze regels, dan doen wij verder niets voor je. Goede deal.
De maatschappelijke problemen moeten dan eerst aangepakt worden. De mensen moeten een reden hebben, om brave burger te willen zijn. Hebben ze dat niet, dan worden ze crimineel of ‘radicaliseren’ ze. Het is gewoon een wisselwerking.
Mensen denken dat ik ‘de democratische rechtstaat’ bedreig. Ik bedreig helemaal niets. Alsof ik die macht heb. Ik stem gewoon, al heb ik niet het gevoel dat het zin heeft. Er word toch niet naar de oppositie geluisterd. Ieder tegengeluid is immers ‘populisme’ of ‘heel wappie’.
Ujukarin zegt
Okay, nog één poging dan.
“Hoge lasten, lage inkomen, problemen op de huizenmarkt. Economische/sociale klasse gerelateerde fenomenen.” –> Onzin. Dat zijn redenen om progressief te stemmen, bijvoorbeeld SP. Geen redenen om buiten de politiek om te gaan radicaliseren en nog minder om met massale feitenverdraaing en negatief populisme van bepaalde partijen mee te gaan.
“Mensen vinden geen huizen, hebben flexbanen, worden in lockdowns gegooid, hebben geen enkele zekerheid. Dit systeem geeft ze geen houvast. Ja, op een gegeven moment gaan ze dat systeem dan de rug toe keren.”
–> Het verdraaien van ‘op basis van wetenschappelijke inzichten opleggen van lockdowns om jezelf en anderen te beschermen’ tot ‘worden in lockdowns gegooid’ is wappie-draaierij en veelal egoïsme ten top. Maar het is maar een voorbeeld. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt zijn flexbanen al een stuk aantrekkelijker dan hiervoor. En huisvesting is een groot issue ja maar nog steeds geen reden om mensen aan te moedigen dat ze het systeem de rug toekeren. Ook ‘binnen’ het systeem zijn er groepen die hun best doen de zwakkeren te helpen, zoals de SP.
“Als je huur elke maand stijgt en je inkomen daalt en je baanzekerheid niet gegarandeerd is. Dan is de kans groot dat je zal ‘radicaliseren’. Men oogst wat men zaait. VVD zaaide gif, de afgelopen jaren. Je kan mensen niet gewoon maar zeggen: wees een brave burger, hou je in, erken je plichten! Zo simpel werkt het niet.”
–> Ik onthoud me van een mening of VVD- of SP-beleid hier beter is, beiden zijn zoals ik in eerdere praatjes uitwerkte vanuit boeddhistische ethiek verdedigbaar. Ik verkondig wel de stellige mening dat “andermans beleid jou een reden zou geven tot radicalisering” jezelf en anderen voor de gek houden is. Oftewel smoesjes om eigen luiheid en gebrek aan moreel kompas en altruïsme te maskeren, zie mijn eerdere voorbeelden van de snelheidsovertreding en de visumfraude.
“Ga niet kraken, zeggen ze tegen ‘de jeugd’. Maar, vervolgens doen ze NIETS aan het woningprobleem. Ze erkennen die crisis niet eens. Hou je aan onze regels, dan doen wij verder niets voor je. Goede deal.”
–>Stem de SP, die doet lokaal heel wat aan woningnood.
“De maatschappelijke problemen moeten dan eerst aangepakt worden. De mensen moeten een reden hebben, om brave burger te willen zijn. Hebben ze dat niet, dan worden ze crimineel of ‘radicaliseren’ ze. Het is gewoon een wisselwerking.”
–>Jazeker, binnen ons democratisch systeem. En zodanig dat er een meerderheid voor is. Helaas voor jou zijn de problemen zoals de SP-stemmer ze ervaart anders dan die van de kabinet-Rutte-stemmer, dus je zult moeten accepteren dat er geen Den Uyl-achtig kabinet en beleid op landelijk niveau meer komt. Maar op lokaal/provincie niveau kun je wél bijsturen, en op landelijk niveau kan de oppositie er zeker voor zorgen dat de grondrechten van alle burgers veilig gesteld worden ook tegen roofkapitalistische neigingen binnen de VVD.
“Mensen denken dat ik ‘de democratische rechtstaat’ bedreig. Ik bedreig helemaal niets. Alsof ik die macht heb. Ik stem gewoon, al heb ik niet het gevoel dat het zin heeft. Er word toch niet naar de oppositie geluisterd. Ieder tegengeluid is immers ‘populisme’ of ‘heel wappie’.”
–> Nee hoor het SP-tegengeluid bijvoorbeeld niet. Omdat die wel de democratie respecteren en goed gebruiken. Omdat die geen wetenschappelijk bewijs over o.a. Covid en stikstof onder water moffelen, zoals de populisten volop doen. En sowieso heeft Rutte vooralsnog in de 1e kamer geen meerderheid, dus oppositie-stemmen hebben wel degelijk zin. Jouw konstante verdraaing van feiten echter zou ik wel degelijk in ieder geval als bedreiging van het gezonde verstand van de medeburgers benoemen, en indirect daarmee ook van respect voor de democratie.
Dus nee, ik blijf bij mijn eerdere mening dat Kees haarscherp aangeeft wat er mis is met populisme. En met heel,
heel veel van wat jij schrijft, sorry.
With folded palms,
Tantra Hardrock zegt
Ujukarin
We hoeven het niet eens te worden. Jij en ik hebben allebei blijkbaar op een bepaalde manier interesse in het boeddhisme. Daar hebben we dus iets gemeen.
Goed. Maar wat zijn dan ‘de populisten’? Ik vind het een nogal vage term.
Als ik de Weltschmerz filmpjes bekijk (de populistische media, zegt men) dan zie je dat men gewoon met interessante onderwerpen bezig is. Even lós van of je het eens of oneens met ze bent.
Ik lees zowel de volkskrant als de ‘populistische’ media. In de ‘populistische’ media, komen onderbelichte onderwerpen aan bod. En nee, ik ben het zeker niet altijd met ze eens.
–>Stem de SP, die doet lokaal heel wat aan woningnood.
Nee hoor….Helemaal niets….SP heeft niets in de melk te brokkelen natuurlijk haha
Ik zou ‘geradicaliseerd’ zijn? Ik ben nergens lid van en ik doe niets dat ‘radicaal’ is.
Daarnaast kunnen wij ons ook afvragen. Is de politiek niet geradicaliseerd? Is het neoliberalisme geen radicalisme? Er zijn economen en intellectuelen die het neoliberalisme zien als een fundamentalisme/radicalisme.
Wie bepaalt wat radicalisme is? Wat nu normaal is, vond men vroeger extreem rechts. Neoliberale politici, werden vroeger gezien als : geradicaliseerde niche figuren. Nu zijn ze de standaard geworden.
Je kan je ook afvragen, is het erg om radicaal te zijn? Wil je radicaal zijn? Ik zie mijzelf niet als ‘geradicaliseerd’. Maar als jij dat wel zo ziet, dan is dat aan jou. Als ik aan geradicaliseerd denk, denk ik aan islamic state etc, dat soort dingen. Of Anders Breivik. Ik ben niet iemand, die politiek geweld zou plegen
Je hoeft geen ‘sorry’ te zeggen hoor. Geef gewoon je mening.
Johan zegt
Is er dan nog democratie?
We worden geregeerd die linkse intelectuelen die weten wat goed is voor de gewone mens, maar zelden een positie in de gewone maatschappij hebben bekleed.
Ze worden gesteund door hun collega intelectuelen van de mainstream media die voornamelijk nieuws brengen wat in hun straatje past.
Tegengeluid wordt bestreden door het populistisch en extreem rechts te noemen, terwijl ze zelf minstens net zo populistsich zijn op hun eigen terrein.
Dus in die zin heeft dhr Moerbeek gelijk met zijn stelling, alleen hij vergeet te vermelden wie het werkelijk veroorzaakt.
Aldus een mening van een schoonmaker.
kees moerbeek zegt
‘We worden geregeerd die linkse intellectuelen die weten wat goed is voor de gewone mens, maar zelden een positie in de gewone maatschappij hebben bekleed.’
Dat is een vooroordeel van je Johan. Zelfs het zogenaamde linkse kabinet Den Uyl was niet links, maar centrum-links met sociaal-democraten. Je laat je manipuleren, iemand trekt aan jouw touwtjes en maar blijkbaar vind je dit okee. Ga eens op onderzoek uit.
Tantra Hardrock zegt
Ik zou Rutte en Kaag niet bepaalt ‘links’ noemen. Maar goed, dat ligt aan je definitie van dat woord.
Ergens heb je een punt. Want, de huidige orde baseert zich op neoliberale economische dogma’s. Dit neoliberalisme, kan je wel zien als een soort van op hol geslagen populisme. Althans, zo zie ik het. Het is vrij ondoordacht en schreeuwerig, altijd al geweest.
FVD is niet minder populistisch dan een neoliberale PVDA/VVD. Ik vind het weghalen van een ministerie voor wonen, zonder na te denken over de consequenties (wat de VVD deed) nogal populistisch. Ik vond een PVDA die overal in mee ging/gaat, nogal populistisch. Ze baseren zich niet op eigen kennis en theorie, maar doen maar gewoon wat de massa wilt, of denkt te willen.
kees moerbeek zegt
‘Ik vond een PVDA die overal in mee ging/gaat, nogal populistisch. Ze baseren zich niet op eigen kennis en theorie, maar doen maar gewoon wat de massa wilt, of denkt te willen.’
Wat een wonderlijke reactie. Als ze zich baseren op eigen kennis en theorie, deugen ze niet. Als ze gewoon doen wat de massa wil, of denkt te willen is het ook niet goed. Kortom, het is nooit goed wat de PVDA wel of niet doet, tenzij ze doen wat jij zou willen :-(
Je meent dat laatste niet, Tantra Hardrock, whoever.
Tantra Hardrock zegt
Het gaat hier om de definitie ‘populisme’ die nogal vaag is.
Als ze zich baseren op eigen kennis en theorie, deugen ze niet
Dat doen/deden ze dus niet, want ze zijn gewoon de VVD. En je zou kúnnen stellen, dat de VVD populistisch is. Je zou namelijk kúnnen stellen, dat het neoliberalisme een radicalisme/populisme is.
Maar, uiteindelijk is die term populisme niet zo relevant. Ik ben voor of tegen het FVD, even los van of jij ze populistisch vind of niet. Het gaat uiteindelijk om de uitkomst van beleid.
kees moerbeek zegt
Wat een wonderlijke reactie voor iemand die geen touw kon vastknopen aan mijn bespreking van Schaap en Von der Dunk. ‘Collega intellectuelen’, ‘mainstream media’, niet het taalgebruik van mijn voormalige collega’s in de ouderen- en ziekenhuiszorg waar ik gewerkt heb, waaronder echte schoonmakers, zorgassistenten, baliemedewerkers enzovoorts. Ik had nogal contact met de vakbondsbestuurders en die gebruikten jouw jargon ook niet, schoonmaker Johan.
(De moderator heeft drie woorden verwijderd die als beledigend kunnen worden ervaren).
Johan zegt
Ik vind je toon erg aanmatigend met je “schoonmaker Johan”. Je hebt blijkbaar zelf een vooroodeel over het jargon van schoonmakers.
Het is jammer dat je niet met inhoudelijke argumenten komt ,dus ik laat het verder hierbij..
Een fijne dag nog!
kees moerbeek zegt
Je trap na siert je niet.
Ik heb vele inhoudelijke argumenten naar voren gebracht. Beter geformuleerd: Schaap en Von der Dunk hebben veel argumenten naar voren gebracht en anderen onderschreven deze, waaronder ik. Het bevalt je blijkbaar niet.
Namo Guanshiyin pusa!
Tantra Hardrock zegt
Schoonmakers zijn helden. Wat mij betreft. Johan
kees moerbeek zegt
Het BD heeft een rijke variatie artikelen gepubliceerd die handelen over maatschappelijke aspecten van het boeddhisme en die de bovenstaande discussie raakt. De lezers van BD kunnen er hun voordeel mee doen.
Rob van Boven en Luuk Mur schreven een serie getiteld: ‘Op zoek naar een politiek leider die fasoen aan wijsheid koppelt”
Een ander artikel is ‘Over deugdzaam leven en de belemmeringen’
Een derde ‘Met helpende handen naar de markt’
Tantra Hardrock zegt
Beste Kees
Ik persoonlijk, link boeddhisme niet aan een politieke stroming. Sterk modernistische, seculiere bewegingen, zullen het boeddhisme afwijzen. Denk dan aan marxisme en sommige andere linkse stromingen.
Maar voor de rest kan iedereen boeddhist zijn. Ik denk dat veel boeddhisten die ik ken, liberaal ingesteld zijn.
Ikzelf, zou mij niet ‘een boeddhist’ noemen. Ik heb altijd moeite om een bepaalt religieus/politiek label definitief op mezelf te plakken.