• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Guy – Aandacht op de dood (P. maranasati bhavana)

Guy – Aandacht op de dood (P. maranasati bhavana)

15 december 2021 door Guy E. Dubois

In de Anguttara Nikaya 8.7 zegt de Boeddha het volgende:

‘Het vestigen van aandacht op de dood is, wanneer het op de juiste manier ontwikkeld en gecultiveerd wordt, van grote baat en nut [voor de beoefenaar]. Het voert [de beoefenaar] naar het Doodloze. Meer: het resulteert [bij de beoefenaar] tot het bereiken van het Doodloze.’

Toen de Boeddha zijn spirituele zoektocht begon, was de trigger het zien van een zieke man, een oude man en een lijk. Het bracht hem tot het inzicht dat ook hij hieraan niet kon ontsnappen. Vooral de confrontatie met het lijk bracht hem tot het besef dat ook hij hieraan onderhevig was. Maar na al dat lijden (P. dukkha) ontmoette hij een samana die innerlijke vrede in zichzelf gerealiseerd had. Die voorbij dukkha gegaan was. Die dukkha getranscendeerd had. Dat was het perspectief waarin hij zijn spirituele zoektocht plaatste.

De Boeddha was geen dromer. Hij baseerde zich op de realiteit zoals ze wérkelijk was. Op de natuurwet. Op Dhamma. Niet op tradities; niet op geruchten; niet op geschriften; niet op gissingen; niet op axioma’s; niet door het aanvaarden van zienswijzen na overpeinzing; niet door waarschijnlijkheid; niet op wat anderen gezegd hadden… Maar op datgene wat hijzelf persoonlijk zag en ervoer. Namelijk door het zien van de Vier Edele Waarheden én door het kennen en weten ervan door de drie rotaties en twaalf aspecten (i.c. dat elk van de Vier Edele Waarheden begrepen (P. pariyatti), beoefend (P. patipatti) en gerealiseerd moet worden (P. pativedha).

Het hoeft ons dan ook niet te verwonderen dat hij zijn volgelingen opdroeg om de eigen dood heel nauwkeurig te beschouwen.

Het scala aan boeddhistische praktijken rond de dood wordt maranasati (→ marana+sati) genoemd. ‘Mara’ is herkenbaar als de kracht, vaak gepersonifieerd, van onheil, verleiding of letterlijke dood in de Pali-canon. ‘Sati’ staat voor aandacht, voor opmerkzaamheid, voor spirituele alertheid.

Zoals alle andere verschijnselen moet de dood onderworpen worden aan meditatie. De dood moet benaderd worden als élk ander meditatie-object. Moet in kalm bewustzijn (concentratie) tegen het licht gehouden worden. Moet beschikbaar gehouden worden voor doorgedreven forensisch onderzoek in al zijn aspecten (P. dhammavicaya).

De traditionele maranasati-praktijk van het Theravada is gebaseerd op de (Maha) Satipatthana-Sutta. Deze meditatiebeoefening omvat de visualisatie van het lichaam dat metaforisch uit 32 ‘onderdelen’ (organen en lichaamsvloeistoffen) bestaat. Het lijk wordt door de beoefenaar gevisualiseerd in verschillende stadia van verval. In de Oosterse praktijk worden skeletten prominent op verschillende locaties in de kloosters geplaatst om deze contemplatie aan te moedigen.

Onze westerse samenleving is bijzonder bedreven in het verbergen van de onaangename kanten van het bestaan. De dood is hier zowat de belangrijkste exponent van: we zijn ‘als de dood’ voor de dood. Sterven gebeurt liefst achter gesloten deuren. Naar voorkeur ‘clean’ op ‘geschikte’ locaties zoals klinieken en verpleeghuizen. Zelden zien we lijken, laat staan het stervensproces zelf. Sterker nog, de dood wordt niet gepercipieerd als een volkomen natuurlijk proces, maar vaak geïnterpreteerd als een soort mislukking. Als iets dat op een onbegrijpelijke of onbetamelijke wijze fout gelopen is. De spirituele dimensie van de dood wordt volledig genegeerd. Zo wordt de werkelijkheid zoals ze is (P. yatha bhuta) op de meest perfide manier weggemasseerd. Wat we niet willen zien, is er gewoonweg niet. Is een ver-van-ons-bed-show.

De Boeddha leert ons nadrukkelijk om zélf na te denken over onze precaire situatie. Zoals ze wérkelijk is. Zonder opsmuk. Zonder vermijdings- en ontsnappingsstrategieën: zonder ontkenning; zonder verlangen; zonder agressie; zonder hebzucht; zonder angst. Enkel een nauwkeurige observatie van ons bestaan én de gelijkmoedige aanvaarding ervan kan ons uitsluitsel geven over de situatie waarin we ons écht bevinden. Daarom ook is de beschouwing van de eigen dood een uiterst relevant en krachtig instrument voor bevrijding uit dukkha.

De sleutel tot succes in maranasati-beoefening is correcte contemplatie (‘op de juiste manier ontwikkeld en gecultiveerd’). Dit kan eenvoudig samengevat worden in twee woorden: ‘Ik ook’. In de betekenis van: ‘ook mijn lichaam zal zo zijn’. Of ‘ook ik ben daar niet immuun voor’.

Juiste contemplatie leidt ons tot het inzicht dat de dood een natuurlijk en normaal proces is. En een integraal deel uitmaakt van onze eigen ervaring. Observatie op de dood en het sterven helpt om onze (doods)angst te overwinnen.

Belangrijk is de vaststelling dat correcte contemplatie op de dood leidt tot diepere beoefening. Tot dieper inzicht in Dhamma. In het proces van ontstaan en vergaan. Wanneer de beoefenaar de dood in zijn meditatie toelaat zal hij vlug merken hoe zijn vermijdings- en ontsnappingsstrategieën gradueel afnemen en daardoor ook de angst en pijn die aan al deze strategieën ten grondslag liggen. Ze worden stapsgewijs uitgehold om uiteindelijk compleet op te lossen. Dit is wat de Boeddha bedoelde toen hij sprak van ‘grote baat en nut voor de beoefenaar’. Het vestigen van aandacht op de dood en het sterven voert de beoefenaar progressief naar het Doodloze en laat hem finaal het Doodloze bereiken.

© Guy Dubois.

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Geluk, meditatie, Pali-Canon, Zorg Tags: doodloze, Guy Dubois

Lees ook:

  1. Guy – Stop de opiniëring. Het is slechts waan.
  2. Dhamma. Overdenkingen bij een ultieme werkelijkheid – inzicht en zelfrealisatie
  3. Ekayano maggo – de kern van het pad naar zelfrealisatie
  4. Guy – Ontwaken

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Patrick Demeester zegt

    16 december 2021 om 08:17

    Dikke merci, Guy

Primaire Sidebar

Door:

Guy E. Dubois

De Vlaming Guy E. Dubois behoort tot de grootste kenners van het vroeg-boeddhisme in het Nederlandse taalgebied. Hij combineert een virulente vrijzinnige levenshouding met een grote genegenheid voor de diepe inzichten van de Boeddha. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
30 sep
retraite Bhikkhu Analayo
30 sep 23
05 okt
ONLINE cursusreeks Dhammakaya meditatie
5 okt 23
07 okt
Global Kum Nye fest
7 okt 23
07 okt
Onderscheid tussen ons denken en onze zintuiglijke ervaring van deze werkelijkheid
7 okt 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 257 – BERG
    • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
    • Boeken – Tao Te Tjing
    • Extinction Rebellion eist: sluit de gifkraan, stem tegen glyfosaat
    • Guy – De Vasala Sutta

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.