• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Beroepsgelovigen en amateurzitters

Beroepsgelovigen en amateurzitters

22 september 2021 door Jules Prast

In het hedendaagse Japan zijn er maar weinig leken die zich interesseren voor zen. Slechts een enkeling mediteert. Al vanaf de veertiende eeuw was zenboeddhisme er een pad voor monniken, de beroepsgelovigen die zich terugtrokken uit de maatschappij en zo tijd genoeg hadden om de lange weg naar verlichting te kunnen gaan.

Dit staat in het boek Lotus in de Lage Landen over de geschiedenis van het boeddhisme in Nederland sinds de eerste helft van de negentiende eeuw. In de toenemende belangstelling voor zenmeditatie na 1945 zien de auteurs een uitdrukking van een nieuw, westers boeddhisme dat zich beweegt tussen een reactie op de secularisatie, de esoterie van New Age en een lifestyle van zelfbevestiging.

De bevinding dat zen van oudsher in kloosters wordt beoefend, staat haaks op het zelfverstaan van veel volgelingen in het tegenwoordige Westen. Zen geldt in deze kringen juist als een toepassingsgerichte, historische reactie op de wereldverzaking van het oudere boeddhisme.

Het voedt de twijfel die ik eerder op deze plaats heb geuit: wie zijn wij om heil te verwachten van ‘zitten tussendoor’? Ik moet terugdenken aan mijn eerste lessen in de zendo in Amsterdam. Samen zongen we teksten in het Japans. Dat zou goed zijn voor je concentratie. Zingen ze in Japanse sangha’s dan in het Nederlands?, vroeg ik de docent. Het antwoord bleef beperkt tot mysterieuze lichaamstaal.

Toch heb ik na verloop van tijd het ritueel en de liturgie verinnerlijkt. Vóór de meditatie thuis betreed ik de kamer met de linkervoet en buig ik naar het kussen. Ik doe kinhin (loopmeditatie) in de woonkamer, ‘s zomers in de tuin. Niets raakt me meer dan in de sangha samen de Hartsutra zingen.

Soms zwelt van binnen het ‘Kanzeon na mu butsu yo butsu u in yo butsu u en bo po so’ (enzovoorts) aan tot een bijkans hypnotiserende cadans van herhaling. Het Japanse lied van Kwan Yin, de Chinese heilige van de compassie die altijd een luisterend oor heeft voor de noden van de wereld. Een miniatuurbeeldje van haar staat aan de zijde van mijn bed, een kerstgeschenk dat ik ooit kreeg bij mijn favoriete boekhandel,  De Wijze Kater in Utrecht.

Het gevoel dat het je overkomt, ik snap het soms niet. Dat gevoel is nooit meer weggeweest nadat ik me op de mat door de eerste, maandenlange verwarring had geworsteld. Op zoek naar de zo-heid is de ervaring leidend, zeg ik graag tegen mezelf. Als die ervaring een beschermheilige met zich meebrengt, tja, dan is dat zo. Maar met mijn verstand kan ik er niet bij. Pas als dat verstand tot zwijgen is gebracht, blijkt dat je voor de zo-heid helemaal niet hoeft te zoeken. Dan is de ervaring pas echt leidend, hoewel ik begin te leren dat je verderop in het proces je reflectieve vermogens wel weer kunt activeren om je waarneming nader te onderzoeken.

Bij de methode zonder methode (Sheng yen) groeit het inzicht al tastend in het duister. Onlangs schoot mij tijdens meditatie ineens te binnen waarom ‘geest’ in het boeddhisme geldt als zesde zintuig, wat ‘mentale objecten’ eigenlijk zijn. Wonderlijk toch hoezeer je ervaring door de oefening steeds subtieler wordt.

Stille verlichting onthult zich aan me als het beste van alle werelden. Het integreert de inzichten van het oudere en het nieuwere boeddhisme, van India, China, Japan en meer. Een vleugje Thich Nhat Hanh erbij voor het naar-de-wereld gericht zijn, een snufje Stephen Batchelor voor de ‘factor T’ van ‘twijfel’. De ideale cocktail? Was het maar zo. De twijfel knaagt overal doorheen, altijd weer.

Ondertussen sta ik open voor alle andere perspectieven, ook voor het historisch-sociologische perspectief van Lotus in de Lage Landen. Als dat twijfel voedt, so be it. Twijfel ervaar ik als een gezonde, stimulerende kracht, ook, nee juist, wanneer deze je voor diepe existentiële vragen plaatst. Waar is nabootsing een dwaalweg, waar een bruikbaar voertuig op het pad? En toch blijft telkens weer de impuls tot beoefening ontsnappen aan de kaders van de kritische wetenschap. Als je geen beroepsgelovige kunt zijn, dan is amateurzitten the next best. Vrij naar Maarten Luther zeg ik: ‘Hier zit ik, ik kan niet anders.’

 

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Columns, Jules Prast, Zen Tags: Hartsutra, Jules Prast, Kanzeon, liturgie, Lotus, Lotus in de Lage Landen, Marcel Poorthuis, Sheng yen, Theo Salemink, zen

Lees ook:

  1. Beroepsgelovigen en amateurzitters
  2. Taigu – geloven in boeddhisme
  3. Shin en Zen, het beste van twee werelden
  4. Totaalboeddhisme

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.