Shin en Zen, het beste van twee werelden
Kwan Yin luistert maar Amida is interactief. In een niet-duale werkelijkheidservaring zijn beide één, maar in mijn dagelijks leven vertegenwoordigen ze onderscheiden aspecten.
Ooit kwam de dharmastroom als een golf over me heen nadat ik met zenmeditatie had geëxperimenteerd als een ‘coping strategy’, een techniek om met een tegenvallende gezondheid om te gaan.
Nu bevind ik me opnieuw in zo’n golfbeweging maar is het Amida Boeddha die in en door mij heen zijn naam uitspreekt. ‘Namu Amida Butsu’, de klassieke nembutsuformule van het Reine Land-boeddhisme: hoe verhoudt zich deze tot mijn zenbeoefening?
Shinleraar Takamaro Shigaraki, een moderne leraar van het Reine Land-boeddhisme, ziet overeenkomsten tussen zijn traditie en zen, maar ook een belangrijk punt van verschil. Hij vergelijkt Shinran, stichter van het Shinboeddhisme, en zenmeester Dogen, tijdgenoten in het dertiende-eeuwse Japan.
Dogen’s interpretatie van verlichting lijkt veel op Shinran’s ervaring van ontwaken (‘shinjin’), zegt Shigaraki. Maar terwijl je de nembutsu altijd en overal kunt beoefenen, is de zenweg alleen begaanbaar voor mensen die daar de afzondering voor over hebben:
The nembutsu is identical with shinjin. Shinjin is identical with the nembutsu. The nembutsu and shinjin are inseperable and nondual. Since in Shinran’s thought the nembutsu is a practice, the identity of nembutsu and shinjin can also be described as the nonduality of practice and shinjin.
In Zen thought, Dogen makes the same assertion when he states ‘practice is equivalent to enlightenment. ‘ Here ‘practice refers to sitting meditation (zazen), which represents a process on the path to buddhahood. ‘Equivalent’ refers to oneness or nondiscrimination. In Dogen’s thought, sitting is in itself enlightenment. Aside from enlightenment there is no sitting; there is no enlightenment apart from sitting. Sitting and enlightenment are nondual.
Shinran’s path of practicing the nembutsu has the same fundamental logic. In one sense, the nembutsu and shinjin are separate matters. However, in the true practice of the nembutsu, the nembutsu is identical with shinjin, and shinjin is identical with the nembutsu. Practice and shinjin are one and the same. They are nondual. We must become persons who are able to say this kind of nembutsu. Dogen’s path of sitting meditation is a form of Buddhism for renunciants, and it is necessary to practice it at a specific place and for a fixed time, away from the secular world. For that reason, it can only be done by a limited number of persons having the ability to do so. However, the path of the nembutsu, which Shinran teaches us, can take place in the midst of the secular world in any kind of lifestyle.
Uit: Takamaro Shigaraki, Heart of the Shin Buddhist Path. A Life of Awakening (2013), p. 61
Zen als een weg die wereldverzaking vereist: dit is een doordenkertje voor de lekenpraktijk in het Westen vandaag de dag. Is dit niet een achilleshiel van de moderne zenbeoefening? Is Zen te combineren met het gewone leven? Of is de Zen van nu een adaptatie, geïnspireerd door maar wel verschillend van de oorspronkelijke traditie?
Hoe dan ook zie ik geen reden om in onze tijd een scherpe lijn te trekken tussen de smalle weg van Zen en de brede weg van Shin. Integendeel, beide kunnen elkaar aanvullen, zodat je het beste hebt van twee werelden. Het Reine Land van Shin is de Zuivere Geest van Zen. Nembutsu en zazen zijn onderling uitwisselbare vehikels die je afhankelijk van je voorkeur en de gelegenheid kunt inzetten.
–
Dit is een bewerkte samenvatting van mijn Engelstalige blogartikel ‘Nembutsu and zazen’.
Klik hier voor een recensie van Heart of the Sin Buddhist Path in Tricycle magazine
Categorieën: Achtergronden, Boeddhisme, Columns, Jules Prast, Zen
Ochtend- of avondeditie
We hebben een gratis mailinglijst.
Abonneer je op onze ochtend- of avondeditie
11 reacties op Shin en Zen, het beste van twee werelden
Ochtend- of avondeditie
Abonneer je
Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »De werkplaats
Boeddhistische kunstenaars
Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »
Jules, hoe ervaar je, in de context van jouw verhaal, de actuele vormgeving en herformulering van het (zen)boeddhisme door TNH (Vietnamees zen leraar)in taal en vorm die in deze tijd passen?
Ik stel melding van jouw reactie op prijs, maar was vergeten dat aan te klikken.
Goeie vraag. Laat ik vooropstellen dat ik Thich Nhat Hanh erg hoog heb. Verspreid over zijn werk vind je referenties naar nembutsu en het Zuivere Land. Maar omdat hij zoveel invloeden absorbeert, ligt de focus hier niet echt op. Bovendien krijg ik het gevoel dat het Zuivere Land bij hem in samenhang met zijn geëngageerde instelling opschuift in de richting van een geïdealiseerde maatschappij, het paradijs op aarde. Dat is toch iets anders dan de verbinding maken van Zuivere Land en Zuivere Geest. De zuivere interpretatie van de zoheid lost zich naar mijn smaak bij Thich Nhat Hanh te veel op in zijn toegepaste benadering, maar mijn persoonlijke pendule zwiept regelmatig tussen beide heen en weer. Hoe zie jij dit?
Vanuit mijn ervaring met de wijze waarop TNH de dharma naar onze tijd en omgeving vertaald, heeft het bij mij geleid tot de uitbreiding van het begrip meditatie naar alle denken, voelen en handelen waarvan ik mij bewust ben of wordt.
Zo is (zen)meditatie en de weg van Dogen voor mij niet langer verbonden met afzondering uit de samenleving, maar wordt samenleven meditatie,ook te benoemen als leven in aandacht.
Het leven als klooster.
Dagelijkse zit- en loopmeditatie maakt daar deel van uit, net als werkmeditatie en studie.
Ik voel mij daarnaast ook sterk gevoed en geïnspireerd door de uitwerking van het (soto zen)boeddhisme van Shunryu Suzuki.
Voor mij is het het perspectief van de hoop, liefdevolle vriendelijkheid en de vrede dat overal in doorklinkt.
Daar vind ik een figuur als de Dalai Lama naast TNH een inspirerende personificatie van acceptatie en liefdevolle vriendelijkheid. Maar dit kan ook een vriend, de buurvrouw of een onbekende op zijn.
Voor mijzelf geld dat mijn persoonlijke weg in omgang met deze manier van leven en sterven mij heeft leren inzien, wat het betekende om te horen dat ik dood ging en later toch wakker te worden in het besef dat mijn taak hier in dit leven ligt en ik dat af moet maken.
Ook kwam ik bij met het indringende besef dat als ik werkelijk overga, ik niet meer terugkeer maar oplos in de werkelijkheid, een gevoel van thuiskomen.
Voor mij is de manier van spreken van deze mannen en hun manier van existeren belangrijk geweest bij het ontdekken van mijn eigen weg in leven met de dharma en de moed te vinden die te gaan.
Uiteindelijk is voor mij de dharma een weg van vrede met het leven in al zijn facetten, hoe pijnlijk dat leven soms ook kan zijn.
Om die manier van leven gaat het mij, dat vind ik belangrijker dan een al dan niet correcte schriftgeleerde benadering.
Al vind ik studie niet onbelangrijk.
Ik hoop dat dit een antwoord op jouw vraag is.
Ik ben het met je eens dat de reikwijdte van de boeddhadharma zich uitstrekt tot heel het dagelijks leven. Dat inzicht is echter vanaf het begin de leraren van het boeddhisme eigen en komt niet eerst met Shunryu Suzuki en Thich Nhat Hanh. Voor mij is het een ontdekking hoe breed de nembutsu toepasbaar is. Je kunt in de nembutsu een vorm van meditatie of leven in aandacht zien, maar de praktijk ervan is mede ontworpen voor mensen die verder niet in de gelegenheid waren zich daar intensief mee in te laten, noch met de andere uitgangspunten van een boeddhistisch leven. Zelf ondervind ik aan den lijve hoe de nembutsu zich naast de meditatie nestelt in een leven waarin de lijn soms ook een tijdje dood is en de dharma zoek en uit het zicht. Ik herken me in de diepe twijfels van Shinran over het leven en de leer. Alom wordt de prajna gepreekt maar voor jou blijft de poort gesloten. Man, dan is me de nembutsu toch een kanjer van een reddingsboei en de belofte van Amida Boeddha om zich te bekommeren om jouw heil een uitkomst van jewelste. Jij hebt misschien in een andere vorm je weg gevonden maar mij komt het voor dat een mengvorm van Shin en Zen ook een zeker potentieel zou kunnen hebben.
Natuurlijk is er voor Gotama, TNH en SZ al sprake van het inzicht over de reikwijdte en wijsheid van de dharma en het leven in meditatie.
Ik probeerde iets over mijn persoonlijke weg van zoeken en vinden van de dharma en leven in meditatie te vertellen.
Dat is voor mij geen weg van eigen kracht of geleid worden. Dat is dualisme.
Mijn weg is een weg van vaak lanzame aarzelende stappen, soms een processie van Echternach en dan weer plotseling het doordrongen worden van licht op mijn weg. Ik heb mijn leven leren opvatten als een koan.
Ik heb zenmeditatie leren ontmoeten, heel lang geleden, bij een in een Japans zenklooster getrainde leraar, in de meditatie die vooraf ging aan de training in het gevecht met de blote hand en het zwaard.
Het gevecht (ook in mijzelf) is in de loop der jaren steeds meer verbleekt, de meditatie is gebleven, verdiept en heeft ook mijn niet-verbale bestaan doordrongen.
Luisteren is daarin een interactieve aanwezigheid geworden in mijn werk met mensen, zoals het nu aanwezig is in mijn omgaan met de ontwikkeling en groei van bomen en planten.
Voor mij persoonlijk is de benadering van SZ, Gotama en TNH ook belangrijk wat betreft het inzicht dat er in echte werkelijkheid geen verschillende stromingen bestaan in het leven met de dharma. Er is maar 1 dharma, maar er zijn zoveel wegen als levende wezens.
Er zijn ook zoveel leraren en leerlingen als levende wezens denk ik.
Er is maar 1 boeddha, dat is in mijn perspectief de Boeddhanatuur in ieder van ons.
Jules, als Zen 24/7 meditatie zou inhouden, dan zou je wellicht kunnen spreken van wereldverzaking. Zoals Zen beoefend wordt bestaat het uit meer dan dat en gaat je vlieger niet op. Of interpreteer ik het te letterlijk?
De stelling dat Zen puriteins zou zijn (Dogen’s path of sitting meditation is a form of Buddhism for renunciants,…) is een interessante om langs de huidige westerse (vercommercialiseerde) manier van Zen beoefening te leggen. Zeker gezien eerdere discussies die hierover zijn gevoerd. Mijn idee dat “blijven hangen in het oude” en “het streven naar behoud van het oorspronkelijke” twee totaal verschillende zaken zijn wordt met het artikel wel versterkt.
Shin houdt ons een spiegel voor. Wij blaken van het vertrouwen om op eigen kracht onze persoonlijke transformatie te voltrekken. Het pad van Shin is echter ontworpen vanuit de gedachte dat onze eigen kracht niet kan volstaan, met uitzondering misschien in het geval van een handvol doorzetters. Het religieuze motief van Shin is je toevertrouwen aan de kracht van Amida Boeddha. Dat motief resoneert bij mij. Op eigen kracht lukt gewoon niet altijd. Verder verwijs ik naar mijn antwoord aan Sjoerd.
Het openstaan voor invloeden van buitenaf is een keuze, gemaakt vanuit je eigen kracht. Ik hoor je Jules, ik hoor en begrijp je.
Sjoerd, dank je wel voor het delen van je levenservaring. Het geeft me richting in mijn zoektocht op het pad.
Wat jammer dat de tekst van Dogen niet in een Nederlandse vertaling is weergegeven. Blijkbaar wordt er vanuit gegaan dat iedereen die in “het” boeddhisme geïnteresseerd is meerdere talen spreekt buiten het nederlands. Jammer van het overigens boeiende artikel.
groet Hans
Dank voor je opmerking. Ik zal hier alerter op zijn. Hieronder de vertaling van het Engelse citaat (iets korter omdat ik de herhaling erin heb weggelaten):
“De nembutsu is identiek aan shinjin. De nembutsu en shinjin zijn niet van elkaar te scheiden en niet-dualistisch. In het denken van Shinran is de nembutsu een vorm van beoefening. De identiteit van de nembutsu en shinjin kan dan ook worden omschreven als de non-dualiteit van beoefening en shinjin.
“In de wereld van Zen stelt Dogen hetzelfde wanneer hij verklaart dat ‘beoefening gelijkstaat aan verlichting’. ‘Beoefening’ verwijst hier naar zitmeditatie (zazen), een ontwikkeling op de weg naar het boeddhaschap.
“Op de beoefening van de nembutsu is in Shinran’s visie dezelfde logica van toepassing. Beoefening en shinjin zijn identiek aan elkaar. De zitmeditatie die Dogen propageert, vereist een vaste plaats en een voorgeschreven tijdsduur. Het is een pad dat slechts begaanbaar is voor een beperkt aantal mensen, bereid en in staat af te zien van een leven in de wereld. Het pad van de nembutsu dat Sinran onderwijst, kan daarentegen in de praktijk worden gebracht midden in de wereld, in welke levensstijl dan ook.”