• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Dalai Lama » Jelle Seidel – Terug naar de bronnen

Jelle Seidel – Terug naar de bronnen

16 februari 2020 door gastauteur

Stephan Batchelor (Schotland 1953) intrigeert me. Ik las voor €7,50 de pocket Boeddhisme zonder geloof: een nieuwe cultuur van ontwaken (Asoka, 1998) en ik was verkocht. In 2008 stond er een interview met hem in Vorm&Leegte (Dorine Essers, Boeddhisme is een vervolgverhaal, winter 2008).

Zijn website (www.stephenbatchelor.org) is zeer informatief, net als zijn pagina in Wikipedia.

Wat raakt me? Kortweg zijn seculiere en agnostische benadering van het boeddhisme, niet als kamergeleerde maar als praktiserend boeddhist. Zijn aansluiting bij de Europese Verlichting: het zoeken naar bewijzen op basis van waarnemingen is belangrijker dan ‘geloven’ en de autoriteit van het gesproken woord. Zijn heldere manier van over dharma-beoefening.

Godsdienst

Deskundige kamergeleerden genoeg. Laatst nog een interessant interview gelezen met Jonathan Silk, hoogleraar boeddhologie, over het softe beeld dat in het Westen heerst over het boeddhisme. (Kloosters en koningen, NRC Handelsblad 3 mei 2008). ‘In de praktijk is het boeddhisme een gewone godsdienst, met macht en rijkdom.’ Van die ‘gewone godsdienst’ wil Batchelor af, juist na een leven van studeren in kloosters in India en Korea en meer dan tien jaar monnikschap in zowel de Tibetaanse als de zentraditie. Volgens hem gaf de Boeddha praktisch onderricht in het lijden en het beëindigen van het lijden, en nam hij geen standpunten in over metafysische kwesties, zoals de oorsprong en het einde van het universum, het leven of niet-leven na de dood. Hij was agnost, hij wist het niet. Blz. 30-31: ‘Historisch gezien is het boeddhisme zijn agnostische dimensie kwijt geraakt toen het steeds meer geïnstitutionaliseerde religie werd (d.w.z. een geopenbaard geloofssysteem dat voor alle tijden geldig is, onder toezicht van een elite van priesters.)’ ‘Deze verandering van het boeddhisme in een religie verduistert en vervormt de ontmoeting van de dharma met de agnostische cultuur van onze tijd. In feite heeft de dharma misschien wel meer gemeen met het goddeloze secularisme dan met de bastions van religie.’

Bewijzen

Batchelor doet tekstueel, boeddhologisch onderzoek. Wie was de historische Boeddha? Waarin stak de Boeddha af tegen de hem omringende wereld? Welke soetra’s gaan echt terug op de Boeddha? We weten maar heel weinig, hou je vast! Wat citaten uit Vorm&Leegte: ‘Het verhaal van de prins die zijn paleis ontvluchtte om de werkelijkheid te zien is volgens mij gewoon niet waar.’ ‘Zo vermoed ik dat het geloof in karma en wedergeboorte in feite een erfenis is van de Upanishadische cultuur. Het is niet een idee waar de Boeddha zelf mee gekomen is.’ ‘Teksten als de Diamantsoetra en de Hartsoetra beschouw ik als ook niet oorspronkelijk van de Boeddha.’ Waarom is het belangrijk om dit allemaal te onderzoeken? Om tot de kern van het boeddhisme te komen: een proces van ontwaken eerder dan een vaststaande leer. Het boeddhisme moet zichzelf herformuleren in de nieuwe omstandigheden waarin het Westen terecht is gekomen, zodat het in herkenbare taal op de behoeften van westerlingen kan reageren.

Taal

In de pocket staat klare taal over zaken als ontwaken, lijden, aandacht, leegte, vastbeslotenheid, integriteit, vriendschap, vrijheid en verbeelding. Batchelor gebruikt geen vreemde woorden, technische termen of jargon. Alleen om het woord ‘dharma’ kon hij niet heen, een woord dat zowel de leer van de Boeddha als aspecten van de werkelijkheid aanduidt.

Een proeve van verbeelding (blz. 124-125): ‘De niet-wetende verwondering waarmee je naar de adem, de regen, een stoel kijkt, lijkt op de verwondering waarmee je naar een vormeloze klomp klei, een blanco vel papier, een leeg computerscherm kijkt. In beide gevallen balanceer je op het punt tussen niets en iets, vormloosheid en vorm, passiviteit en activiteit. Je balanceert met een stille, vitale alertheid op de drempel van de schepping, wachtend tot er iets komt (de volgende inademing of de eerste poging iets van klei te maken) dat er op die manier nog nooit is geweest of weer zal komen.

‘En in beide gevallen sta je te wiebelen op de dunne lijn tussen vreugde en angst. Iemand die mediteert kan tegelijkertijd verrukt zijn van de intrinsieke vrijheid van de werkelijkheid, en van zijn stuk gebracht worden door de waterval van ervaringen die het volgende moment losbarst. Pottenbakkers of schrijvers kunnen betoverd worden door de eindeloze creatieve mogelijkheden van ieder moment, maar ook verlamd raken omdat ze niet kunnen kiezen. Zoals degene die mediteert vlucht naar de veiligheid van een troostende herinnering of fantasie, zo springt de kunstenaar op om nog een kop koffie te gaan halen.

Je zou kunnen besluiten om gewoon ondergedompeld te blijven in het geheimzinnige, vormloze vrije spel van de werkelijkheid. Dat zou de keuze zijn van een mysticus die helemaal wil opgaan in God of Nirwana – analoog misschien aan de neiging van kunstenaars om zichzelf uit te wissen met alcohol of opiaten. Maar daarmee zou je een belangrijk element van je menselijkheid ontkennen: de behoefte om te spreken en te handelen, om je ervaring met anderen te delen.’

Terug naar de bronnen

Batchelor ordent zijn online beschikbare artikelen (1993-2003) met de rubriek The Agnostic Buddhist, Buddhism and the West, The Dalai Lama and Tibet, en Here en Now.

Zijn werk is belangrijk voor de ontwikkeling van westers boeddhisme. Daarbij gaat hij radicaal terug naar de bronnen, zowel van het Westen als het boeddhisme. Dat spreekt mij, Nederlander opgevoed in een cultuur van humanisme en rationalisme en voortdurend op zoek naar de zin van het leven, zeer aan.

Bovenstaande artikel verscheen in De Lotusvijver, zomer 2008, jaargang 14, nummer 2.
Jelle Seidel werkte vanaf eind jaren 1990 aan De Lotusvijver. Totdat dit zen kwartaalblad eind 2009 ophield te bestaan was hij ruim acht jaar eindredacteur/hoofdredacteur. Als politicoloog had hij veel belangstelling voor maatschappelijke onderwerpen. Maar vooral ook religie had zijn interesse. Jelle Seidel overleed in 2014.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Dalai Lama, Pakhuis van Verlangen Tags: bronnen, diamantsoetra, Dorine Esser, Europese Verlichting, God, Hartsoetra, historische Boeddha, Jellse Seidel, Kees Moerbeek, lotusvijver, nirwana, Stephen Batchelor, Vorm&Leegte

Lees ook:

  1. ‘The Flying Spaghettimonster loves you’
  2. ‘Het lijkt erop dat het christendom je helemaal opeist’
  3. Onze gebroken wereld herstellen
  4. Bovenal bemin de mens

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Henk van Kalken zegt

    17 februari 2020 om 08:21

    ‘Het verhaal van de prins die zijn paleis ontvluchtte om de werkelijkheid te zien is volgens mij gewoon niet waar.’
    Onbelangrijk of het hier om een metaforische samenvatting van Boeddha’s inzichten gaat of om nauwkeurige historische werkelijkheid. Hetzelfde geldt voor de Sutra’s. Ik heb twijfels bij het self-made boeddhisme van Batchelor. Ik heb totaal geen behoefte aan een nieuw soort isme, hoofdzakelijk omdat het meer aansluit bij mijn eigen culturele achtergronden. Ik zoek geen behaaglijkheid en vertrouwdheid in spiritualiteit. Het gaat niet om de letterlijkheid van teksten, maar om de geest van teksten.

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
02 apr
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
2 apr 23
02 apr
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
2 apr 23
02 apr
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
2 apr 23
03 apr
Dagstart met meditatie en Kum Nye yoga | Gratis proefles 3 april | Online
3 apr 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Taigu – Noem mij Jimmy

    Taigu - 30 maart 2023

    Na slechts één termijn in het Witte Huis werd de wat verlegen Democraat Jimmy Carter aan de stembus verslagen door zijn Republikeinse tegenstrever Ronald Reagan. Hij trok zich vanuit het centrum van de macht in Washington, DC terug naar Plains, in Georgia, een dorp met 700 bewoners. Daar zette hij zijn oude gebruik voort om wekelijks les te geven op de plaatselijke zondagsschool van zijn baptistische gemeente.

    Boekbespreking- De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren

    Erik Hoogcarspel - 29 maart 2023

    Het begrip ‘moraal’ is niet voor iedereen even duidelijk, dus laat ik hier eerst een definitie ervan geven. In het algemeen is ethiek het nadenken over wat je hoort te doen en waarom. Moraal is het stelsel van normen (gedragsregels) en waarden (dingen waar je om geeft) dat daarmee samenhangt. Waarom zou iemand nu zijn moraal willen verbeteren? Klaas Rozemond, filosoof, jurist en universitair hoofddocent strafrecht aan de VU, is ervan overtuigd dat hier een grote behoefte aan is.

    De dingen zijn zoals ze zijn en daar dien je bij te blijven

    gastauteur - 29 maart 2023

    Femke is moeder van een zoon van 11 jaar oud, een gevoelige jongen die al vanaf zijn zesde niet meer naar school gaat. Na zes weken in groep 3 viel hij uit. Hij is hoogbegaafd en kan vanwege zijn eigen manier van leren en onderzoeken niet aarden in een schoolse omgeving. Hij zat toen hij uitviel al in een Leonardo-klas, een onderwijsvorm voor hoogbegaafde kinderen van 4 tot 12 jaar, aldus moeder Femke, maar ook dat paste helaas niet.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Waarom Thomas Hobbes bezwaar zou maken tegen de advaita vedanta
    • De virtuele denkster 415
    • Dick – Godsbeeld
    • Chinees tempeltoerisme: honderden jongeren trekken naar boeddhistische heiligdommen
    • Lezerspost, notenmelk, en echte kaas – maar dan plantaardig

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens