Het gaat in veel opzichten niet goed met de wereld. Oorlogen, genocide, democratieën die telkens iets minder democratisch worden, het klimaat dat steeds extremer wordt en politici die hun kop in het zand steken. En ga zo maar door. Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes. Plantaardige voeding is vanuit de marge mainstream aan het worden. De havercappuccino is helemaal ingeburgerd. In eigen kring merk ik het aan mijn dochter. Toen ik 12 jaar geleden kennismaakte met de dharma en steeds meer vegetarisch, en later veganistisch ging koken, verzuchtte ze wel eens: “mam, wanneer eten we weer een normáál”. Bij haar vriendinnetjes thuis kreeg ze ‘normaal’ eten: meestal aardappelen, groente en vlees. Diezelfde dochter haalt nu de meest originele plantaardige recepten van de (a)sociale media en kookt voor ons.
dharma
Dementia – Ontgeesting
De westerse medische wetenschap concentreert zich voornamelijk op wat de triggers zijn voor dementie. Hart- en vaatziekten, te hoge bloeddruk en diabetes zijn aangegeven als de meest urgente risicofactoren voor Alzheimer’s en dementie. Daarnaast onze eetgewoontes, waar het overmatig gebruik van geraffineerde producten zoals zout en suiker, graanproducten zoals witte meel, rijst, pasta, alsook verzadigd vet in dierlijke producten, zoals vet vlees en zuivelproducten, ontstekingen in het lichaam veroorzaken, en naar men zegt dikwijls een rol spelen bij het ontstaan van dementie. Het overmatig gebruik van medicatie wordt vaak niet genoemd maar speelt ongetwijfeld ook een rol in de veranderde chemie van het lichaam.
Jules – Misplaatste geestdrift
Alles is een wonder en alles is een les. Je kunt naar dat inzicht op ieder moment terugkeren.
Meelezers gezocht
Anderhalf jaar geleden begon schrijver en publicist Rolf Wennekes (Nijmegen, 1951) aan de verklarende woordenlijst ‘Oosterse spiritualiteit’ voor de heruitgave van een van zijn boeken. Al snel bleek het project uit te dijen en werd uit de aanvankelijke woordenlijst een zelfstandig handboek onder de voorlopige werktitel ‘Aziatische filosofie en spiritualiteit’- met de toevoeging ‘Hedendaags handboek over boeddhisme en hindoeïsme’. Voor het bovengenoemde project is de auteur inmiddels op zoek naar (welwillend-kritische) meelezers.
Sleutel tot inzicht – Is het vele buigingen maken echt respect betuigen?
Er zijn veel mensen over heel de wereld die vele buigingen maken en denken dat dat de manier is om respect te tonen aan de Boeddha of aan een arahat-discipel. Anderen gaan op de grond liggen, staan weer op en gaan weer op de grond liggen. Dit vele malen achter elkaar. Dit staat volledig los van respect. Het is daarentegen helemaal doorweven met ideeën en onwetendheid omtrent de ware Dhamma.
‘Mindfulness – leentjebuur bij Siddhartha spelen’
Wie mindfulness in Google of Bing intoetst, raakt alras in een jungle zich verdringende aandachttrekkers verstrikt. En dat betekent over het algemeen dat aan mindfulness een lucratief verdienmodel vastzit. Wat verder in het oog springt, is dat opvallend veel psychologen mindfulnesstrainer zijn, die veelal ook nog eens ‘gecertificeerde mindfulness based therapievormen’ onderwijzen of ‘Acceptance and Commitment-therapie (ACT) met mindfulness als basis’. Terminologie en prijskaartje gaan hier vast hand in hand.
Jules – Het sprookjesbos van Shakyamuni
Het gevaar dat schuilgaat in het reduceren van iets vreemds tot iets wat wij herkennen, is dat van een zekere verdorring, van een verlies van betekenis. Steeds vaker dringt zich de vraag aan mij op of wij de Dharma niet veel meer moeten eren met onze eigen creativiteit. Vandaag maak ik een diepe buiging voor de anonieme auteurs van de mahayanasutras. Niks woord van de Boeddha, bewaard in één van de vele hemelen totdat de mensheid eraan toe was; het is de inspiratie van onbekende scribenten geweest die ons ons de Dharma voorschotelen op de menselijke maat van toen en nu.
Jules – De farma en de dharma: boeddhisme op de beurs
Hoe verhouden ‘boeddhistisch’ en ‘beursgenoteerd’ zich tegenover elkaar? Wordt een bedrijf ethischer en duurzamer wanneer het meditatie en mindfulness in zijn cultuur integreert?
Ujukarin – Dharma-draaideuren
Deze week vieren de Mahayana-sanghas Paranirvana-dag, oftewel de dood van Gautama Buddha in zijn toenmalige lichaam; Theravada-sanghas doen dit meestal gezamenlijk met Vesak (geboorte en verlichting) in mei. Dat geeft een mooie gelegenheid om tijd te besteden aan onze inspiratie als volgeling-van-de-dharma, en diens grafische weergave in een toevluchtsboom. Belangrijke levensvragen kunnen zo de revue passeren, zoals ‘wie was of is jouw inspiratiebron?’ en ‘wat hoop je te bereiken qua spirituele kwaliteiten, en wat hoop je door te geven aan je medemensen?’.
Meditatief lopen om de Boeddha dhamma toe te passen op lichaam en geest
De Bodhgaya Marathon route is ontworpen als een heilige pelgrimstocht, die de loper langs plaatsen van religieuze betekenis voert die de essentie van spiritualiteit in het gebied hebben gevormd. Naast het bevorderen van de wereldvrede, heeft het evenement een uitgebreid doel om de dorpen en wegen te ontwikkelen die verbonden zijn met de marathonroute, die ook belangrijke locaties zijn die bezocht en bewoond werden door de Boeddha, zoals Sujata Stupa, Dungeshwari, Dharmaranya Tempel enz.
Nathan – Bijeenkomst in waarheid
Leraren zorgen dus eigenlijk voor nog meer verwarring. Volgens mij zei de Boeddha voor zijn heengaan dat alle leerlingen gelijk waren, de een niet boven de andere. En dat hij nog aanwezig zou zijn door de dharma (leer). Maar er kwam al gauw een hiërarchie, nietwaar?
Bertjan – de Boeddha, dharma en sangha
Net zolang totdat je het doorkrijgt: je bent nooit ook maar één haar beter dan wie dan ook.
Connie – Kletsen met de dharma
Ik vroeg: ‘Wat is je taak?’. ‘Er zijn’, zei de dharma
Hoe de Boeddha zichzelf doodde en voorbij alle wijsheid ging
Is het een vogel? Is het een vliegtuig? Het is Superbodhi!
Welkom in de kraamkamer van transcendentie
Alle spiritualiteit cirkelt rond het thema van ‘de dood overwinnen’, en serieuze beoefenaars zullen dit moeilijkste, meest transcendente thema niet kunnen vermijden. Onze menselijke bevrijding en bewustwording is gelegen in een definitief doorzien van het illusoire karakter van lichamelijkheid en wereldlijkheid, en daarmee van sterfelijkheid.
Taigu – Een weeffout in het westerse boeddhisme
Het wordt tijd dat westers boeddhisme méér gaat omvatten dan monastiek georiënteerde meditatiesessies. Dat het eigen ruimtes opent, die geschikt zijn voor publieke toegang en geledenheid bieden voor een tot dusver onaangeboord potentieel van andere vormen van beoefening. Dat er, behalve voor selecte doelgroepen zoals gedetineerden, militairen en in ziekenhuizen en hospices opgenomen patiënten, ook geestelijk verzorgers worden opgeleid die vanuit boeddhistische gebouwen van samenkomst plaatselijke gemeenschappen kunnen ondersteunen.
Op zoek naar westerse dharmataal
Kan de ontwaakte staat worden verwoord in de taal van de niet-ontwaakte staat, op een manier die mensen op weg helpt naar dit ontwaken? Dat was de vraag die de Boeddha zich zeven weken lang stelde, zittend onder de Bodhiboom, waar hij samyaksamboeddha, de staat van Volledig Ontwaakt-zijn, had bereikt. Hij verdiepte zich in die vraag uit compassie voor de niet-ontwaakte mens en in het volle besef dat dit een riskante onderneming zou zijn.
Ujukarin – Leefstijl en de-Dharma-doorleven
In Azië is er traditioneel een duidelijke rolverdeling: pijdragers (M/V) doen het ‘echte’ werk voor de Dharma, de gewone familiemensen steunen hen met eten en geld. In het Westen is er ook iets van een taakverdeling: je hebt fulltimers (met of zonder pij) en je hebt de ‘gewone’ studenten met baan-in-de-wereld en vaak familie. Hoe is de verhouding tussen die twee nu, en wat is de ideale situatie? Misschien komt het allemaal terug op een oud Bijbels principe: “Er is voor alle dingen een moment en voor alle dingen onder de hemel is er een tijd”?
Taigu – Het eerdere en het latere
Hisamatsu was een vriendelijke, maar messcherpe man met een karakteristieke witte baard en een leraarsstok. Behalve filosoof verbonden aan een universiteit was hij een natuurtalent in zen. Na een kloostertraining stond hij op en vestigde zich op eigen gezag als zenleraar. Zijn missie na de Tweede Wereldoorlog was het vermolmde Japanse zen ingrijpend te vernieuwen en het toegankelijker te maken voor leken.
Over leraren en meesters
Deze leraren roeren de trom, maken veel lawaai, roepen grote woorden en oreren indrukwekkende theorieën, maar de reikwijdte van hun geluid is kort. Hun echo verstomt voordat het ooit de diepte van het bewustzijn bereikt. Ze gaan op in vorm en structuur, druk bezig met de uiterlijke kant van het onderricht, hoe je op je zafu moet zitten en de zendo correct betreedt, terwijl de inhoud hen ontglipt.
De dharma die door ons heen vloeit
Kortom, boeddhisme is niet makkelijk. Je kunt wel hopen dat al het inzicht, samengebald in het moment, in meditatie tot je komt, maar zonder je hersens te gebruiken zou werkelijk inzicht wel eens bij ijdele hoop kunnen blijven.
Boeddhistisch universalisme
Chih-i bouwde voor het Chinese boeddhisme het soort Grote Tent. Vanuit Zen zijn Amida en nembutsu in zekere zin bijzaak, maar in een Grote Tent zouden ze er op voet van gelijkwaardigheid bij kunnen horen. Er gaat een wereld voor me open. Er is wellicht nog veel meer dan Amida en nembutsu. Boeddhisme is in de loop van de geschiedenis zo verkokerd en gespecialiseerd geraakt, maar er zijn dus meer historische voorbeelden van een inclusieve beoefening.
Breuklijn door de menselijke conditie
Al die flarden van verhaallijnen brengen mij echter in verwarring. ‘Precies hier en nu, als niets lukt, wat doe je dan?’ Een levensechte koan. Dat is dus waarom ik in de put zit.
Wedergeboorte, afgeknot boeddhisme en afschrikking
Toen ik ging nadenken over het verzoek van de redactie om enige achtergrond te geven bij het elders in dit nummer staande artikel van Bhikkhu Bodhi over wedergeboorte, kwamen er drie punten omhoog die belangrijk leken om ter sprake te brengen: ten eerste de moeilijkheid om met zekerheid iets te zeggen over het hiernamaals; ten tweede de te nauwe opvatting die sommige westerse boeddhisten hebben van de leer van de Boeddha (de afgeknotte Boeddha-sâsana); ten derde de vraag in hoeverre geloof in wedergeboorte noodzakelijk is als motivering op het pad van de Boeddha.
