Het wordt tijd dat westers boeddhisme méér gaat omvatten dan monastiek georiënteerde meditatiesessies. Dat het eigen ruimtes opent, die geschikt zijn voor publieke toegang en geledenheid bieden voor een tot dusver onaangeboord potentieel van andere vormen van beoefening. Dat er, behalve voor selecte doelgroepen zoals gedetineerden, militairen en in ziekenhuizen en hospices opgenomen patiënten, ook geestelijk verzorgers worden opgeleid die vanuit boeddhistische gebouwen van samenkomst plaatselijke gemeenschappen kunnen ondersteunen.
dharma
Op zoek naar westerse dharmataal
Kan de ontwaakte staat worden verwoord in de taal van de niet-ontwaakte staat, op een manier die mensen op weg helpt naar dit ontwaken? Dat was de vraag die de Boeddha zich zeven weken lang stelde, zittend onder de Bodhiboom, waar hij samyaksamboeddha, de staat van Volledig Ontwaakt-zijn, had bereikt. Hij verdiepte zich in die vraag uit compassie voor de niet-ontwaakte mens en in het volle besef dat dit een riskante onderneming zou zijn.
Ujukarin – Leefstijl en de-Dharma-doorleven
In Azië is er traditioneel een duidelijke rolverdeling: pijdragers (M/V) doen het ‘echte’ werk voor de Dharma, de gewone familiemensen steunen hen met eten en geld. In het Westen is er ook iets van een taakverdeling: je hebt fulltimers (met of zonder pij) en je hebt de ‘gewone’ studenten met baan-in-de-wereld en vaak familie. Hoe is de verhouding tussen die twee nu, en wat is de ideale situatie? Misschien komt het allemaal terug op een oud Bijbels principe: “Er is voor alle dingen een moment en voor alle dingen onder de hemel is er een tijd”?
Taigu – Het eerdere en het latere
Hisamatsu was een vriendelijke, maar messcherpe man met een karakteristieke witte baard en een leraarsstok. Behalve filosoof verbonden aan een universiteit was hij een natuurtalent in zen. Na een kloostertraining stond hij op en vestigde zich op eigen gezag als zenleraar. Zijn missie na de Tweede Wereldoorlog was het vermolmde Japanse zen ingrijpend te vernieuwen en het toegankelijker te maken voor leken.
Over leraren en meesters
Deze leraren roeren de trom, maken veel lawaai, roepen grote woorden en oreren indrukwekkende theorieën, maar de reikwijdte van hun geluid is kort. Hun echo verstomt voordat het ooit de diepte van het bewustzijn bereikt. Ze gaan op in vorm en structuur, druk bezig met de uiterlijke kant van het onderricht, hoe je op je zafu moet zitten en de zendo correct betreedt, terwijl de inhoud hen ontglipt.
De dharma die door ons heen vloeit
Kortom, boeddhisme is niet makkelijk. Je kunt wel hopen dat al het inzicht, samengebald in het moment, in meditatie tot je komt, maar zonder je hersens te gebruiken zou werkelijk inzicht wel eens bij ijdele hoop kunnen blijven.
Boeddhistisch universalisme
Chih-i bouwde voor het Chinese boeddhisme het soort Grote Tent. Vanuit Zen zijn Amida en nembutsu in zekere zin bijzaak, maar in een Grote Tent zouden ze er op voet van gelijkwaardigheid bij kunnen horen. Er gaat een wereld voor me open. Er is wellicht nog veel meer dan Amida en nembutsu. Boeddhisme is in de loop van de geschiedenis zo verkokerd en gespecialiseerd geraakt, maar er zijn dus meer historische voorbeelden van een inclusieve beoefening.
Breuklijn door de menselijke conditie
Al die flarden van verhaallijnen brengen mij echter in verwarring. ‘Precies hier en nu, als niets lukt, wat doe je dan?’ Een levensechte koan. Dat is dus waarom ik in de put zit.
Wedergeboorte, afgeknot boeddhisme en afschrikking
Toen ik ging nadenken over het verzoek van de redactie om enige achtergrond te geven bij het elders in dit nummer staande artikel van Bhikkhu Bodhi over wedergeboorte, kwamen er drie punten omhoog die belangrijk leken om ter sprake te brengen: ten eerste de moeilijkheid om met zekerheid iets te zeggen over het hiernamaals; ten tweede de te nauwe opvatting die sommige westerse boeddhisten hebben van de leer van de Boeddha (de afgeknotte Boeddha-sâsana); ten derde de vraag in hoeverre geloof in wedergeboorte noodzakelijk is als motivering op het pad van de Boeddha.
Is meditatie gevaarlijk?
Is meditatie gevaarlijk? De vraag duikt telkens opnieuw op, helaas vaak na een tragische gebeurtenis. Mensen die intensief of occasioneel aan meditatie doen gaan er onder door en niemand weet goed wat er moet gebeuren.
De smaak van bevrijding is niet voor velerlei uitleg vatbaar
Een seculier boeddhisme dient zich aan. De oorspronkelijke Paliteksten lijken niet heilig meer te zijn. Vorsers als Stephen Bachelor zouden op hun eigen wijze de zuivere boodschap hebben blootgelegd.
Zen is een berg van een gat
Met je derde oog kijk je er zo doorheen.
Afscheid van de historische Gotama
Als we werkelijk wedergeboren zouden worden zou er voor mij geen twijfel bestaan over de validiteit van Boeddha’s woorden. De leer zou voor mij- en ik denk voor heel de mensheid, uitermate belangrijk zijn. Nou ben ik een mens met veel interesse voor de wetenschap. Ik weet dat de evolutie geen theoretisch karakter meer heeft maar een feitelijke. De kans dat mijn bewustzijn een fysieke dood overleeft is naar mijn mening zeer onwaarschijnlijk. Het is de samenwerking van verschillende hersendelen die geboorte geven aan onze geest. Wat wist een man die ongeveer 2500 jaar geleden leefde hier van?
Royal Ambrosia: Three Great Perfection Tantras for the King
Lama Christopher Wilkinson begon zijn loopbaan in de Dharma op 15-jarige leeftijd met het afleggen van de toevluchtsgeloften van zijn stamleraar Dezhung Rinpoche. In de jaren die volgden introduceerde Dezhung Rinpoche hem bij Geshe Ngawang Nornang, Lama Kalu Rinpoche, Dilgo Kyentse Rinpoche, Nyoshul Khen Rinpoche, en vele anderen. Christopher identificeerde zich vanaf het begin met de Rime Non-Sectarische beweging.
Marc Horemans – Tussen volksboeddhisme en zen
Boeddhisme als leidraad is verschillend voor hen die de monastieke weg volgen en zij die als leek hun leven inrichten volgens boeddhistische principes. Voor de leek is het moeilijk omdat er naast zijn spirituele behoeftes ook nog de beslommeringen van het dagelijkse leven zijn aandacht vergen.
Is de Boeddha voor ons nog wel relevant nadat hij Boeddha werd?
De Boeddha heeft zich altijd tegen het Brahmanisme afgezet, net omdat er té veel (commercieel) ceremonieel was en té weinig interesse in het welzijn van de mensen door vele Brahmanen; welnu het boeddhisme is stilaan in hetzelfde bedje ziek.
Een dharma driehoek
Boeddha’s leer kent vele dwarsverbanden tussen de concepten. Hoewel je soms de leer in één zin kunt samenvatten, zoals Boeddha’s aansporing vlak voor zijn dood ‘Bewerkstellig je eigen bevrijding, verkerend in achtzaamheid.’ Maar achter elk woord zit dan weer een matroesjka-achtige veelheid van uitleg en diepere waarheden, dus een beetje langere basiscursus bevat minstens 10-20 verschillende concepten.
Zijn
Nirvana betekent het uitblussen van het zelf. Maar hoe kun je je eigen aanwezigheid uitblussen? Dan moet het iets zijn in de mens. Iets psychologisch, lijkt mij. Het zogenaamde ego, dat van ons onmensen maakt of zogenaamde helden. Hoe kunnen we het ego het beste aanpakken?
Mr. Richard Sussenbach – ‘ik dacht, hoe kan je nou zo stom zijn om zoiets te doen’
‘Het leven is net een restaurant, na afloop krijgen we de rekening gepresenteerd. We halen allemaal de eindstreep, gaan allemaal dood. En dan? Hoe kijken de criminelen terug op hun leven? Hoe valt die weging uit? Wat staat hen te wachten in een volgend leven?
De Sangha, een veilig toevluchtsoord?
Het is voor de purist toch oppassen geblazen wanneer hij/zij zich aansluit bij een sangha die gerelateerd is aan het theravada. Wees er altijd van bewust dat de Boeddha (voordat hij uitdoofde) geen persoon, maar zijn leer en discipline als enige autoriteit heeft aangewezen. Alles wat de mogelijke leraar of lerares van de desbetreffend sangha ons bij wil brengen moet getest worden door middel van vergelijking met de leer uit de suttas (en de vinaya).
Naar een dha(r)mma 2.0?
Maken we niet dezelfde fout als het brahmanisme waar de Boeddha zich tegen afgezet heeft? Een formalistisch boeddhisme creërend met veel rituelen en teksten, uitgevoerd door ‘gespecialiseerde‘ voorgangers of priesters; bombastisch, kleurrijk, mysterieus, maar ook leeg en inhoudsloos?
Mijmeringen over een vinger en volle maan
Dharma is geen puzzelstukje die we naar eigen goeddunken kunnen gebruiken om ons leven wat op te smukken en naar onze hand te zetten. Geen hocus pocusje om mij beter te doen voelen. Een vinger die naar de maan wijst is niet zomaar openheid maar eerst richting en daarna creativiteit om die richting uit te gaan.
shin-denshin
En dan is er zen dat je leven kleurt en richting geeft. Na de eerste euforie, die jaren aanhield, wellicht omdat ik er zo lang op had moeten wachten, komt de ontdekking dat zen vol met valkuilen zit en in meerdere opzichten paradoxaal is.
Taigu – Groot vertrouwen in godverloren samsara
Aan de lezer die schrijft dat Taigu’s aandacht altijd maar uitgaat naar samsara: broeder, wij leven temidden van samsara, jij en ik, allebei. Hoe veel en hoe hard je je ook bezighoudt met de dharma, de wereld wordt er niet vanzelf beter van.
