Eeuwenlang organiseerden we macht volgens het piramidemodel: een kleine top die bepaalt, en een brede basis die volgt. Maar overal ter wereld begint die piramide te wankelen – zowel in onze samenlevingen als in onszelf.
AI
De ziel en de chip (8) – Spiritualiteit en de binnenkant van de mens
De Britse denker Iain McGilchrist waarschuwt dat AI deze reductie tot cijfers en controle nog verder kan doordrijven. Volgens hem dreigt een ongekende ramp: de mens wordt gereduceerd tot object — een radertje in een machine — terwijl ziel en vrijheid verdwijnen. Hij spreekt zelfs van een “machinale dood”. Zijn waarschuwing is radicaal, maar juist daarom belangrijk: ze maakt duidelijk dat het hier niet gaat om technische details, maar om de essentie van ons mens-zijn.
Het jaar 2025 – dag 248 – kapper
AI en de hond van de kapper.
Somewhere over the rainbow skies are blue.
Take care out-there.
VS – Ouders klagen OpenAI aan voor zelfmoord zoon na contact met ChatGPT
De advocaat van de ouders, Sarah Kay Wiley zegt dat Adam ChatGPT eerst gebruikte bij zijn huiswerk. “Maar in een relatief korte tijd, we hebben het over maanden, trok ChatGPT hem de duisternis in en gaf hem uiteindelijk specifieke instructies die tot zijn dood leidden. ChatGPT ging zelfs zo ver dat hij Adam instrueerde hoe hij met alcohol van zijn ouders zijn overlevingsmechanisme kon onderdrukken.”
Boeken – Liever moe dan lui
Artificiële Intelligentie (AI) is een wereldwijde hype. Maar is het goed voor je hersenen? En voor je lijf? Nee! Erik Scherder noemt AI daarom Afnemende Intelligentie. We zitten massaal voor een scherm, worden mentaal en fysiek steeds minder uitgedaagd – en we genieten ervan! We zijn liever lui dan moe. Moet dat niet andersom? Moeten we niet juist moeite blijven doen? Het antwoord is volmondig ja! Is het tij nog te keren?
De ziel en de chip 7 – Weten dat leeft
Onze samenleving lijkt zich steeds meer te verliezen in cijfers en modellen. Alles moet meetbaar zijn, en dat voedt de groei van steeds meer bestuurders, managers en toezichthouders. Zij plaatsen zichzelf daarmee boven de werkelijke ervaring en bepalen van bovenaf wat telt en wat niet, waardoor het geleefde weten naar de marge wordt geduwd. Maar wie in cijfers en modellen leeft, ziet vaak het wezenlijke niet meer: de ervaring, het contact, het geleefde weten.
De ziel en de chip 6 – de dans van de seities
In onze serie De ziel en de chip onderzoeken we wat er gebeurt wanneer de ziel – de binnenkant van ons bestaan – de ontmoeting aangaat met de chip, het symbool van een wereld die steeds meer wordt gedomineerd door technologie en algoritmen. Vandaag kijken we met Federico Faggin en Thich Nhat Hanh naar een nieuw perspectief op leven en dood: het universum als een voortdurende dans van verschijnen en verdwijnen.
Kees Verhoeven – ‘AI vereist sterke tegenmacht en scherp toezicht’
AI leidt tot machtsconcentratie en monocultuur. Regimes zetten AI in om mensen te onderdrukken. AI wordt getraind met gestolen data. AI gebruikt veel (fossiele) energie. AI holt (denk)werk uit. AI helpt het verschil tussen echt en nep vertroebelen. Enzovoorts. Naast deze fundamentele risico’s wijzen sommige wetenschappers zelfs op existentiële risico’s voor de mensheid.
De spiegel in de chip 5 – Hoe AI ons terugbrengt naar binnen
De Italiaanse natuurkundige en denker Federico Faggin – medeontwerper van de microprocessor – ziet bewustzijn als het fundament van de werkelijkheid. Materie, zegt hij, is slechts gestolde energie: de buitenkant. Leven ontstaat pas wanneer die buitenkant wordt bezield door de binnenkant: bewustzijn, gevoel, ervaring. Hij introduceert zelfs een nieuw woord: seities – bewuste “knooppunten” die een eigen innerlijke ervaring hebben. Deze seities communiceren met elkaar via live information – geen dode, reproduceerbare data, maar levendige informatie die betekenis draagt en creatief werkt. Volgens Faggin is vrije wil geen illusie, maar een werkelijke, niet-voorspelbare keuze die voortkomt uit deze levende kern.
Het jaar 2025 – dag 224 – ikke
De lege spiegel en AI.
Somewhere over the rainbow, skies are blue.
Take care out-there.
De ziel en de chip – deel 4: De paradox van verbinding
In deze rubriek onderzoeken Rob van Boven en Luuk Mur hoe kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, de innerlijke dialoog zichtbaar kan maken – niet ter vervanging van menselijk contact, maar als stille spiegel van je eigen wijsheid.
Leven in Thailand – Prikdingen
Vreemd eigenlijk, mijmer ik verder. We zijn geen nieuwsverslaafden. We hebben geen TV, ik scroll iedere dag wel even door de koppen in de online NRC, lees sommige artikelen, maar we houden ons verder niet bezig met zaken waar we toch geen invloed op hebben en alleen maar treurig van zouden worden als we dat wel deden. Zouden de gebeurtenissen in de wereld ondanks dat toch tot een writersblock leiden?
De ziel en de chip – deel 3 – gids bij innerlijke stemmen
Wie met ChatGPT in gesprek gaat over gevoelens, overtuigingen of keuzes, kan ontdekken welk deel van zichzelf aan het woord is: Is het de overlever die wil beschermen? Of spreekt de innerlijke volwassene? Wat AI uniek maakt, is dat het niet gekwetst raakt, niet wegloopt en geen verborgen agenda heeft. Daardoor durven mensen soms eerlijker te zijn dan bij een vriend, een therapeut, of zelfs tegenover zichzelf. AI stelt geen diagnoses, maar kaatst vragen terug. Het helpt je woorden geven aan innerlijke stemmen die vaak vaag of tegenstrijdig aanvoelen.
De ziel en de chip – deel 2 – AI en intimiteit
Net als bij stemhulpen zie je ook in de wereld van online dating dezelfde logica terug: je geeft aan wat je zoekt – lengte, interesses, politieke voorkeur – en het systeem toont een selectie. Efficiënt, overzichtelijk, zelfs verslavend. Maar net als bij verkiezingen sluipt er iets subtiels in: de aanname dat jij een profiel bent. Een optelsom van voorkeuren.
Terwijl echte verbinding juist ontstaat in het onverwachte, het kwetsbare, het ongemakkelijke. Zelfs als we eerlijk invullen wat we zoeken, blijft een diepere laag onzichtbaar: waarom we verlangen wat we verlangen.
Serie – De ziel en de chip – deel 1: Verkiezingen met een algoritme
In deze rubriek verkennen we hoe kunstmatige intelligentie – met name ChatGPT – mensen kan helpen naar binnen te kijken. Niet als vervanging van menselijke relaties, maar als spiegel die uitnodigt tot een innerlijk gesprek. Wie AI met aandacht en intentie benadert, merkt dat het vragen kan oproepen die iets in je aanraken – en zo inzicht geven in je gedrag, keuzes en verlangens. In elke aflevering staat een ander thema centraal, met steeds dezelfde uitnodiging:
Durf jij samen met AI te luisteren naar wat er in jou leeft?
Ajahn Brahmali – ‘Hoe vind je innerlijke rust in turbulente tijden?’
Ajahn Brahmali: ‘Het is belangrijk om op te merken dat boeddhisme niet alleen te maken heeft met meditatie, wat tegenwoordig een veel voorkomende misvatting is. In de kern benadrukt het boeddhisme moraliteit, vriendelijkheid, begrip en mededogen. Deze waarden vormen de basis van een zinvol leven. Als ik een wereldbeeld aanneem dat vriendelijkheid vooropstelt, verbetert dat mijn levenskwaliteit en beïnvloedt dat mijn gewoonten. Deze denkwijze leidt me op natuurlijke wijze naar meditatie als onderdeel van mijn spirituele reis.’
Vrijdag Zindag – Bevrijdingsdag
Er wordt aangebeld. Tegelijk gaat mijn mobiel. Terwijl ik naar de voordeur loop, houd ik het ding aan mijn oor en zeg mijn naam. Geen antwoord, alleen ruis. Voor de deur staat een man in een zwart leren jack. Ook hij houdt een mobieltje aan zijn oor. In zijn andere hand heeft hij een diplomatenkoffertje. Rare combi. Om zijn nek hangt een lint in de nationale driekleur met daaraan een badge. Achter hem, bij de straat, staan twee agenten naast hun politieauto. Het geel van hun blouses spat mij tegemoet. Ik schrik en vraag: ‘Is er iets gebeurd?’.
Nathan – Waar is mijn springplank?
In de natuur is alles gewoon zichzelf. Daarom voelen we met ons uiterlijk ons daar vaak zo goed. In de natuur is niemand te dik of te dun of te…Er is geen oordeel. Je kunt bijvoorbeeld heerlijk naakt zwemmen, alleen zonder een gevoel daarbij te hebben dat een eekhoorn je uitlacht. Sommige mensen tolereren dan ook geen mensen om zichzelf heen maar wel dieren, zoals honden en katten.
Het jaar 2025 – dag 70 – signal
De overstap naar Signal was geen succes.
Somewhere over the rainbow, skies are blue.
Take care out-there.
‘Kunstmatige intelligentiebedrijven kunnen artiesten oplichten’
De Labourregering in het Verenigd Koninkrijk heeft verklaard dat ze het land wil positioneren als wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie en er tegelijkertijd voor wil zorgen dat makers controle houden over hun werk.
VS houden zich afzijdig inzake beweringen dat Israël in Gaza bezig is met een etnische zuivering
Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken stelt dat de VS de conclusie in het 179 pagina’s tellende rapport van Artsen zonder Grenzen dat donderdag verscheen en waarin wordt beweerd dat Israël zich schuldig heeft gemaakt aan etnische zuivering en uitroeiing in Gaza niet deelt.
Boeken – op zoek naar de waarheid
De ontdekkingsreis gaat langs de Vallei der Verzinsels, de Archipel van ai-ai-AI en de Hoogvlaktes van Hersenspinsels. We reizen via de ongelooflijke illustraties van Margot Holtman naar actuele vraagstukken: is kunstmatige intelligentie echt? Hoe kun je leugens herkennen en hoe ga je om met nepnieuws?
Amerikaanse journalist betrapt op nep AI citaten in artikelen
De Amerikaanse journalist Aaron Pelczar (40) van het magazine The Powell Tribune in het Amerikaanse Wyoming heeft bekend dat hij in zijn publicaties gebruik maakte van generatieve kunstmatige intelligentie (AI) om citaten van de gouverneur en de openbare aanklager in zijn tekst te verwerken – en zelfs in grote delen van zijn artikelen zonder dat de uitgever van het medium daarvan op de hoogte was.
Eerste AI-model voorspelt vestigingsplaats nieuwe wolven
Een Nederlands bedrijf heeft het eerste AI-model van Europa ontwikkeld dat voorspelt waar wolven zich de komende jaren zullen vestigen. Met dit instrument kunnen ook Nederlandse gemeenten hun inwoners op tijd inlichten over de komst van een wolf in hun regio en maatregelen treffen.
