Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft de claim dat de afspraken over zoutreductie in groenteconserven door de conservensector zijn nagekomen, ingetrokken. De rectificatie op de website van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling volgt op een klacht van foodwatch die hen voorrekende dat grote conservenfabrikanten als Bonduelle en Hak, maar ook eigen merken van Albert Heijn, Jumbo, Aldi en Lidl, regelmatig de in 2011 al afgesproken zoutnormen overtreden.

De rectificatie is pijnlijk voor minister Schippers, die juist de zoutreductie bij groenteconserven, bij gebrek aan beter, als succesvol voorbeeld van haar geloof in zelfregulering van de voedingsindustrie op zout, vet en suiker aanhaalde. Onlangs bleek uit onderzoek van het RIVM al dat deze zelfregulering ernstig faalt. Het RIVM concludeerde dat de afgelopen jaren enige zoutreductie was behaald, vet amper was gedaald en suiker zelfs in geen enkele categorie significant was gedaald. foodwatch bekritiseert al langer het vertrouwen van de minister in zelfregulering van de voedingsindustrie: “De voedingsindustrie waakt niet over de volksgezondheid. Dat hoort de overheid te doen. Er is urgent een actief voedselbeleid nodig nu er wekelijks 1.200 nieuwe mensen met suikerziekte bijkomen in Nederland, meer dan 4 miljoen mensen bloeddrukverlagers slikken en een miljoen mensen cholesterolverlagers.” De betrokken bedrijven geven het niet nakomen van de zout-afspraak toe en Albert Heijn, Jumbo en Aldi hebben foodwatch beloofd de zoutgehaltes te gaan verlagen.

Zoutgehalten ongezond hoog

Er wordt door voedingsfabrikanten ongezond veel zout, suiker en vet in producten gestopt. Hierdoor krijgen consumenten te veel van deze stoffen binnen en dat heeft schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Zo kan te veel zout leiden tot verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten, nierziekten, maagkanker en botontkalking. Een verlaging in zoutgehalte kan al snel tienduizenden ziektegevallen voorkomen. In 2011 maakte de conservensector afspraken over de verlaging van het zoutgehalte in groenteconserven. Er werden maximale zoutgehalten afgesproken. Als die gehaald zouden worden, dan werd ervan uitgegaan dat het zoutgehalte in deze groenteconserven met 25% zou dalen.

In 2012 deed het RIVM een beperkte steekproef met betrekking tot het zoutgehalte in groenteconserven. Hierin werd 30% minder zout gevonden dan voorafgaand aan de afspraak werd gemeten. Geconcludeerd werd dat de afspraak daarmee was nagekomen. Deze afspraak werd dan ook vaak aangehaald door minister Schippers als hét succesvolle voorbeeld van zelfregulering. Zo werd bij de start van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling – gericht op vrijwillige reductie van suiker, vet en zout in de voedingsindustrie – nog door de minister met trots gemeld: “Veel bedrijven zijn al langer bezig met voedingskundige verbetering van producten en uitbreiding van hun aanbod met magere, light- of dieetproducten. Eerder werden al goede stappen gezet om zout in groenteconserven en zout én verzadigd vet in diverse soorten vleeswaren te reduceren.”

Rectificatie

Uit een recente steekproef van foodwatch onder 144 potjes en blikjes groenteconserven van de grote (huis)merken blijkt echter dat een aanzienlijk deel van de groenteconserven (in de steekproef 14% – 1 op de 7 conserven) 5 jaar na deze afspraak nog steeds meer zout bevat dan de afgesproken maximale waarden. De overschrijdingen werden gevonden in conserven van alle onderzochte merken: Hak, Bonduelle en de huismerken van Albert Heijn, Jumbo, Lidl en Aldi. foodwatch confronteerde de bedrijven hiermee en zij erkennen de overschrijdingen. foodwatch informeerde tevens het RIVM en het ministerie van VWS hierover, met een verzoek tot rectificatie op de website van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling. Het ministerie antwoorde hierop: “Naar aanleiding daarvan hebben wij in eerste instantie de website afgelopen week laten aanpassen. Vervolgens zullen we binnenkort de inhoud van uw email met de Stuurgroep van het Akkoord Verbetering Productsamenstelling bespreken.” Op de website werd voorheen ondermeer gesteld: ‘de afspraak bleek dus nagekomen te zijn’. VWS haalde deze conclusie weg. Ook een ander kritiekpunt van foodwatch werd erkend: op deze website werd gesteld dat ‘de groenteconserven eind 2012 ca. 30% minder zout bevatten.’ Dit betrof echter alleen het deel van de (10 soorten) groenteconserven waarover afspraken waren gemaakt en niet de groenten die daarbuiten vielen. Ook dit werd gerectificeerd tot: ‘de in de afspraak opgenomen categorieën groenteconserven eind 2012 ca. 30% minder zout bevatten.’.

Conservenfabrikanten en supermarkten reageren

Naar aanleiding van de bevindingen heeft foodwatch Hak, Bonduelle, Albert Heijn, Jumbo, Lidl en Aldi aangeschreven. Alle bedrijven erkennen de schending van de afspraken. Albert Heijn, Jumbo en Aldi doen een concrete belofte de zoutgehalten te gaan terugbrengen. Hak en Bonduelle geven ook aan bezig te zijn met zoutreductie maar zijn weinig concreet over de gehalten. Lidl kon nog niet inhoudelijk reageren. De bedrijven hebben binnen het Akkoord Verbetering Productsamenstelling aan de minister beloofd dit jaar met verdere reductie van zout en ook suiker in conserven te komen.