Religie en de samenleving

Een jaar of wat geleden werd mij door iemand verweten dat ik te idealistisch was en dat ik wakker moest worden- de maatschappij was harder geworden. Mijn vraag aan hem was of ik daar ook aan mee moest doen.

Ik zal heel even de vinger op de zere plek leggen.

Iedereen heeft het druk, druk, druk, niemand heeft tijd. Terwijl er vroeger toch ook 24 uur in een dag zat. En ondanks dat half Nederland een burn-out heeft, dan wel gestrest of overspannen is, functioneert er maar weinig. Spoorwegen, treinen te laat, overvol, agressie, en vies. Niet met de trein? Dan in de file. Hoe dan ook, je bent altijd te laat op je werk. Je baas boos – ‘Waarom ga je dan niet wat eerder van huis? Ja maar, iedereen gaat wat eerder van huis om de file te ontwijken of pakt een trein eerder.

Ping

Als je na je werk nog net voor sluitingstijd in de supermarkt twee kant-en-klare-maaltijden hebt kunnen bemachtigen, zegt de magnetron precies op tijd ‘ping’ als je partner binnen komt van het werk. Sinds je nieuwe huis is gekocht moet je allebei werken om alle lasten te kunnen betalen. Die zijn toch veel hoger dan je voorgerekend is door de nodige instanties. Je zit opeens niet zo lekker meer in je vel, je bent prikkelbaar, je hebt last van je maag, je kunt je niet concentreren, constant moe, enzovoort. Je gaat voor een checkup naar de dokter. In de wachtkamer ben je nummer vijftien. Als je aan de beurt bent kun je niet goed onder woorden brengen wat de klachten zijn. Na tien minuten zegt de dokter: ‘als over twee weken de klachten nog niet over zijn, kom dan nog maar eens terug.’ Als je buiten staat voel je je niet serieus genomen, die klachten heb je al een half jaar of misschien wel langer.

Het moest even een vinger op de zere plek zijn, nou nog even een kleine opsomming van wat mensen zien, horen en denken.

Wachtlijsten in het ziekenhuis, overspannen leraren op overvolle, vieze, slecht onderhouden scholen. Rare rekeningen van het energiebedrijf, alleen maar bereikbaar via de computer. Deze pinautomaat is (om de dag) tijdelijk buiten gebruik. U kunt ook internetbankieren, als het fout gaat is de bank niet verantwoordelijk. Agent mijn fiets is gestolen, ik kom aangifte doen. O, wat geinig meneer. Van al die aangiftes maken we leuke statistieken. Ziekenfonds in de uitverkoop, maar dan zonder uitverkoopprijzen. Onbetaald parkeren van 24.00 uur tot 3.50 uur, u kunt het nog wel aanvullen. En de politiek? U bent nog steeds in de veronderstelling dat we een democratisch bestel hebben? Zo van, de regering zet de koers uit, en via het kiesstelsel bewaken we die met z’n allen?

Bang

De B.V. Europa is reeds een feit, en wij verkeren nog steeds in de veronderstelling dat er een Staat der Nederlanden bestaat. We hadden, toen er wel een Staat der Nederlanden was, een op het oog geciviliseerde samenleving. Met de eenwording van Europa, het wegvallen van grenzen,  kwamen Russen, Bulgaren, Polen, Hongaren, Kroaten, Litouwers, Slovaken en Tsjechen hierheen om te delen in onze luxe. Zou ik in hun geval ook doen, alhoewel,  misschien zou ik toch proberen mijn eigen land op poten te zetten. We zitten in elk geval in een situatie die niet meer terug te draaien is; mensen zeggen: er lopen hier een hoop medelanders rond met een eigen cultuur en gewoonten. Ze zijn bang. Verruwing en verharding, het aanscherpen van wetten zaait angst en maakt het alleen maar erger dan het is.

Hoe gek het ook mag klinken, zorg kwam vroeger uit de religieuze hoek. Weet u wie vroeger de leraren waren? Of de verpleegsters? Het hele zorgstelsel was in handen van de kerk. Kerk en staat zijn gescheiden instituten, maar als medemenselijkheid in het gedrang komt dan fungeert religie als het geweten van de samenleving. Religie en politiek krijgen dan opeens raakvlakken. In het verleden hadden religieuze instellingen een sociaal vangnet, elk ziekenhuis, clubhuis, bejaardencentrum, school enzovoort was religieus gekleurd, en werden bestierd door mensen, paters, nonnen, monniken en anderen die hun beroep uit roeping uitoefenden en niet uit economisch belang. Zeker, er waren binnen deze religieuze instellingen machtsmisbruik en misstanden. Dat is de reden waarom deze vorm van hulp praktisch verdwenen is.

Onbereikbaar

Maar nu begint voor de laagste inkomens zorg onbereikbaar te worden. De bevolking vraagt erom en de politiek is niet bij machte om aan de vraag te voldoen. Predikt zelfredzaamheid, en dat wat ze nog biedt is een druppel op een gloeiende plaat. Het eigen risico is torenhoog en voor gewone mensen niet op te brengen. Alles en iedereen moet elkaar beconcurreren, je bent geen patiënt meer maar een klant. Wat ik niet begrijp is hoe je concurrentie in verzorging kan hebben? Dan ga je toch volledig aan medemenselijkheid voorbij. Zo een verdeel en heers politiek maakt van een samenleving één vechtende bende. De enigen die nog wat doen voor verdrukten in de samenleving zijn nog de resterende religieuze instituten zoals Emmaus, Leger des Heils, diaconie, enzovoort. Deze mensen helpen uit roeping en niet uit macht of hebzucht. Ze doen het vanuit religieus besef, niet te verwarren met godsdienstig besef.

Het woord religie komt van het Latijnse woord relegare een term die in het oude Romeinse rijk gebruikt werd om van een groep individuele soldaten een militaire eenheid te formeren. Het woord religie betekent wat gescheiden is weer tot eenheid brengen. De term relegare is dualistisch- er zijn er tegenstanders of vijanden. Het woord religie duidt op totale eenheid, alles bevindt zich binnen deze totale eenheid, ook je tegenstanders. Mocht er zich nog iets buiten deze totale eenheid bevinden dan is het niet totaal en daarmee geen religie. Religie is inzien dat alles één samenhangend geheel is. En welke religieus systeem je beoefent, dat maakt niet uit. Christendom, Islam, Jodendom, boeddhisme enzovoort zijn niet meer dan verschillende methoden die allemaal tot één en hetzelfde doel leiden: bewustwording van de eenheid van alle bestaan.

Dat is de opdracht van iedereen die een religie beoefent. Als de politiek de machtsposities van het religieuze bestel bewaakt, en de religie zorg en welzijn, hopelijk zitten er nog wat verlichte geesten in Den Haag.