Het is zeer slecht gesteld met de kennis van Nederlanders over de Holocaust, met name onder veertigminners. Bijna een kwart van hen twijfelt aan de Holocaust. Een klein deel (6 procent) denkt dat de Holocaust een mythe is en 17 procent vindt dat het aantal Joden dat vermoord is ‘sterk overdreven’ wordt. Nederland heeft daarmee in vergelijking met vijf andere onderzochte landen samen met Frankrijk het hoogste aantal jongvolwassenen dat twijfelt aan de Holocaust: 23 procent.
Dat blijkt uit een enquête in opdracht van de internationale Joodse organisatie Claims Conference, die zich vanaf de jaren vijftig inzet voor herstelbetalingen aan Joodse oorlogsslachtoffers. De organisatie onderzocht de laatste jaren het Holocaust-bewustzijn in verschillende landen. Claims Conference ziet ‘een dramatische ontwikkeling’ in Europa, het verwateren van de herinnering aan de Holocaust.
Waar in landen als het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Canada en de VS het aantal veertigminners dat twijfelt aan de Holocaust rond de 15 procent ligt, is dit in Nederland dus veel hoger. Bijna zestig procent van de veertigminners die de enquête invulden, zegt niet te weten hoeveel Joden er in totaal vermoord werden, namelijk zes miljoen. Dit geldt voor 54 procent van de gehele groep ondervraagden. 14 procent van de veertigminners heeft niet eens van het woord ‘Holocaust’ gehoord, tegenover 8 procent van alle ondervraagden. De resultaten tonen niet aan in hoeverre het om moedwillig ontkennen van de Holocaust gaat, of meer om onwetendheid.
Veel werk te doen
Justitieminister Dilan Yeşilgöz is erg geschrokken van onderzoek waaruit blijkt dat bijna een kwart van de Nederlandse jongeren twijfelt aan de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Dit is niet alleen ronduit schokkend, het is ook zeer ernstig’, we hebben als samenleving veel werk te doen’, concludeert Yeşilgöz. ‘En snel ook.’
Uit het onderzoek van Claims Conference: Nieuw onderzoek van Claims Conference toont aan dat bijna een kwart van de Nederlandse Millennials en GenZ gelooft dat de Holocaust een mythe was of overdreven. Slechts de helft van de respondenten is voor recente pogingen van Nederlandse publieke figuren om te erkennen en zich te verontschuldigen voor het falen van Nederland om de Joden tijdens de Holocaust te beschermen
De Conference on Jewish Material Claims Against Germany (Claims Conference) heeft vandaag een Netherlands Holocaust Knowledge and Awareness Survey gepubliceerd, inclusief een uitsplitsing van Millennial en Gen Z (zie de betekenis aan het eind van dit artikel) respondenten, die een verontrustend gebrek aan bewustzijn van belangrijke historische feiten over de Holocaust en de eigen band van Nederland met de Holocaust geschiedenis blootlegt.
De Claims Conference heeft zeven onderzoeken uitgevoerd in zes landen om de kennis en het bewustzijn van de Holocaust wereldwijd te onderzoeken.
Mythe
Het aantal Nederlandse volwassenen dat gelooft dat de Holocaust een mythe is, was hoger dan in enig ander eerder onderzocht land; 12% van alle respondenten gelooft dat de Holocaust een mythe is of dat het aantal vermoorde Joden sterk overdreven is, terwijl 9% het niet zeker weet. Deze aantallen zijn hoger onder Nederlandse millennials en Gen Z, waar bijna een kwart (23%) gelooft dat de Holocaust een mythe is of dat het aantal vermoorde Joden sterk overdreven is, terwijl 12% het niet zeker weet.
Meer dan de helft van alle respondenten (54% van alle respondenten en 59% van de Millennials en Gen Z) weet niet dat er zes miljoen Joden zijn vermoord, en 29% gelooft dat er twee miljoen of minder Joden zijn vermoord tijdens de Holocaust. Alarmerend genoeg is dit aantal gestegen tot 37% van de Millennials en Gen Z die geloven dat twee miljoen of minder Joden werden vermoord tijdens de Holocaust.
Neonazisme en antisemitisme
22% van de Millennials en Gen Z vindt het aanvaardbaar dat een individu neonazistische standpunten steunt en 13% weet het niet zeker. 12% van alle Nederlandse respondenten vindt het aanvaardbaar en 11% weet het niet zeker. Op de vraag of zij de recente pogingen van Nederlandse publieke figuren om te erkennen en zich te verontschuldigen voor het falen van Nederland om Joden tijdens de Holocaust te beschermen, steunen of verwerpen, steunt slechts 44% van de Nederlandse Millennials en Gen Z en de helft (50%) van alle Nederlandse respondenten.
Hoewel er in Nederland verschillende doorgangskampen waren die werden gebruikt om meer dan 70% van de Joodse bevolking van het land te deporteren naar concentratiekampen, en een van de meest herkenbare namen van de Holocaust, Anne Frank, ondergedoken zat in Amsterdam, ‘noemt’ een meerderheid van de Nederlandse respondenten (53% van alle respondenten en 60% van Millennials en Gen Z) het eigen land niet als een land waar de Holocaust plaatsvond.
‘Onderzoek na onderzoek blijven we getuige van een afname in kennis en bewustzijn van de Holocaust. Even verontrustend is de trend naar ontkenning en verdraaiing van de Holocaust,’ zei Gideon Taylor, voorzitter van de Claims Conference. ‘Om deze trend aan te pakken, moeten we wereldwijd meer aandacht besteden aan Holocaustonderwijs in onze scholen. Doen we dat niet, dan zal ontkenning het snel winnen van kennis en zullen toekomstige generaties geen kennis hebben van de kritische lessen van de Holocaust.’
Greg Schneider, Executive Vice President van de Claims Conference, zei: ‘Een van de meer verontrustende trends die we in deze enquêtes blijven zien, is de toename van het aantal mensen dat gelooft dat de Holocaust een mythe was of dat het aantal vermoorde Joden overdreven is. In de Nederlandse enquête gelooft 23% van de respondenten van Millennials en Gen Z dat de Holocaust een mythe was of dat het aantal vermoorde mensen sterk overdreven was. De algemene cijfers over ontkenning en verdraaiing zijn ook hoger dan in andere landen die we hebben onderzocht. Dit is een minachting voor degenen die tijdens de Holocaust hun hele familie hebben verloren. Positief is dat deze enquête, zoals alle enquêtes die we hebben gehouden, aangeeft dat er een sterk verlangen is naar betere Holocausteducatie in scholen over de hele wereld.’
Holocaustonderwijs
Hoewel veel van de vastgestelde hiaten in Holocaustkennis bij Nederlandse volwassenen schokkend zijn, is er een duidelijk verlangen naar Holocaustonderwijs. Twee derde (66 procent) van de Nederlandse respondenten en een meerderheid van de Nederlandse millennials en Gen Z is het ermee eens dat Holocaustonderwijs op school verplicht zou moeten zijn. En, 77 procent van alle respondenten zegt dat het belangrijk is om les te blijven geven over de Holocaust, deels, zodat het niet opnieuw gebeurt.
Max Arpels Lezer, een Holocaust-overlevende uit Nederland, zei: ‘Als Holocaust-overlevende uit Nederland is het belangrijk voor mij dat toekomstige generaties de geschiedenis van de Holocaust leren kennen en begrijpen. Ik ben geschokt en diep bezorgd over deze bevindingen. Dat veel van mijn landgenoten hun eigen nationale geschiedenis niet eens kennen. Zonder onderwijs zullen toekomstige generaties de volledige impact van de Holocaust in mijn land niet begrijpen. Het is voor ons, die het overleefd hebben, van het grootste belang dat de toekomstige generaties onze getuigenissen doorgeven, ook als wij er niet meer zijn.’
Emile Schrijver, lid van de taskforce en algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam, zei: ‘Hoewel veel van de historische feiten met betrekking tot de Holocaust in Nederland niet bekend zijn, ben ik bemoedigd door het aantal respondenten op deze enquête dat Holocaustonderwijs belangrijk vindt. We weten dat we er samen met opvoeders voor kunnen zorgen dat de trends van holocaustontkenning en -vervorming en de toename van het antisemitisme worden tegengegaan door een degelijk curriculum van holocausteducatie. Dat moet onze focus zijn in de toekomst.’
Matthew Bronfman, voorzitter van de Claims Conference Task Force, zei: ‘De lopende Holocaust Knowledge and Awareness surveys blijven een sterk pleidooi houden voor Holocaustonderwijs. Terwijl we de basiskennis over de Holocaust in de wereld onderzoeken, worden we geconfronteerd met de snelle groei van de sociale media en de platforms die deze kanalen bieden aan diegenen die de geschiedenis van de Holocaust willen ontkennen en verdraaien. Meer dan ooit moeten we leerkrachten steunen in hun huidige inspanningen rond Holocausteducatie en hun middelen uitbreiden zodat we deze strijd niet verliezen aan de tegenstanders.’
Eddo Verdoner, Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding, Nederland: ‘Het is schokkend om te zien dat 23% van de millennials en Gen Z gelooft dat de Holocaust een mythe is of overdreven is. Dit wijst op een groeiende kloof in kennis en bewustzijn. We moeten in onze scholen beter ons best doen om het verdraaien van de Holocaust te bestrijden waar we het ook aantreffen. Bovendien vindt 66 procent van alle respondenten en 57 procent van de Millennials en Gen Z dat Holocaustonderwijs verplicht moet zijn op school. Hoewel dat de meerderheid is, toont de enquête het belang aan van een robuustere inspanning om toekomstige generaties te betrekken bij de Holocaustgeschiedenis.’
H. Molenaar zegt
Dat blijkt uit een enquête in opdracht van de internationale Joodse organisatie Claims Conference…Ik ben benieuwd if dit methodologisch verantwoord is gedaan. Ik geloof er helemaal niets van, dit lijkt op populistische stemmingmskerij om aandacht te vragen. Over de hoofden van…Waarom alles zo snel voor zoete koek nemen en hoort dit uberhaupt wel thuis in een boeddhistisch gremium? Per definitie is het Joodse geloof gebasseerd op ras, derhalve rascistisch.