In de geschiedenis die het huidig aanzien van Drenthe heeft bepaald speelden de armoede en de stands- en klassenverschillen zeker een rol. Dat wordt duidelijk uit het niet zo lang geleden verschenen boek ‘Drenthe, plekken met een verhaal…’. Geschreven door Folkert Oldersma en Menno van Veen, die diep in de streekgeschiedenis van deze mooie provincie zijn gedoken.
De plek en het verhaal. Daar draait het om. Plekken met de herinneringen aan opmerkelijke gebeurtenissen, of minimaal een goed oud verhaal over die plek zelf.
Het hardcover boek lijkt op afstand wat op een van die toeristische gidsen die je soms op hotelkamers aantreft, die de reiziger moeten verlokken een bepaald restaurant of winkels in de nabije omgeving te bezoeken. Maar dit werk is van een heel ander niveau.
De hoofdstukken zijn verdeeld naar de oude rechtsgebieden, de zogeheten ‘dingspillen’ van bestuurlijk Drenthe. Met per onderwerp een goed verhaal en waar het past soms wat humor, die weliswaar nooit overdreven wordt, komen de meeste plaatsen en hoeken van Drenthe aan bod. Geschiedenis, cultuur, gebouwen, en vooral de mensen en hun verhalen.
Geheel eigentijds worden ook nog fietsroutes bijgeleverd, zodat je zelf direct kunt gaan kijken waar het allemaal gebeurde of nog gebeurt. En onderweg maar goed van de Drentse natuur genieten.
Die plekken met hun verhalen, wat zijn daar veel van. Met een rijkdom aan thema’s al draait veel om het alledaagse boeren- en burgerlijk leven, de veranderingen in de tijd, de noodzaak voor een goed bestaan te werken en te strijden, en daarmee draait het ook om oude tegenstellingen tussen groepen.
Interessant dus. Daarmee zou je eigenlijk kunnen volstaan met de opmerking dat je het boek maar moet aanschaffen als de streekgeschiedenis je interesseert en zeker die van het mooie Drenthe. Wat betreft de schoonheid van de Drentse natuur en de in oude stijl bewaarde boerendorpen is het zeker geen armoe troef meer.
De sociale thema’s hebben Drenthe mede gevormd. Zo vormen het optreden van de plaatselijke bevolking die in de oorlog onderduikers hielp, de geschiedenis van Kamp Westerbork, de eerdere geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid, en de latere van de Nederlandse Aardolie Maatschappij enkele van de bepalende aspecten.
Of heel wat anders, zoals het verhaal van Vincent van Gogh die in Drenthe de natuur en het boerenleven kwam schilderen waarvoor je, als je meer wilt weten, heden het Van Goghhuis in Veenoord kunt bezoeken.
Conflicten waren er in de geschiedenis ook volop, rondom de ontginningen en de uitbuiting van de veenarbeiders. Het boek beschrijft de lagen van de klassenstructuur destijds. De sociale verschillen waren in de veenkoloniën extreem. Bovenaan stonden de veenbazen, dan kwamen de boeren, vervolgens de turfschippers en onderaan de veen- en landarbeiders. Met voor de laatste groep alle consequenties van dien, zoals de zeer slechte huisvesting, bijvoorbeeld de plaggenhutten.
Slecht, dat kon je ook zeggen van het onderwijs aan de arbeiderskinderen. Dat mankeerde gewoon of er mankeerde veel aan. Wat dat betreft is het helemaal niet vreemd dat het boek ook een hoofdstuk wijdt aan ‘Onderwijzers om niet te vergeten’, hun educatieve rol in de emancipatiegeschiedenis van de Drentse veen- en landarbeiderskinderen.
Slecht onderwijs? Dan moet je maar autodidact worden. Zo’n koppige autodidact was Tjerk Vermaning die stenen werktuigen vond van Neanderthalers, waar vervolgens een hele strijd omheen ontstond tussen hem en zijn aanhangers versus de universitaire geleerdheid uit Groningen. Het woord nepnieuws bestond nog niet, maar de emoties en meningen over de waarheid bij deze kwestie lopen soms nog uiteen.
Lees het boek met de vele verhalen, of ze waar zijn of niet. Daarna dan natuurlijk op de fiets op verkenning. Drenthe in om de cultuur proeven en van de natuur genieten.
Boek: Folkert Oldersma, Menno van Veen, Drenthe, plekken met een verhaal…, Stichting Lepel, Bunne. ISBN 9789082650273. Het boek bevat fietsroutes langs besproken plekken.
Het boek kan besteld worden via: www.levendleren.nl Zie de webwinkel, prijs € 20,-
