1973 – Victor Westhoff, Dalai Lama en het dagboek (5)

Het is begin oktober 1973. Twee mannen rijden drie dagen lang kriskras door Nederland. Ze worden door vertegenwoordigers van het koningshuis, politiek en leiders van godsdienstige stromingen ontvangen. De twee mannen, de beroemde Nederlandse bioloog Victor Westhoff (52) en de 14e Dalai Lama (38), op bezoek in Nederland, voeren in de auto korte gesprekken met- en stellen vragen aan elkaar.

Victor Westhoff, voorzitter van het ontvangstcomité, heeft eigenlijk helemaal geen zin om met een wat hij noemt heilige kriskras door Nederland te reizen, maar vrij spoedig naderen de mannen elkaar en delen al of niet elkaars opvattingen. Westhoff hield een 16 vellen telend uitgetikt A4 formaat dagboek bij waarin hij de ervaringen met de Dalai Lama en anderen beschreef. Het is een van de bijzondere documenten in het Nederlands Boeddhistisch Archief.

Beide manen zijn op weg naar Amsterdam. De Dalai Lama stelde eerder aan Victor Westhoff vragen over de melkproductie van de Nederlandse koeien, begon over het eten van vlees en of dat vegetariërs roken. Ook de jeugd interesseert hem.

‘Een volgende vraag: “Is er bij de jeugd van Nederland toeneming van agressie te bespeuren en zo ja-, hoe komt dat? Ik gaf de bekende antwoorden, onder andere wijzend op de complexiteit van het vraagstuk; overigens weken deze antwoorden geheel af van het antwoord dat prof. Lievegoed maandagmiddag 8 october op diezelfde vraag gaf in het vraaggesprek van de Dalai Lama met 12 Nederlandse “topdenkers”. (Ik had prof. Lievegoed vooraf gezegd dat de Dalai Lama deze vraag had gesteld).

Een volgende vraag: “Wie zijn er in Nederland liberaler (more liberal minded), de Katholieken of de Protestanten?”

Een volgende vraag: “Hoe is het in Nederland gesteld met de wettelijke mogelijkheid van echtscheiding?” Mijn uiteenzetting daarover beviel hem wel, d.w.z. hij achtte de toestand bij ons een juiste middenweg: echtscheiding mogelijk, daarbij gelijke rechten voor mannen en vrouwen, maar er is wel een gerechtelijke procedure voor nodig, het gaat niet zómaar, en de kinderen moeten zo goed mogelijk wettelijk beschermd worden tegen de gevolgen. Verder zei ik daarover, dat de kinderen vroeger werden toegewezen aan de “verongelijkte” partij, maar tegenwoordig steeds aan de moeder, tenzij kon worden aangetoond dat de moeder als zodanig niet deugt. Ook dit vond hij een juiste toestand.

Een volgende vraag: “Hoeveel armen zijn er in ln Nederland?” Mijn antwoord kwam er op neer, dat ze er eigenlijk nauwelijks zijn, d.w.z. dat de arbeidende klasse bij ons welvarend is, evenals in de Verenigde Staten; dat er wel een betrekkelijk klein aantal relatief arm zijn, met name mensen die door een of andere oorzaak niet aan de slag kunnen komen, weduwen met kinderen die door een of andere oorzaak geen weduwenpensioen hebben , enz. maar dat de staat niemand van honger laat omkomen; en dat de enige betrekkelijke “arme” groep de gastarbeiders zijn, die wij het land inhalen omdat we zelf te beroerd zijn on het vuile werk op te knappen.

De eerste vraag die de Dalai Lama mij over mijzelf stelde, reeds op de eerste dag, was “Have you been in India?” Antwoord: neen, but I have been born in Asia. Waar? In Indonesië. “Ah, in the Dutch colonies”. Hoe oud ik was toen ik daar vandaan kwam? Vijf jaar. Of ik er mij nog iets van kon herinneren? Ja: bloemen, dieren, kinderen en muziek; niets over volwassenen, geen pijn en narigheid, hoewel ik meestal ziek was. Dit antwoord overwoog hij in stilte.