Wat moet er gebeuren opdat zenboeddhisme zijn klare geluid hervindt en de confrontatie met de tijdgeest aangaat? Op zoek naar een moderne uitvoering van Huineng.
Heerlijk, helder boeddhisme. Waar vind je het in een tijd waarin alles een mening is en relativisme norm? Dogen was tenminste duidelijk. Hij bekreunde zich over het spirituele verval in het Japan van zijn dagen en propageerde zen als de enig ware toegangspoort tot inzicht. Hij trok de lijnen opnieuw, niet van plan een kerkje te zijn tussen vele anderen, samen op weg vol respect voor elkaars wijsheid.
Kan zen nog zending zijn? “Lieve mensen, jullie zijn allemaal al verlicht, ontwaak uit je verwarring en bevrijding zal jullie deel zijn.” Huineng ging in China met deze boodschap de boer op. Als we zijn sutra mogen geloven, dan trok hij volle zalen. Hij beantwoordde de vragen van een kritisch gehoor met een kenmerkend aplomb. Hoe talloos ook, allen kwamen tot inzicht en vertrokken na afloop gesticht naar huis en haard om het geleerde direct in praktijk te brengen.
Staan zitten en zoeken de zending van zen in de weg? Wat moet er gebeuren opdat zenboeddhisme zijn klare geluid hervindt en een tandje hoger schakelt bij het aangaan van de confrontatie met de tijdgeest? Recht op het doel af in het openbare domein, de paradox exploreren en met welgemikte vragen het kaartenhuis omver trekken. Al doende eenheid en eenvoud van een levende Dharma manifesteren, als enig en onontkoombaar alternatief voor een heilloos ronddolen in een gedeelde werkelijkheid.
Het script hiervoor is eeuwenoud. Zijn ‘communicatiestrategie’ om mensen tot inzicht in hun ware aard te brengen, heeft Huineng achterin zijn sutra aan ons nagelaten. Lees het en overtuig jezelf. Een zelfbewust uitgedragen geloof in eigen kracht hoeft niet strijdig te zijn met compassie en verdraagzaamheid. Integendeel: het een is een voorwaarde voor het ander.
Ik zou dan ook wel eens een moderne uitvoering van Huineng willen ontmoeten, met een vergelijkbare combinatie van karaktereigenschappen. Iemand met een tegendraadse eigenwijsheid en een scherp oog voor het simpele contrapunt. Iemand met een vermogen om zich, uit naam van zen, op een tot de publieke verbeelding sprekende manier te verstaan met de uitdagingen waar wij ons hier en nu voor geplaatst zien.
Lekker duidelijk. Opdat wij allen tot inzicht komend het geleerde direct in praktijk kunnen brengen.
