• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Negende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Taigu – verlichting onnodig voor geëngageerd zen

16 mei 2018 door Taigu

Zenleraar Edel Maex wil achttiende-eeuwse samenlevingswaarden revitaliseren. Voor een maatschappelijk betrokken zenbeoefening is dit echter onnodig en ongewenst.

“Boeddha kan nooit ofte nimmer worden gekend als object, maar alleen als Zelf-ontwaakte existentie, als Ontwaken ontwaakt tot Zichzelf,” zo omschreef de naoorlogse Japanse zenvernieuwer Hisamatsu Shin’ichi (1889-1980) in een moderne formulering een kerninzicht dat het zenboeddhisme heeft verkondigd sinds zijn begintijd onder leiding van zijn legendarische stichter Bodhidharma.

Nationalisme en imperialisme hadden Japan na een verwoestende oorlog tot op de rand van de afgrond gebracht. Maar Hisamatsu had evenmin fiducie in het vrije Westen, dat in naam van zijn hoge verlichtingsidealen een orgie van geweld had laten losbarsten om zijn economische belangen op wereldschaal veilig te stellen. Als filosoof behorend tot de kring van de Kyoto-school had hij een scherp ontwikkelde blik voor het nihilisme dat regeerde in het hart van Oost én West.

In een artikel in het Boeddhistisch Dagblad van 26 april 2018 met de prikkelende titel ‘Zen is politiek’ steekt de Antwerpse arts en zenleraar Edel Maex de loftrompet over diezelfde verlichtingsidealen. Maex maakt zich er zorgen over dat onverdraagzaamheid en handelen uit eigenbelang in verschillende delen van de wereld toenemen. Aan de historische periode in de achttiende eeuw die wij ‘de Verlichting’ noemen, ontleent hij samenlevingswaarden zoals vrijheid, gelijkheid en broederschap (een motto van de Franse Revolutie). Voor deze waarden zouden wij volgens Maex nadrukkelijker moeten kiezen.

En niet alleen wij, individuele burgers, maar ook wij, zenbeoefenaars. Maex: “De bottomline van de samenleving zijn de keuzes die wij maken. In die zin is zen politiek. De bodhisattvagelofte ‘Hoe talloos de levende wezen ook zijn, ik beloof ze alle te bevrijden’ is een oude boeddhistische verwoording van de keuze voor bevrijding en solidariteit.”

Wat Maex hier ten beste geeft, is een hedendaags voorbeeld van geëngageerd boeddhisme. Als spirituele bewegingen hebben zen én boeddhisme vóór het midden van de twintigste eeuw nooit geëxcelleerd in politiek-maatschappelijke betrokkenheid. Maar sinds dat wel gebeurt, door navolging van pioniers zoals Hisamatsu en Thich Nhat Hanh, zijn het hoofdzakelijk intrinsieke boeddhistische waarden die voorstanders het pad van het geëngageerde boeddhisme doen opgaan.

Als individuele burger kan ik wel enige sympathie opbrengen voor de oproep van Maex om tegen de tekenen van onverdraagzaamheid in de samenlevingswaarden van de historische Verlichting te koesteren. Maar als zenboeddhist vind ik het onnodig en ongewenst om zen te verbinden met de idealen van de Verlichting.

Zen heeft zelf alles in huis voor maatschappelijk engagement. De Verlichting er bij halen wekt maar verwarring. Want laten we niet vergeten dat de Verlichting de Rede in het zadel hielp en een periode van onttovering inluidde, die mensen van zichzelf en de wereld vervreemdde, met alle gevolgen vandien. De filosoof Immanuel Kant (1724-1804), die Maex in zijn artikel ten tonele voert, bracht de zo-heid van objecten buiten het domein van het menselijk kenvermogen, een inzicht dat haaks staat op de ervaringshorizon van Zen.

De Verlichting kent haar verdiensten, maar heeft een blinde vlek voor het nihilisme dat maatschappelijk geëngageerde zenboeddhisten routineus in hun blikveld betrekken. De bevrijding en de solidariteit die Maex verbindt met de eerste bodhisattvagelofte gaan dan ook nog een paar tandjes dieper dan die welke de verlichtingsidealen beogen.

Als je zen en politiek dichter bij elkaar wilt brengen, dan heb je wat mij betreft genoeg aan Hisamatsu’s ‘Gelofte aan de mensheid’ uit 1951 (vertaling Maha Karuna Ch’an, 2007), gehouwen uit massief zen, en niet vermengd met westerse verlichtingsidealen:

“Kalm en evenwichtig:

Laat ons ontwaken tot ons ware Zelf,
mensen worden, vol van mededogen.
Onze gaven ten volle ontplooien,
ieder volgens de eigen roeping in het leven.
Ons bewust worden van de doodsstrijd
persoonlijk en maatschappelijk
en de bron ervan onderkennen.
De juiste richting ontdekken
waarin de geschiedenis zou moeten voortgaan
en elkaar de hand reiken
zonder onderscheid naar man- of vrouw-zijn,
zonder onderscheid naar ras, natie of klasse.
Laat ons met mededogen de gelofte afleggen
het diepe verlangen van de mensheid
naar bevrijding van haar ware Zelf
werkelijkheid te doen worden
en een wereld bouwen
waarin iedereen
waarachtig en in heelheid kan leven.”

Namu Amida Butsu,

Taigu

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Jules Prast, Zen Tags: Edel Maex, Hisamatsu, Immanuel Kant, Kant, rede, Taigu, Thich Nhat Hanh, verlichting, verwarring, zen, zen is politiek

Lees ook:

  1. Moreel vacuüm: een risico van oorspronkelijke verlichting
  2. Edel Maex – Zen is politiek
  3. Boeddhisme in brokken
  4. Baptisme en boeddhisme

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Piet Nusteleijn zegt

    17 mei 2018 om 10:03

    Een gelofte van Hisamatsu, gehouwen uit massief Zen….een bede.

    Edel Maex doet een oproep om te kiezen voor waarden. Uit verlichtingsoogpunt.
    In deze reactie beschrijf ik dit maken van keuzes, als “kiezen voor vergoddelijking”, in de strijd tegen de verontmenselijking.

    In het boek ‘Krishnamurti’ van Carlo Suarès (1934?- oud Nederlands) tref ik een treffende omschrijving aan van ZEN (“gehouwen uit massief Zen”)en het begrip ‘ontgoddelijken”,
    op.175:
    ‘De menschen leeren heden ten dage de wereld te ontgoddelijken, niet door scepticisme, door ongeloof (ongeloof verschilt in wezen niet van geloof, het behoort even goed tot het “ik”), maar door de ontplooiing en de verdwijning van het individueel bewustzijn in het Nu, wat de vervulling (vervulling staat schuingedrukt) van de tijd is en van datgene, wat “ik” God noemde’.

Primaire Sidebar

Door:

Taigu

Historicus en auteur Jules Prast (Taigu), dobbert ergens tussen zen en reine land. Ondertussen laat hij zijn geest vrijmoedig zweven over de wereld en het boeddhisme. Zijn website is bereikbaar op www.julesprast.nl (Twitter @julesprast). 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 18 januari 2021
    Gratis proefles introductietraining Skillful Means
  • 18 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 19 januari 2021
    Gratis proefles cursus Caring - Caring from the heart
  • 19 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 20 januari 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

De Lotussoetra – boeddhisme en politiek

Erik Hoogcarspel - 14 januari 2021

In de Lotussoetra worden de geboorte, de meditaties, het ontwaken het preken en de dood van de Boeddha beschreven als niet meer dan een show die hij opvoert. Het is een didactische methode. In feite is hij de eeuwige wetgever van het universum en daarom de inrichter van de ware politiek.

Het boeddhisme en religie

Erik Hoogcarspel - 12 januari 2021

Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.

Tien jaar Boeddhistisch Dagblad

Joop Ha Hoek - 8 januari 2021

...

Jasper Schaaf – Marx’ diepe respect voor Aristoteles

gastauteur - 1 januari 2021

Jasper Schaaf: 'Aristoteles noemt het doel van het menselijk bestaan ‘geluk’. Klinkt dit te makkelijk? Is het vreemd? Speelt zo’n ver, groot en toch belangrijk doel echter ook geen belangrijke rol in de vroegere geschriften van Marx, waar hij nog meer dan later op de werken van Georg Hegel en Ludwig Feuerbach leunt?'

Bodhiwappie

Erik Hoogcarspel - 27 december 2020

De symboliek is maar al te duidelijk: de elite bestaat uit vampiers, ze voeden zich zelfs met het bloed van onschuldige kwetsbare baby’s, de politiek is een groot complot om de macht en de wetenschap wil de mensen inspuiten met nano-computers om ze hun wil te ontnemen. Het gaat er niet meer om of het waar is, maar om hoe het voelt. Het enige wat je nog kunt doen is wat ketelmuziek produceren aan de voet van de ivoren toren van de macht. Samen tegen iedereen. Intussen klinkt in vele Tibetaanse tempels over de gehele wereld ketelmuziek voor ‘het welzijn van alle levende wezens’.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Het jaar 2021 – dag 15 – gevallen
  • Terugblik – verkiezingen 2017 – Zou een boeddhist op D66 stemmen?
  • ‘Nederlandse vergunningsprocedure voor veestallen in strijd met Europees recht’
  • Vrijdag zindag (10) – heen-en-weer-bootje
  • Eretitels voor Sri Lankaanse boeddhistische monniken

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens