‘Not the End’ is het project waaraan radiomaker en beeldend kunstenaar Menno Bijleveld (1966) in de zomer van 2016 twee maanden heeft gewerkt om beter zicht te krijgen op vragen als: Wat is leven? Wat is dood? Kan ons sterven overstegen worden? Is er bewustzijn dat doorgaat na onze dood? Not the end was de hele maand augustus binnen en buiten het Gastatelier Louwrien Wijers in het Friese Ferwerd te zien en te horen.
Dzogchen
We Are Just What We Are, The Natural State Which is Like a Mirror
Het maakt niet uit in welke omstandigheden of werelden we ons bevinden, we zijn zonder verwachtingen of veranderingen. We zijn gewoon wat we zijn, de Natuurlijke Staat die is als een spiegel. Hij is helder en leeg, en toch weerspiegelt hij alles, alle mogelijke bestaansvormen en alle mogelijke levens. Maar het verandert nooit en is niet afhankelijk van iets anders. Het is gewoon zichzelf, en niets bijzonders.
Meelezers gezocht
Anderhalf jaar geleden begon schrijver en publicist Rolf Wennekes (Nijmegen, 1951) aan de verklarende woordenlijst ‘Oosterse spiritualiteit’ voor de heruitgave van een van zijn boeken. Al snel bleek het project uit te dijen en werd uit de aanvankelijke woordenlijst een zelfstandig handboek onder de voorlopige werktitel ‘Aziatische filosofie en spiritualiteit’- met de toevoeging ‘Hedendaags handboek over boeddhisme en hindoeïsme’. Voor het bovengenoemde project is de auteur inmiddels op zoek naar (welwillend-kritische) meelezers.
Opgenomen in de stroom van wording (2)
Steeds meer mensen beseffen dat we verdwaald zijn geraakt in een geconstrueerde, bedachte wereld — een wereld die ons heeft losgemaakt van directe, oorspronkelijke ervaring. Zonder innerlijk kompas voelen we ons onzeker. Op zoek naar houvast grijpen we naar nieuwe, bedachte zekerheden, waarmee we ons juist verder verwijderen van wat wezenlijk is. Zo verliezen we onszelf steeds meer.
Leonie Wielstra – is karma wel zo’n bitch?
‘Nog natrillend van frustratie, en met het beeld van mezelf als liefdevol en zo goed op weg naar verlichting al net zo aan flarden geschoten als het hoofd van de man, wandelde ik ook weer verder. Een paar honderd meter verder voelde ik ineens een scherpe pijn door mijn hoofd gaan, alsof er daarbinnen iets ontplofte.’
Henk – Decemberfeesten
U begrijpt: ik heb een samsarische hekel aan decemberfeesten. Aan feesten in het algemeen trouwens, maar in het bijzonder aan de in december samengeperste feestvreugde. Daarnaast ben ik ook niet zo dol op Pasen, Pinksteren, Hemelvaartsdag en Valentijnsdag, maar dat terzijde. Oh ja, en verjaardagen niet te vergeten, die ik elk jaar weer tevergeefs probeer over te slaan.
Boeddhisme in Tibet
Vanaf het begin van zijn onderricht heeft de Boeddha grote nadruk gelegd op het feit dat je hem niet moest geloven, dat zijn leer geen dogma of religie was, en dat je het leven in al zijn facetten zelf moest onderzoeken. Alleen als je je eigen psyche onderzoekt, wordt dat wat je ontdekt je eigen inzicht. Daarom was een van zijn uitspraken ‘Wees je eigen eiland’, dat wil zeggen, vertrouw op jezelf en niet op de leer of op de leraar. Bovendien vertelde hij aan het eind van zijn leven, dat hij alle inzichten die hij zelf verworven had in zijn compleetheid had doorgegeven: ‘Er is niets verborgen gebleven in de gesloten vuist van de leraar’. En al die kennis over de werking van de psyche en de mogelijke bevrijding van frustraties en lijden is in de loop van vijfentwintighonderd jaar verder uitgewerkt en vervolmaakt.
Spiritueel materialisme
In een piepklein winkeltje, met een eigenaar die naar schatting 1.50 meter was, gebogen, verschrompeld, en met een gerimpelde, tandeloze gelaatsuitdrukking alsof hij al het menselijk lijden op zijn schouders had genomen, vond ik mijn beeldje. ‘Special offer!’ vermeldde het kaartje in kinderlijk aandoend handschrift, dat erbij hoorde. Ik raadpleegde de lama die ons begeleidde en hij vond het een prachtig beeldje, maar ik weet achteraf nog dat hij zacht zei: “Enlightenment can be found only within yourself. Not in a statue.’
Kalm gemoed – een dzogchen-perspectief
Wanneer we beseffen dat geen enkele beweging van gedachten, hoe heftig ook, deze serene ruimtelijke staat zo stralend als de hemel, aantast, dan hoeven we niet langer overweldigd te worden door ongunstige of vijandige omstandigheden – en met name door onze interpretatie (= denken en voelen) ervan.
Golden letters III – samsara en nirvana
Binnen dzogchen betekent bevrijding zowel bevrijding van samsara als van nirvana. Het doel van dzogchen is om bevrijd te worden in dit huidige leven dan wel onmiddellijk na de dood. Er valt niets te verkrijgen in een soort van toekomstige hemelwereld. Binnen tantra worden samsara en nirvana gezien als twee parallelle of alternatieve werkelijkheden.
Golden Letters – Herken de aard van gedachten en ervaringen (I)
Wanneer we geen vertrouwen hebben in dit pad naar bevrijding [dzogchen] , vertrouwen in de zelfbevrijding van onsamenhangende en discursieve gedachten op het moment dat ze in de geest oprijzen en dit niet tot het meest belangrijke onderdeel van de beoefening maken, dan worden we steeds weer bepaald door de uiteenlopende potentialiteit van de geest. Dan leven we opnieuw binnen de reflecties en de altijd veranderende fantasmagorieën [geestverschijningen/waanvoorstellingen] van de droom van samsara.
Volmaakt zien
Terwijl alle andere paden in het boeddhisme gekenmerkt worden door een specifiek doel dat door allerlei inzichten en oefeningen bereikt zou kunnen worden – nirwana, het ontwaken of de bevrijding – is er vanuit dzokchen gezien helemaal geen doel. In essentie is alles al vrij. Ruimte is al volmaakt open en alles wat in ruimte ontstaat lost vanzelf weer op zonder dat je daar iets voor hoeft te doen.
Guy – Gedachten (1)
Observeer je gedachten zonder je ermee te identificeren. Wees aandachtig en benoem je gedachten: ‘begeerte’; ‘boosheid’; ‘luiheid’; ‘stress’; ’twijfel’,…
Een fantasie over de mens als onderdeel van het proces van wordingsdrang
Adam en Eva kwamen ook voor de vraag te staan hoe ze moesten overleven, toen voor hun het paradijs voorbij was. De vanzelfsprekendheid van het -in-de-wereld-zijn- was voorbij. Het kwam nu aan op keuzes maken, daadkracht tonen. Hun kinderen lieten al zien wat dat kan betekenen. Broedermoord was het gevolg, omdat machtsuitoefening een optie was geworden. Leven vanuit de LH betekent dat je gaat voor je eigen belang, je gebruikt en manipuleert de wereld en je hebt nog slechts gefragmenteerd moreel besef. ‘Ben ik mijn broeders hoede?’; zo praat Kaïn zichzelf goed.
‘Een poging vanuit de linkerhersenhelft om bewustzijn te begrijpen’
Bij een conceptueel bewustzijn is er bij ons het gevaar dat we daar waarheid aan gaan toekennen, terwijl dat wat waar is enkel is toe te kennen aan wat we met onze rechterhemisfeer waarnemen als ervaring. Voorbeelden genoeg tegenwoordig in de westerse wereld die laten zien wat er gebeurt als het model van de L.H. tot waarheid verheven wordt. Denk aan het toeslagenschandaal.
Boeddhistische psychologie en westerse psychotherapie
Gemis aan veiligheid, intimiteit en liefde in je jeugd kunnen aanleiding geven tot het ontwikkelen van overlevingsstrategieën die je je hele leven blijven dwarszitten. Je bent bijvoorbeeld heel behoeftig en emotioneel afhankelijk geworden, of je sluit je helemaal af voor gevoelens. Of er ligt nog een enorme portie boosheid naar je vader en moeder, die de oorzaak wordt van zelfhaat en destructief gedrag of het altijd onderuit halen van de ander
‘Als je je mind eenmaal meer en meer herkent, is dat best ontnuchterend’
In de 3 jaar sinds ik toevlucht heb genomen, ben ik er langzamerhand meer vertrouwd geraakt met mijn geest. Sommige patronen van mijn mind waren gemakkelijk te herkennen. Zo dacht ik bijvoorbeeld aanvankelijk dat ik een heel liefdevol en spiritueel persoon was. Dat was het label dat ik mezelf gegeven had. De boosheid, verontwaardiging, jaloezie, die ik de afgelopen jaren voorbij heb zien komen, hebben dat beeld van mezelf aardig bijgesteld. Ja, ik ben aardig en liefdevol. En net zo goed ook een egoïst en iemand die boos en gemeen kan zijn.
Golden letters III – samsara en nirvana
Binnen dzogchen betekent bevrijding zowel bevrijding van samsara als van nirvana. Het doel van dzogchen is om bevrijd te worden in dit huidige leven dan wel onmiddellijk na de dood. Er valt niets te verkrijgen in een soort van toekomstige hemelwereld.
Golden letters II – Het oprijzen van gedachten wordt de meditatie
Wanneer we uit gewoonte langere tijd op deze manier oefenen, wordt het louter oprijzen van gedachten de meditatie zelf. Het maakt geen verschil of gedachten al dan niet oprijzen. De grenzen tussen de kalme staat en de beweging van gedachten storten volledig in. De beweging van gedachten wordt nu direct gezien als onbeschrijfelijk licht, de manifestatie van de transparante helderheid van de basis, de oorspronkelijke staat.
Boekbespreking – Oorspronkelijke volmaaktheid, Vairochana’s vijf vroege vertalingen
Dzogchen is een stroming binnen het Tibetaans boeddhisme waarbij de praktiserende rechtstreeks een ervaring van het nirvāṇa probeert te krijgen. Dit is ambitieus en daarom niet gemakkelijk. De basisteksten van deze stroming vormen een eigen literair genre met veel metaforen, symbolen, woordspelingen en tegenspraken. De tantra’s zijn vanwege hun ingewikkelde symboliek al niet gemakkelijk te begrijpen, de Dzogchenteksten zijn zo mogelijk nog moeilijker.
The Bodhicitta Sutra: Ten Scriptures of the Great Perfection
De Grote Perfectie, ook bekend als de Atiyoga of Dzogchen (rDzogs chen), is een traditie van esoterisch boeddhisme dat onmiddellijke verlichting nastreeft. Deze traditie kwam in Tibet aan in de achtste eeuw van de gewone jaartelling en is tot op de dag van vandaag in stand gebleven.
Van therapie tot transmissie: een onverwachte introductie tot het dzogchen boeddhisme
In dzogchen wordt de geest, het bewustzijn omschreven als het oerbegrip, een aanwezigheid die er altijd is geweest. Het wordt gekarakteriseerd door kwaliteiten als bijvoorbeeld spontaniteit, helderheid, volledige vrijheid, oorspronkelijke puurheid en waarachtigheid en intrinsiek bewustzijn.
Boeken – Oorspronkelijke Volmaaktheid
Deze vijf teksten, in de 8e eeuw uit het Sanskriet vertaald door de Tibetaanse monnik Vairochana, worden beschouwd als de eerste overdracht van ati-dzogchen in Tibet. Ze vormen de basis en de essentie van dzogchen in Tibet.
Lama Christopher Wilkinson – unieke leesoverdracht tantra’s van de grote perfectie, of Dzogchen
Vanaf maandag 8 augustus zal lama Christopher Wilkinson via Zoom de leesoverdracht, of Lung, aanbieden voor al zijn vertalingen van de Tantra’s van de Grote Perfectie, of Dzogchen.
