• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Golden letters II – Het oprijzen van gedachten wordt de meditatie

Golden letters II – Het oprijzen van gedachten wordt de meditatie

3 december 2022 door Ronald Hermsen

Wanneer we uit gewoonte langere tijd op deze manier oefenen, wordt het louter oprijzen van gedachten de meditatie zelf. Het maakt geen verschil of gedachten al dan niet oprijzen. De grenzen tussen de kalme staat en de beweging van gedachten storten volledig in. De beweging van gedachten wordt nu direct gezien als onbeschrijfelijk licht, de manifestatie van de transparante helderheid van de basis, de oorspronkelijke staat. Deze bewegingen brengen geen schade toe aan de ondoorgrondelijke sereniteit van het midden en verstoren het ook niet. Beweging komt nu op als directe en onmiddellijke kennis (gnosis) die overal direct in doordringt en niet langer als onsamenhangende of discursieve gedachten die van zichzelf begrensd en beperkend zijn. Gedachten manifesteren zich op ongedwongen en natuurlijke wijze als deze direct doordringende kennis, zonder een tussenkomend proces dat onzuiver karmisch zicht transformeert in zuiver zicht, zoals dat bij tantrische systemen van oefening het geval is. Niettemin kan het voor de buitenstaander lijken alsof de geest [van zo iemand] een normale geest is, omdat heel gewone, alledaagse gedachten blijven opkomen. Niet alles is nu ineens goedheid en licht.

De beoefenaar blijft verlangen, hongeren en een stoelgang hebben zolang hij een fysiek lichaam – het product van karma uit het verleden – heeft. Ook al schijnt de ochtendzon op de gletsjer, het ijs smelt niet direct. Vergelijkbaar manifesteren alle kwaliteiten van verlichting zich niet onmiddellijk, ook al heeft de geest verlichting gerealiseerd. Maar terwijl de doorsnee mens altijd probeert om gedachten te creëren of onderdrukken en zo doorgaat met het verzamelen van energie die verbonden is met onbewuste impulsen, realiseert de beoefenaar de bevrijding van diezelfde gedachten precies op het moment waarop ze opkomen.

De vier methoden van bevrijding

Binnen dzogchen spreken we van drie of vier methoden van bevrijding:

1 bevrijding door pure aandacht
2 bevrijding zodra het oprijst
3 zelfbevrijding
4 oorspronkelijke bevrijding

In de tekst worden enkele metaforen gegeven om de betekenis van de methoden van bevrijding te illustreren. ‘Bevrijding door pure aandacht’ is bevrijding door middel van het herkennen van gedachten. Dit is als de ontmoeting met iemand die we al eerder hebben ontmoet. ‘Bevrijding zodra het oprijst’, waarbij gedachten zichzelf bevrijden zodra ze opkomen, is als een slang die door zijn eigen knopen glijdt en zichzelf zo ontwart. Bij ‘zelfbevrijding’, rijzen gedachten op in hun onmiddellijke en natuurlijke, ongedwongen bevrijding. Dit is als een dief die een leeg huis binnengaat en niets vindt om te stelen. Hier hebben het oprijzen en de bevrijding van gedachten nadelige, noch voordelige gevolgen voor de staat van contemplatie.

De eerste drie methoden van bevrijding verwijzen naar het proces van het bevrijden van gedachten, terwijl ‘oorspronkelijke bevrijding’ refereert aan Rigpa [de natuur van de geest; altijd aanwezig, zuiver oorspronkelijk gewaarzijn] zelf, wat van het begin af aan nooit anders dan volledig bevrijd is geweest.

Bij de methode ‘bevrijding door pure aandacht’ [1], is er slechts een minimale mentale activiteit. We richten onze aandacht op de gedachte zodra deze oprijst en herkennen deze als een gedachte. Dit is als het zien van een schijnbare vreemde in een drukke straat, die je plotseling herkent als een oude bekende. Ook wanneer dit een grotendeels automatisch proces geworden is, bestaat er nog altijd een kleine tussenpose in de tijd tussen het oprijzen van de gedachte, het gewaar worden van zijn aanwezigheid en de herkenning van de gedachte als gedachte aan de ene kant, en het weer oplossen van de gedachte aan de andere. Voor de beginner is deze oefening passend, later wordt het een fout wanneer deze niet overstegen wordt.

[2] In de volgende fase verbrokkelt de gedachte zodra deze oprijst. [Als voorbeeld kan dit proces geïllustreerd worden] met het tekenen op de oppervlakte van water. De tekening valt uiteen op het moment van tekenen. Het tekenen en uiteenvallen vinden tegelijkertijd plaats. Hier vinden het opkomen en de bevrijding van de gedachte gelijktijdig plaats. Er is geen interval of discontinuïteit tussen het zelfoprijzen en de zelfbevrijding van gedachten. Daarom verschilt dit proces van het proces van ‘bevrijding door pure aandacht’ en staat het bekend als ‘bevrijding zodra het oprijst’. Er is nog altijd een klein onderscheid tussen het stadium van oprijzen en dat van bevrijding. Bij deze beoefening wordt echter geen enkele poging ondernomen om het oprijzen van gedachten te onderdrukken. Er wordt geen energie in zo’n poging geïnvesteerd, daarom is het proces van bevrijding natuurlijk, ongedwongen, automatisch en moeiteloos. Terwijl er tijdens de beoefening van ‘bevrijding door pure aandacht’ nog altijd de minimale inspanning van de pure aandacht is, is zo’n soort inspanning er nu  niet. Welke gedachten ook oprijzen, zij worden door hun eigen impulsieve beweging voortgedreven tot in de natuurlijke staat en bevrijd. Zo worden gedachten die oprijzen gezuiverd – dat wil zeggen ‘bevrijd’ – door middel van de potentialiteit van de dharmakaya [de essentie van gewaarzijn, die gelijk is aan leegte]. Zij worden zonder inspanning bevrijd door dezelfde energie en impulsieve beweging die aan hun oprijzen ten grondslag ligt. Daarom gebruikt de tekst het beeld van een slang die zichzelf ‘ontknoopt’. Wanneer een gedachte oprijst die een grote verandering van energie met zich brengt – bijvoorbeeld een gedachte van verlangen of van woede –, dan zal het gewaarzijn dat aanwezig is bij de bevrijding van die gedachte, veel sterker en helderder zijn. Zo wordt de hartstocht vriend en helper van gewaarzijn [rigpa], in plaats van zijn vijand en tegenstander. Op deze manier rijzen alle onsamenhangende en discursieve gedachten op als manifestaties van de intrinsieke energie van de direct doordringende aard van gewaarzijn [rigpa] zelf.

We verblijven in deze staat zonder ook maar iets te accepteren of verwerpen. Toch houden we nog vast aan de herkenning dat de dharmakaya [de essentie van gewaarzijn die gelijk is aan leegte] aan de kant van bevrijding staat en daarom wordt hier nog altijd een subtiele dualiteit in stand gehouden.

Bij de derde fase [3] wordt zelfs het onderscheid tussen oprijzen en bevrijding of oplossing overstegen. Vandaar het beeld van een dief die een leeg huis binnen gaat en niets vindt om te stelen. Wanneer gedachten oprijzen, worden zij ogenblikkelijk bevrijd en zij gaan op geen enkele manier buiten de staat van de dharmakaya. Dit wil zeggen dat hun oprijzen tevens hun bevrijding is en dus bestaat er niet langer een onderscheid tussen deze twee stadia of momenten. Bevrijding is volkomen automatisch, natuurlijk en ongedwongen, moeiteloos en onmiddellijk. Dit proces staat bekend als ‘zelfbevrijding’  en is de juiste methode voor dzogchen. Al het andere is voorbereiding.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Columns, Dzogchen, Geluk, meditatie, Ronald Hermsen Tags: accepteren of verwerpen, Bevrijding, gedachten worden meditatie, zelfbevrijding

Lees ook:

  1. Het oprijzen van gedachten wordt de meditatie
  2. Golden Letters – Herken de aard van gedachten en ervaringen (I)
  3. Dick – Leven & laten leven
  4. Boeddhisme en de bevrijding van het lijden

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ronald Hermsen

Beoefenaar en publicist/journalist op het gebied van boeddhisme, taoïsme, bewustwording en vertaler van boeken over het boeddhisme. Houdt erg van (o.a.) Ryokan, Zhuang Zi en leven in eenvoud en verbondenheid. website 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

05 jan
Cursus Leven met Sterven
5 jan 23
30 jan
Wekelijkse Zen in Twente meditatie avond op maandag
30 jan 23
30 jan
Ecodhamma-reeks Onverschrokken
30 jan 23
31 jan
Boeddhisme en meditatie
31 jan 23
31 jan
Vipassana meditatie Rotterdam
31 jan 23
Rotterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Kan je jezelf dom leren?

    Rob van Boven en Luuk Mur - 5 januari 2023

    We hebben twee hersenhelften en deze hebben ieder een eigen manier om de wereld te begrijpen. De rechterhersenhelft (R.H.) beleeft de werkelijkheid rechtstreeks en de linkerhersenhelft (L.H.) maakt zich een voorstelling van de wereld en probeert vanuit die voorstelling de wereld te begrijpen. De wereldbekende psychiater en filosoof Iain McGilchrist* heeft er zijn levenswerk van gemaakt om de (samen)werking van deze twee asymmetrische hersenhemisferen te onderzoeken.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Non-dualisme is capituleren
    • Zeshin – Dukkha
    • Guy – De spirituele vriend (P. kalyanamitta)
    • Ludo – Onthouding
    • Ardan

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens