• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Maatschappij » Zorg » Handelingsverlegenheid – Die houden we erin!

Handelingsverlegenheid – Die houden we erin!

17 april 2015 door André Droogers

Het woord kwam langs in een gesprek over de veranderingen in de zorg. Het sloeg op gemeenteambtenaren die niet altijd weten hoe ze om moeten gaan met de nieuwe regelingen. Ik had nog nooit van ‘handelingsverlegenheid’ gehoord, maar vond het wel een grappige term. Waarom eigenlijk?

Allereerst moest ik natuurlijk grinniken omdat het woord alle bange voorgevoelens bewaarheidt waarmee de verbouwing van de zorgregelingen ontvangen is. Als zelfs ambtenaren niet weten wat ze moeten doen, dan is er echt iets loos. Zij worden immers aangesteld omdat ze weten hoe je moet handelen. Als je verlegen bent, durf je juist niet te handelen. Je wacht af en je bent onzeker. Niet echt de houding van een overheidsdienaar.

Na dit toefje leedvermaak boor ik een wat diepere betekenislaag aan. Als we na alle secularisatie nog ergens in geloven dan is het de vooruitgang. Die heeft ons zelfverzekerd gemaakt. Voor elk probleem is er een uitweg. Wie handelingsverlegenheid opbiecht, vloekt in de vooruitgangskerk. Onze favoriete uitgang uit elk doolhof is de vooruitgang.

OK, soms breekt er een crisis uit die we vervolgens met een hoofdletter schrijven. Maar als we nu maar stil blijven zitten terwijl we geschoren worden, dan kunnen we daarna weer fris op weg naar verse vooruitgang.

Het vooruitgangsgeloof is een tamelijk recente uitvinding, maar er klinkt toch iets in mee dat van alle tijden en plaatsen is. Omdat mensen cultuur hebben, zijn ze gespitst op wat lukt. Mensen geloven in hun kunnen, anders zouden ze bij de pakken neerzitten.

Tegelijk hebben mensen er in elke cultuur weet van dat het zo hevig mis kan gaan dat je er verlegen mee bent. Het breekt je bij beide handen af. De mensheid is in staat hele werelden te bedenken, maar de ideale wereld verwezenlijken – ho maar. Mensen zijn ‘geniale prutsers’ (Jean Paul van Bendegem). Knappe knoeiers dus.

Als deze paradox typerend is voor de mens, waarom hebben we dan voor dit menselijk tekort niet al lang zo’n fraai woord als ‘handelingsverlegenheid’? Ontbreekt het ons aan zelfkennis?

Ik denk dat het komt door de rol die macht speelt in de manier waarop samenlevingen georganiseerd worden. Macht maskeert het tekort door een eenduidige vorm van gedrag op te leggen en die als volmaakt te verkopen. Machtsbekleders hebben als lijfspreuk: ‘Zo zit het en zo moet het’. Als je geacht wordt als politicus of ambtenaar wetten te maken en te handhaven, dan moet je zekerheid uitstralen. Elke leidinggevende weet dat je positie wankelt als je in verlegenheid gebracht wordt.

Die zelfde zekerheid is trouwens eigen aan religieuze leiders. Zij beheren een duidelijke boodschap, inbegrepen wetten en regels voor wat zij propageren als een correcte en geslaagde manier van leven. Religies hebben zekerheden in de aanbieding. De zekerheid van het leiderschap en de zekerheid van de boodschap versterken elkaar. Dat leiders of gelovigen hun handelingsverlegenheid zouden erkennen, is nauwelijks denkbaar.

Nog sterker: religies bieden remedies voor de knoeierskant van de mens. Ze schenken vergeving van zonden. Of ze verkondigen de mogelijkheid van een volgend leven – aards, hemels of hels – als boetedoening of als beloning. Heil heelt falen. Nieuwe zekerheid gloort.

Toch kan religieuze betekenisgeving ook afwijken van dit patroon. Dan opent ze ruimte om van handelingsverlegenheid een deugd te maken. Zekerheid opleggen is niet altijd menswaardig. Macht kan worden misbruikt voor valse zekerheid. Wie kwetsbaarheid rehabiliteert als waarde, ondermijnt de vanzelfsprekendheid van macht. Dat maakt mensen menselijker. Je hoeft je niet altijd te laten gelden. Onzekerheid mag. Je mag zelfs ergens mee verlegen zijn.

Eigenlijk is het perspectief van de macht vooral dat van de knappe, geslaagde mens. De prutsende knoeier wordt zichtbaar in het perspectief van de handelingsverlegenheid.

Die houden we er dus in.

Categorie: Columns, Zorg Tags: ambtenaren, onzekerheid, religie

Lees ook:

  1. Religie en onzekerheid
  2. ‘Het zijn mensen’
  3. De Dalai Lama heeft makkelijk praten
  4. Trage cultuur

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Eric zegt

    18 april 2015 om 13:42

    “Wie kwetsbaarheid rehabiliteert als waarde, ondermijnt de vanzelfsprekendheid van macht”.

    Helemaal waar. En het effect op anderen is krachtig en onmiddellijk. In de huidige maatschappij waarin alles hyped-up is, alles groter, mooier en beter moet, is daar plots een baken van common sense, van eenvoud, gezondheid en balans, een echt mens. En dat is zo nodig. Dank voor dit artikel.

Primaire Sidebar

Door:

André Droogers

André Droogers is emeritus hoogleraar culturele antropologie, in het bijzonder religieuze en symbolische antropologie, aan de Vrije Universiteit, Amsterdam. andredroogers.nl 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
25 sep
Discovering Buddhism
25 sep 23
25 sep
Stiltemeditatie Stichting Bodhisattva
25 sep 23
26 sep
The Bodhisattva Vows: Making Bodhicitta work in daily life
26 sep 23
26 sep
cursusreeks Dhammakaya meditatie
26 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Over de Lotus-soetra (40): Materialisme
    • XR spant kort geding aan: inzet waterkanon per direct verbieden  
    • Haiku
    • De oerknal van Bewustzijn en de inflatie van de geest
    • Het denken (2) – Een superieur brein in een kreupel lichaam? 

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.