Dat zei Theo Nederstigt, initiatiefnemer van onze plaatselijke stichting voor vluchtelingenwerk en ook van de kringloopwinkel die dat werk bekostigt. Omdat hij dit jaar deelde in de lintjesregen, mocht ik hem interviewen voor de site van de stichting.

Ik vroeg Theo naar zijn motivatie om dit werk te doen. Zijn antwoord: ‘Het zijn mensen met wie je te maken hebt, toch? Het zijn allemaal individuen, iedereen is anders.’

Over die uitspraak loop ik nog steeds te denken. Het klinkt heel nuchter en eigenlijk heel vanzelfsprekend. En toch is er noodzaak om het te zeggen.

Maar waarom? Er is kennelijk een neiging in mensen om, als het hun uitkomt, medemensen te zien als niet-mensen. En een niet-mens hoef je niet meer menselijk te bejegenen.

Mensen zijn groepsdieren. Ze sluiten zich op in hun eigen roedel. Ze geven een exclusieve – letterlijk: uitsluitende – betekenis aan de eigen context, tegenover alle andere soortgenoten. Gevoelens van superioriteit komen daarin mee.

Dat roedelgevoel begint vaak al bij de eigen familie. Nationalisme is een ander voorbeeld: eigen volk eerst. Racisme en seksisme zijn andere uitsluitende -ismes die vanuit een etnische of gender-roedel superioriteitsgevoelens aanwakkeren.

Ook religies neigen tot exclusivisme, vooral als orthodoxie en fundamentalisme de eigen waarheid met een hoofdletter schrijven. Religies kunnen natuurlijk ook juist compassie en naastenliefde praktiseren, tegen al dat exclusivisme in. Dan kan er ook aandacht zijn voor anderen, als groep en als enkelingen.

Zoals de van huis uit katholieke Theo dat al jaren heeft laten zien.